Wspomnienie o przeszłości Ziemi. Cixin Liu
w odniesieniu do dzieci lub dla okazania sympatii [jeśli nie wskazano inaczej, przypisy są pióra amerykańskiego tłumacza powieści, Joela Martinsena].
2
Zhizi to dosłownie „partykuła wiedzy”. Znak partykuły występuje często w imionach nadawanych kobietom w Japonii, gdzie wymawia się go „ko”.
3
Słowa lao, „stary”, używa się przed nazwiskiem osoby starszej od nas dla okazania szacunku lub zażyłości.
4
Przypisywana Luo Guanzhongowi (ok. 1330–1400) powieść historyczna o wojnach między trzema regionalnymi potęgami, toczonymi od zmierzchu Wschodniej Dynastii Han (184) do ponownego zjednoczenia imperium pod władzą dynastii Jin (280). Znana z barwnych postaci oraz świetnych opisów bitew i intryg politycznych.
5
Znakiem Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej jest gwiazda z wpisanymi w nią znakami oznaczającymi osiem i jeden.
6
Pas Kuipera to obszar rozciągający się za orbitą Neptuna, od około 30 do około 50 jednostek astronomicznych od Słońca, obejmujący między innymi Plutona i dwie inne planety karłowate.
7
Na początku 2015 roku była to równowartość 270 tysięcy złotych (przyp. A.J.).
8
Pod koniec lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku zbudowano pod miastami w całych Chinach rozległe sieci tuneli, które miały posłużyć za schrony w razie napaści wroga. Hasło to, przejęte z rady danej założycielowi dynastii Ming, obwieszczono jako polecenie Mao Zedonga w artykule wstępnym noworocznego wydania „Dziennika Ludowego” w styczniu 1973 roku.
9
Wang Xiaobo (1952–1997) – ceniony powieściopisarz, eseista i scenarzysta, którego dzieła zyskały ogromną popularność po jego przedwczesnej śmierci.
10
Pierwsza prędkość kosmiczna to prędkość, którą musi osiągnąć obiekt, żeby wejść na orbitę. Druga prędkość kosmiczna pozwala przezwyciężyć siły przyciągania ziemskiego, a trzecia prędkość kosmiczna umożliwia opuszczenie Układu Słonecznego.
11
Obłok Oorta to sferyczne zbiorowisko obiektów złożonych z lodu i zestalonych gazów, które otacza Układ Słoneczny w odległości od 50 do 100 tysięcy jednostek astronomicznych i które uważa się za źródło komet długookresowych.