Сааскы кэм. Амма Аччыгыйа
барытыгар убайа соҕотоҕун түбэһэрин билэн, Өлөксөй киирэн кэллэ уонна дьүүллэһиигэ кыттыспытынан барда. Кини ийэтиниин ол сырыыга араас көрүдьүөс мэһэйдэри туора быраҕаттыыллар. Микиитэ аҕатыныын ол мэһэйдэри араастаан хотор ньымалары булаллар.
Сырыытын таптахха кырдьык да баай кыыһын күрэтэр оччо уустуга суохха дылы. Таҥара дьиэтэ да чугас. Аҕабыыкка биэрэр үс солкуобай да көстүөххэ дылы… Күлэллэр, үөрэллэр. Үгүс баайдардааҕар кинилэр үөрүүлээхтик олороллор. Быыкаайык балаҕаҥҥа туох барыта тиийбэт. Арай күлүү-оонньуу дэлэй, кинилэр баайдара ол.
Мэхээлэ Бэһиэлэйэптээх улам мөлтөөн-ахсаан истилэр. Эргиттэ алаас биир эҥээрин бүтүннүү сабардаабыт киэҥ күрүөлэрэ, бүтэйдэрэ иэгэйдэр иэгэйэн сиҥнитэлээн бардылар, киэҥ тэлгэһэлэригэр сытыган эрбэһин торолуйан үүннэ. Нэһилиэк аҥаарын дьоно туппут үтүө сайылык дьиэлэрин киэҥинэн килэҥнээбит түннүктэрэ үлтүрүйэн истилэр. Ону туоһунан, өрбөҕүнэн, хаптаһынынан саппыттарын тыал мөҕүһүннэрдэ.
Холлубут, дьүдэйбит дьон тымныы-боруҥуй олохторун үтүө майгыннаах, кэрэ дьүһүннээх Даайыс хара баархат харахтара, сардаҥалаах мичигэ сэргэхситэн сырытта. Кини улам ситэн-хотон, төлөһүйэн истэ.
Биир күһүҥҥү ый быыһа киэһэ, хас да хостоох улахан сайылык дьиэлэрин аан хоһугар, остуолларын уот кытыытыгар тардан, хобдох аһылыктарын аһыы олордулар.
Арай айан суолугар муҥунан көтөн иһэр ат туйаҕын тыаһа өрө харбыалаһа түстэ.
– Били быччаҕар ааһан эрэр! – диэн Мэхээлэ уоһун кытта саҥарда…
Оҕуруоттарын ыксатынан Сыллай Луха күн аайы өрө көтүтэн аастар даҕаны кинилэргэ сылдьыбатаҕа ырааппыта. Кинилэр улам дьадайан, уостан истэхтэрин аайы Сыллай урут уруургуурун улам умнан испитэ. Билигин да, куолутунан, ааһа көтүтэн, атын туйаҕын тыаһа симэлийэн барда.
– Аата оҕо!.. – диэн аҕыйах саҥалаах Өрүүнэ сиилиэх курдук гынан эрдэҕинэ, Сыллай атын туйаҕын тыаһа төттөрү табыйбахтаан кэлэн, оҕуруот айаҕар тохтоото.
Мэхээлэлээх дьиибэргээн утарыта көрсөн кэбистилэр.
Хас да сыл хатанан турбут үрүҥ ааны Сыллай тардан «лиҥ» гыннарда. Мэхээлэ сүр имигэстик ойон туран хараҥа хоско тимис гынна. Аан хатааһынын иилэҕэһэ кылырдаата, Мэхээлэ саҥата хабытайдана түстэ:
– Ноо, Луха эбиккин дуу?! Хайа, тукаам, бу хантан кэллиҥ? Сэрэн, хараҥаҕа сээкэйгин өлөрөөйөҕүн… Чэ, биһиги бу олоробут. Хотуой, Даайыс, сылабаары…
Сыллай улахан холуочук эбит: ньилбэктэригэр иккилии бууттаах киирэни баайбыт курдук, чиҥ-чиҥник лиһиргэччи үктэнитэлээн кэлэн үллэс гына олоро түстэ, сиэбиттэн иһит аҥаара арыгыны оруу тардан таһааран остуолга ыараханнык ууран кэбистэ уонна суон күөмэйинэн эттэ:
– Убаай, Мэхээлээ!
– Тугуй, тукаам?!
– Саҥаас, Өрүүнээ!
– Эһээ…
– Мин эһиэхэ соруйан хоно кэллим.
– Хоно да? – Мэхээлэлээх Өрүүнэ соһуйан, иккиэн тэҥҥэ саҥардылар.
– Ээ, хоно! Хоннорумаары, холдьоҕоору гынаҕыт дуо? Хоммут-сылдьыбыт дьиэм буолбат этэ дуо? Бу аһы мыынымаҥ: иһэн кэбиһиҥ.
Мэхээлэ үөрэн,