Pluimprinse. Malene Breytenbach
en vensters met luike wat meesal toe is.
Heeltyd voel dit vir haar asof sy uit die hoek van haar oog beweging sien en teenwoordighede aanvoel, maar wanneer sy omdraai, sien sy iewers ’n kat. Met tye is dit nogal spookagtig. Die enigste kinders wat hier rondgespeel het, was haar ma en ouma, en dalk van hulle maats. Die huis skep egter die indruk dat die mense wat onder hierdie versierde plafonne geleef, asemgehaal en deur die spektrum van menslike emosies gegaan het, eerder waardig, statig en ernstig was. Dat hulle lot met tragedie deurspek was. Hier was nie plek vir ligsinnigheid of oppervlakkigheid nie.
Toe die volstruispluime almal so ryk gemaak het, kon haar voorsate in oordaad lewe, sien sy. Die plafonne is versierde papier maché, die hout is kiaat, mahonie en Oregon-denne en daar is baie daarvan – houtpanele, versierde balustrades, kaste.
Die huis met al dié baie en ruim vertrekke is regtig hopeloos te groot vir een oumens, dink Olivia. Die badkamer wat sy gebruik, is enorm met ’n bad met bal-en-klou-pote, koperkrane, koper-seephouers, vlekke op die emalje en kepies uitgebreek uit die marmervloerteëls. Die eetkamer het ’n mahonietafel en hoërugstoele vir veertien mense, enorme buffette vol silwerware, en groot, silwer kandelare. Daar is nog muurpapier met blommetjies, plek-plek gevlek of verbleik. Die enigste deel van die huis wat sy nie gaan besigtig nie, is haar ouma se suite. Sy wil nie haar ouma se privaatheid binnedring nie.
Daar is geen TV nie. Sy sal darem nie van die buitewêreld afgesny wees nie, want sy het haar skootrekenaar saamgebring en sy sal internet kan opvang. Maar sy wonder of haar ouma koerante kry. Indien nie, sal sy beslis gaan koop.
Orals hang koper- en kristalkandelare en Olivia ruik die stof. Die enigste teken van die Joodse geloof is die Ster van Dawid in die vloer van die voorportaal.
Sy vind die trap na die toring en klim daar op. Dit is stowwerig en lyk asof niemand ooit daar kom nie. Bo in die torinkie kyk sy uit oor die tuin en van daar kan sy die werf van Stonehaven langsaan goed sien. Daar is buitegeboue en Abel werk in die tuin. Hierdie toring is ’n lekker plek van waar ’n mens die bure kan bespied, dink sy, en wonder of die familie dit in die ou dae gedoen het. Tog gee dit haar ’n snaakse, negatiewe sensasie. Dit het mense in staat gestel om skelm op ander te spioeneer. Dit het indringing en afloer moontlik gemaak.
Olivia dwaal verder deur die huis. Wie hou dit alles skoon? Tog nie die bejaarde Sarie nie. Hoe sal sy dit regkry?
Sy gaan na die kombuis waar Sarie sit en silwer blinkvryf.
“Dis ’n pragtige ou kombuis,” merk Olivia op. “Dit lyk regtig asof dit destyds ingerig is om baie mense te onthaal.”
“Ja, hy’s groot en vol goeters, nooi Livvie. Hulle het eentyd groot gekook, veral toe Miss Sarah en die maestro nog hier was. Ounooi Bekka onthaal lankal nie meer nie.”
Olivia glimlag vir die verdraaiing van haar en haar ouma se name. En dat sy nog steeds “nooi” genoem word. Sy bekyk alles. Die kombuis het ’n Aga-stoof en gasstoof, oonde en enorme koperpanne, swart potte, silwer bakke, emaljeware. Die kaste wat glasvoorkante het, is vol breekware, sommige goud- en blommetjieversier en antiek. Daar is nie moderne gadgets nie, behalwe ’n ketel en ’n broodrooster.
Olivia loer by die spens in en sien dit staan vol van nog bakke, potte, panne, ingelegde vrugte, snygereedskap, silwer messegoed en eetware. Sy ruik die ou kosgeure, die sepe en skoonmaakmiddels. Sy sien skimmel, ruik muisdrolletjies, vlieëgif en muf, en verbeel haar daar moet kruipende ongediertetjies en spinnerakke in donker hoeke wees. Tog lyk alles bolangs skoon en blinkgevryf. Op die stoof prut vleis en groente in ’n outydse kastrol en die heerlike geur vul die kombuis. Hier word stadig gekook, sonder die hulp van ’n mikrogolfoond waaraan sy self so gewoond geraak het.
“Hoe kry jy dit reg om alles skoon te hou?” vra sy. “Die huis is geweldig groot en vol goed.”
“Nee, dis die ’linge wat dit doen, Klara en Dora, en hulle vat hom van ’n kant af.”
“ ’Linge? O, jy bedoel seker tweeling.”
“Ja. Hulle is onse dogter Tryn en haar man, Joos, se kinners. Hulle char vir almal hier rond by Wesbank. Onse ander dogter Martha is Lisa en Abie se ma. Hulle pa is dood. Lisa is mos ’n onderwyser en Abie is ’n fitter en turner. Die ounooi het betaal dat hulle leer.”
“Dis gaaf. Mense moet deesdae vaardighede leer, want dit is nie so maklik om goeie werk te kry nie. Is Lisa en Abie ook hier op Oudtshoorn?”
“Ja, hulle is hier. Sy gee skool by die primary en sy’s nog nie getroud nie. Sy wil nie met een van haar eie mense trou nie. Sy dink sy’t nou te goed geword vir ons ammal. Abie is ook nie getroud nie, maar hy hol agter die klimmeide aan.”
Olivia glimlag, maar sy hoor die hartseer in die ou stem. Die kleindogter het geleer en haarself verbeter en nou wil sy uitstyg. Dis te verstane, maar dit is terselfdertyd tragies dat dit haar van haar eie familie moet vervreem.
Olivia gaan by die agterdeur uit en dwaal deur die tuin. Daar is ’n kothuis met ’n groentetuin en sy vermoed dit is waar Sarie-hulle woon.
Oral ontdek sy beddings agter heinings en sy kyk van die terrasse af oor die dorp. Die toring van die museum steek soos ’n baken uit. Haar ma het ook hier geloop. Hier het sy as kind gespeel. In die groot huis vol ou skatte het sy rondgehardloop, gelewe, geëet, geslaap, gedroom en liefgehad. Olivia verlang na haar en kan nie verstaan hoe ’n ouer so hardvogtig kan wees om sy enigste kind weg te stuur nie. Al daardie geskiedenis is egter vir Olivia duister, want haar ma wou nie oor die breuk met haar familie uitwei nie. Nou gaan haar ouma haar darem die storie vertel. Sy sien nogal uit daarna om dit te hoor.
Die geklingel van ’n klokkie laat haar besef sy word vir ete geroep. Sy gaan weer by die kombuis in.
“Ounooi Bekka is in die brekfiskamer,” sê Sarie. “Sy eet nooit meer in die groot eetkamer nie.”
“Kan ek jou help, Sarie?”
“Nee wat, gaan in en sit, nooi Livvie. Ek bring.”
Olivia gaan sluit by haar ouma aan. Die brekfiskamer is die helfte kleiner as die eetkamer, maar steeds so groot soos die eetkamer van ’n moderne huis. Die tafel waar ses mense met gemak kan sit, is pragtig vir twee gedek, met ’n gestyfde wit tafeldoek en blomme. Sarie kom in met twee opgeskepte borde kos en sit dit voor hulle neer. Olivia s’n is vol, maar haar ouma eet min, sien sy.
“Sarie, ek sal jou in die vervolg help,” sê sy. “Jy hoef nie alles te doen nie. Ek is nog jonk en sterk genoeg.”
“As Nooi kans sien, sal dit alles makliker maak,” sê Sarie dankbaar.
Die borde is kosbare porselein en die eetgerei silwer, sien Olivia. Standaarde het hier nooit gedaal nie, vermoed sy. By die watterkraffie is kristalglase. Sy skink vir hulle.
“Ek wil net weer vir Ouma baie dankie sê dat Ouma my inneem,” sê sy. “Ek het onverwags en ongenooid hier opgedaag.”
“Dis reg so, my kind.”
“Ek het so bedreig gevoel, asof daar by my ingedring is en ek te na gekom is. Ek moes net van alles en almal in Kaapstad en Muizenberg wegkom.”
Ouma Rebekah kyk lank na haar. “Moet ons ’n wag kry om ons op te pas?”
“Haai nee, dis seker nie onveilig hier nie. Ek wil Ouma nie meer verontrief as wat ek reeds doen nie.” Sy hoop beslis dit is veilig, al skep die enorme ou huis ’n indruk van spookagtige, onbenutte ruimtes en skaduwees.
“Nogtans. Ons kan Sarie se kleinseun, Abie, kry. Die een wat sy wou gehad het, moet my chauffeur wees. Hy jaag mos in die dorp vir kwaadgeld rond met so ’n ou skedonk van ’n Toyota. Op die oomblik is hy al weer werkloos. Hy was maar ’n probleemkind, stout en altyd in die moeilikheid, maar hy is groot en sterk en hy het ontsag vir my. Dan is ons seker ons is veilig.”
“Ouma, dis nie regtig om my onthalwe nodig nie, maar as dit vir hom werk sal gee wat hy nodig het …”
“Ek sal vir Sarie-hulle sê om hom te laat kom.”
Olivia is ongerus oor dié man