Factfulness. Hans Rosling

      Gdy ludzie słyszą o rosnącej liczbie ludności, intuicja podpowiada im, że sytuacja się nie zmieni, jeśli nie podejmiemy jakichś kroków. Intuicyjnie wyobrażają sobie, że trend ten będzie utrzymywał się w przyszłości. Pamiętajmy jednak, w przypadku mojego wnuka Mila nie były potrzebne żadne drastyczne środki, aby zahamować jego wzrost.

      Melinda Gates prowadzi fundację charytatywną wraz ze swoim mężem Billem. Inwestując miliardy dolarów w podstawową opiekę medyczną i edukację, uratowali miliony dzieci żyjących w skrajnej biedzie. Mimo to inteligentni ludzie działający w dobrej wierze nieustannie kontaktują się z fundacją Gatesów, twierdząc, że powinni zaprzestać swojej działalności. Według nich jeśli będziemy ratować ubogie dzieci, zabijemy naszą planetę z powodu przeludnienia.

      Mnie także zdarzyło się słyszeć ten argument po niektórych moich wykładach. Wygłaszali go ludzie, którzy prawdopodobnie mieli dobre chęci i pragnęli uratować Ziemię dla przyszłych pokoleń. Wydaje się, że mają rację. Jeśli więcej dzieci przeżyje, liczba ludności będzie rosnąć. Prawda? Nie! To błędne podejście.

      Ludzie żyjący w skrajnej biedzie potrzebują licznego potomstwa z przyczyn, o których już wspomniałem – dzieci pełnią funkcję dodatkowej siły roboczej, a ponadto stanowią swego rodzaju zabezpieczenie w przypadku śmierci któregoś z rodzeństwa. To w krajach z najwyższym wskaźnikiem śmiertelności dzieci, takich jak Somalia, Czad, Mali i Niger, kobiety rodzą najwięcej potomstwa – od pięciorga do ośmiorga. Gdy rodzice widzą, że dożywają one dorosłości, gdy nie są już wykorzystywane jako siła robocza i gdy kobiety otrzymują wykształcenie oraz wiedzę, a przy tym mają dostęp do środków antykoncepcyjnych, zarówno mężczyźni, jak i kobiety z różnych kręgów kulturowych i wyznań zaczynają marzyć o mniejszej rodzinie i dobrze wyedukowanym potomstwie.

      „Gdy pomagamy biednym dzieciom, liczba ludności rośnie”. Brzmi prawdziwie, ale tak naprawdę jest dokładnie odwrotnie. To zwlekanie z ucieczką ze skrajnej biedy sprawia, że liczba ludności rośnie. Każde pokolenie wychowane w ubóstwie będzie sprowadzało na świat jeszcze liczniejsze kolejne pokolenie. Jedynym sprawdzonym sposobem na ograniczenie przyrostu populacji jest wyeliminowanie biedy i zapewnienie ludziom lepszych warunków bytowych, w tym edukacji i środków antykoncepcyjnych. Tylko wtedy rodzice podejmują decyzję o zakładaniu mniejszych rodzin. Ta zmiana zachodzi już na całym świecie, ale konieczne było obniżenie wskaźnika śmiertelności dzieci.

      Jak dotąd nasza dyskusja nie dotknęła jeszcze najważniejszej kwestii, to znaczy moralnego obowiązku, aby pomagać ludziom uciec od udręki i upokorzenia wynikającego z życia w ubóstwie. Twierdzenie, że musimy ratować planetę dla przyszłych, jeszcze nienarodzonych, pokoleń, nie do końca mnie przekonuje, gdy ludzie cierpią w dzisiejszych czasach. Jednak jeśli chodzi o śmiertelność dzieci, nie musimy wybierać pomiędzy teraźniejszością a przyszłością albo pomiędzy sercem a rozumem. Wszystko prowadzi w jednym kierunku. Powinniśmy zrobić, co w naszej mocy, aby ograniczyć śmiertelność dzieci, nie tylko z uwagi na współczucie dla żyjących w cierpieniu nieletnich, ale także dla dobra całego świata teraz i w przyszłości.