Medyczne skutki terroryzmu. Przemysław Guła
określono jako ekwiwalent 9525 kg trotylu (TNT). Na skutek wybuchu całkowitemu zawaleniu ulega czterokondygnacyjny budynek główny koszar oraz wiele pomniejszych budowli.
W wyniku zdarzenia ginie 241 amerykańskich żołnierzy, 58 francuskich spadochroniarzy oraz 6 cywilów, kolejnych 100 osób doznaje obrażeń ciała. Akcja ratunkowa prowadzona jest przy wsparciu sił francuskich, brytyjskich oraz izraelskich zespołów medycznych. Ostatni z poszkodowanych, którzy przeżyli, zostaje wydobyty spod gruzów o północy tego samego dnia, jednak akcja przeszukiwania zawaliska i wydobywania ciał ofiar kończy się dopiero 28 października.
Metoda działania zamachowców samobójców nie była już wtedy nową taktyką, jednak miała ona raczej lokalne znaczenie i najbardziej rozpowszechniona była na początku lat 80. XX wieku na Sri Lance. Skala i śmiałość przedsięwzięcia Hezbollachu w październiku 1983 r. okazały się jednak całkowitym zaskoczeniem dla służb wywiadowczych, wykazały też całkowity brak przygotowania do prewencyjnych działań, które mogłyby przynajmniej zredukować skalę strat. Osiemnaście lat później podobnym wstrząsem okażą się zamachy lotnicze w Nowym Jorku, Waszyngtonie oraz Pensylwanii, jednak wtedy zjawisko zamachów samobójczych nie będzie już u nikogo budziło zdziwienia.
Dnia 19 kwietnia 1995 r. na podjeździe budynku Alfred P. Murrach Federal Building w Oklahoma w kolejce przeznaczonej dla samochodów dostawczych znajduje się ciężarówka, która, pomimo braku kierowcy, nie wzbudza podejrzeń; o godzinie 9.02 dochodzi do wybuchu, który powoduje zawalenie 1/3 konstrukcji budynku. W budynku znajduje się około 850 pracowników i interesantów. Konstrukcja urządzenia wybuchowego jest nastawiona na znaczny efekt zniszczenia. W ładunku wykorzystano improwizowany materiał wybuchowy złożony z saletry amonowej, 13 beczek po około 230 kg każda, dodatkowo do beczek włożono butle z acetylenem, aby zwiększyć efekt rażenia. Poza budynkiem federalnym uszkodzonych zostało aż 258 innych budowli; łączny bilans ofiar to 198 osób zabitych i ponad 680 rannych.
Sprawca bezpośredni Timothy McVeigh w momencie wybuchu przebywał w bezpiecznej odległości, jednak 90 minut po zdarzeniu został zatrzymany przez patrol policyjny z powodu braku tablic rejestracyjnych na pojeździe, którego użył do ucieczki; znaleziono przy nim nielegalnie posiadaną broń palną. Pomimo starannie zaplanowanej akcji, w wyniku splotu przypadków, FBI niemal natychmiast zidentyfikowała go jako sprawcę.
Moskwa – 23 października 2002 r., godzina 21.00. W Teatrze na Dubrowce rozpoczyna się drugi akt musicalu „Nord-Ost”. Szacuje się, że w teatrze znajdują się 922 osoby, wśród nich grupa 40 terrorystów czeczeńskich pod przywództwem Mowsara Barajewa. Grupa terrorystów jest uzbrojona w broń palną, ma także granaty i miny oraz improwizowane ładunki PBIED (pasy szahida). Rozpoczyna to trwający aż do 26 października dramat zakładników, który kończy się po 57 godzinach szturmem jednostek specjalnych „Alfa” oraz „Wympieł”. Ostateczny bilans wydarzeń jest tragiczny. Z rąk terrorystów ginie 4 zakładników, jednak 129 kolejnych doznaje śmiertelnego zatrucia gazem użytym w czasie szturmu, a ponad 700 zostaje zatrutych. W wyniku szturmu giną wszyscy terroryści.
Akcja odbicia zakładników do dziś wzbudza wiele kontrowersji, z pewnością cieniem na niej kładzie się brak właściwego i wdrożonego w odpowiednim czasie oraz zakresie zabezpieczenia medycznego.
Nicea – 14 lipca 2016 r. Nice Promenade des Anglais, godz. 22.30. Na bulwarze znajduje się tłum osób świętujących Dzień Bastylii. Od strony dzielnicy Magnan na bulwar wjeżdża rozpędzony do prędkości około 90 km/godz. samochód ciężarowy Renault Midlum. Pojazd wjeżdża poprzez chodnik na bulwar, trwa to około 5 minut, w czasie których samochód przebywa około 1700 m. Pierwsza próba zatrzymania samochodu przez policję następuje po około 400 m, jednak jest ona skuteczna dopiero 1300 m dalej.
Bilans pierwszych strat wynosi 84 osoby zabite na miejscu oraz 201 rannych, przetransportowanych do szpitali, w następnych dniach zgłaszają się kolejne osoby z lżejszymi obrażeniami, zwiększając liczbę rannych do 434. Pomimo iż podobne ataki miały już miejsce, m.in. w Izraelu, gdzie do ich przeprowadzenia wykorzystywano sprzęt budowlany (koparki, buldożery) oraz rozpędzone samochody, to zmiana modus operandi terrorystów wskazała kolejną lukę w zabezpieczeniu imprez masowych. Zostało to wykorzystane także w podobnym zdarzeniu w Berlinie w dniu 19 grudnia tego samego roku.
Dobór omówionych powyżej zdarzeń nie jest przypadkowy. Ma on pokazać zróżnicowanie metod działania grup lub też pojedynczych terrorystów. Jest to o tyle istotne, że właśnie one, poza rodzajem wykorzystywanych narzędzi, odgrywają kluczową rolę w ostatecznym bilansie ofiar i poszkodowanych, ale także w sposobie działania służb ratowniczych na miejscu zdarzenia. W zakresie wykorzystywanej broni można posłużyć się wieloma podziałami i najogólniej należy mieć na uwadze:
– zastosowanie urządzeń wybuchowych zarówno typu wojskowego, jak i improwizowanych (IED),
– wykorzystanie broni palnej,
– oddziaływanie bronią białą,
– wykorzystanie środków transportu,
– czynniki CBRN.
Oczywiście katalog jest znacznie obszerniejszy i z pewnością można do niego dołączyć próby oddziaływania w cyberprzestrzeni, a także wykorzystania np. infrastruktury przemysłowej oraz bezzałogowych statków latających. Poza narzędziami kolejnym elementem pozostają miejsca, w których dokonywane są zamachy, a mianowicie:
– przestrzeń otwarta,
– obiekty,
– środki transportu,
– infrastruktura transportowa (tunele, dworce).
Z racji specyfiki działania należy wydzielić jako odrębną grupę ataki na środki powietrzne lub z wykorzystaniem takich środków. W każdym z przypadków ataku należy dodatkowo rozpatrywać liczbę celów (atak pojedynczy lub też działania zsynchronizowane).
Kolejnym elementem, który może służyć różnicowaniu sposobu działania, jest przyjęta taktyka. Możemy wyróżnić kilka najczęstszych form oddziaływania terrorystów:
Dokonywanie zamachów bombowych. Stanowi to najczęstszą formę przeprowadzania zamachów. Według różnych źródeł forma ta stanowi 90–95% wszystkich aktów terroru.
Ataki w formie oddziaływania aktywnego strzelca/strzelców. Zamachy te dokonywane są najczęściej z wykorzystaniem broni automatycznej, ale także mogą zostać zastosowane ładunki wybuchowe (IED) lub środki bojowe (granaty). Ataki te cechują się dużą dynamiką akcji oraz niejednokrotnie przemieszczaniem miejsc incydentu wraz z grupą terrorystów.
Sytuacje zakładnicze. Stanowią formę działania, w której terroryści przejmują kontrolę nad grupą zakładników. Może to mieć miejsce zarówno w obiektach, jak i w środkach transportu lotniczego, lądowego, wodnego. Zazwyczaj w pierwszych fazach terroryzmu zakładniczego możliwe były rozwiązania negocjacyjne (np. uwalnianie członków ugrupowań w zamian za zakładników). W obecnej praktyce po ostatnich doświadczeniach (Biesłan, Teatr na Dubrowce) można przyjąć założenie, iż sytuacja zakładnicza stanowi jedynie sposób na przedłużenie w czasie samego czynu i przez to jego większe nagłośnienie, a nie próbę uzyskania rozwiązania o charakterze negocjacyjnym.
Wykorzystanie środków transportu. Takie ataki stanowią zróżnicowaną grupę zarówno ze względu na środek transportu, jak i cel terrorystów. Możliwe będzie zatem traktowanie środka transportu jako celu (zamach nad Lockerbie) lub też jako użytej broni (zamachy dokonane 11 września 2001 r. przy wykorzystaniu samolotów), a także stworzenia sytuacji zakładniczej (np. uprowadzenie promu MS Achille Lauro w dniu 3 października 1985 r.).
Żaden z podziałów zamachów nie odzwierciedla do końca ich faktycznego przebiegu, stąd próba „tabelaryzacji”