Ватанга тугры калдылар. Хайдар Басыров

Ватанга тугры калдылар - Хайдар Басыров


Скачать книгу
яшендә язган «Бәхет» шигыре Төркестан фронтының татар телендә чыга торган «Кызыл Йолдыз» газетасында басыла. Шушы ук газетада аның тагын берничә шигыре дөнья күрә.

      1919 елда әтисе үлгәч, Муса авылга кайта. Биредә ул яшь Совет республикасын, Кызыл Армияне данлап шигырьләр яза.

      Авылда балалар оешмасы төзи. Аңа «Кызыл чәчәк», соңрак «Кызыл Йолдыз» исеме бирәләр. Алар белән занятиеләр үткәрә, стенгазеталар чыгара, җыелышлар уздыра, спектакльләр куя. Соңрак волость комсомол комитеты Муса төзегән балалар оешмасын бу яклардагы беренче пионер оешмасы дип таный.

      1920 елда Муса авылда беренче комсомол ячейкасы төзи һәм аның җитәкчесе була. Аны волость комсомол комитеты әгъзасы итеп сайлыйлар.

      Бу чорда ул күп укый. Татар, урыс, Көнчыгыш шагыйрьләренең иҗаты белән ныклап таныша, үзе дә яза.

      1922 елның азагында Казанга килә, 1923 елда Татрабфакта укый башлый. Әлбәттә, биредә инде иҗтимагый, сәяси, рухи, иҗади үсеш өчен мөмкинлекләр нык арта. Аның шигырьләре «Безнең юл» журналында басыла. Бу чорда ул Туган ил, партия, комсомол, Ленин турында югары пафослы шигырьләр яза. «Авыру комсомолец» поэмасы өстендә өч ел эшли. Соңрак аның исемен «Үтелгән юллар» дип алыштыра. «Каз канаты», «Бибкәй кыз» дигән пьесалар да яза. Алар Казан һәм Уфаның театрларында, клубларында уйнала.

      1925 елда «Барабыз» исемле беренче җыентыгы басылып чыга. Шул ук елда ул, рабфакны тәмамлап, туган авылы Мостафага кайта. 19 яшьлек егет туган җирендә комсомол эшен җанландыруга керешә. Бераздан аны Орск өяз комсомол комитетына инструктор итеп алалар. Озак та үтмәстән, комсомолның Ырымбур губернасына татар-башкорт секциясенең инструкторы итеп эшкә чакырыла. Биредә ул башы-аягы белән мәшәкатьләргә чума. Авылдан авылга йөреп, халыкны агарту эшләрен җайга сала, комсомол ячейкалары, үзешчән түгәрәкләр оештыра. Ә төннәрен яңа әсәрләр иҗат итә.

      1927 елның августында Бөтенсоюз комсомол конференциясе делегаты итеп сайлана. Ә конференциядә аны ВЛКСМ Үзәк Комитетының татар-башкорт бюросы секциясе әгъзасы итеп сайлыйлар. Ул Мәскәү предприятиеләрендә еш була. Лекция, докладлар белән чыгыш ясый.

      Мәскәүдә ул балалар өчен татар телендә чыга торган «Кечкенә иптәшләр» журналының мөхәррире итеп тәгаенләнә. Бераз вакыт үткәч, «Октябрь баласы» дигән журнал чыгаруны оештырырга кушалар.

      1927 елда аның күптән күңелендә йөргән хыялы тормышка аша. Ул Мәскәү дәүләт университетының әдәбият һәм сәнгать факультетына кабул ителә, уку белән беррәттән, студентлар арасындагы иҗтимагый-сәяси эшкә кушыла. Яшь әдәбиятчыларның татар-башкорт секциясе белән җитәкчелек итә. Яшьләр алдында еш кына лекцияләр белән чыгыш ясый. 1929 елда аны ВКП(б) сафларына кабул итәләр.

      1931 елның июнендә Мәскәү дәүләт университетында укуын тәмамлый. 1932 елда Мәскәүдә татар телендә чыга торган «Коммунист» газетасының әдәбият һәм сәнгать бүлеге мөдире итеп тәгаенләнә. Газета СССР Бөтенсоюз Үзәк Башкарма Комитеты (ВЦИК) органы булып тора.

      Урып-җыю вакытында ул газета хәбәрчесе


Скачать книгу