Beenaf bokkie. Dirna Ackermann
rede geval.
Candy hap na asem, maar voordat sy olie op die vuur gooi deur kapsie te maak omdat sy ’n kind genoem word, vra sy liefs: “Wat beteken dit nou alles?”
Dis haar ma wat antwoord. Koel. Klinies. Asof sy net op ’n afstand betrokke is, maar haar ineengestrengelde hande vertel ’n ander storie.
“Dat jou kredietkaart ingetrek word onder andere, en daar sal nie geld wees vir verdere studies in die nuwe kwartaal nie.” Haar blik vlug voor haar dogter s’n en rus op haar verknoopte vingers. “Ons kon ook nie jou eerste semester se studiegeld betaal nie. Jy sal dus moet wag tot ons weer die finansies kan bybring.”
Amper slaan Candy bollemakiesie van vreugde. Hier is ’n gaping waarvoor sy nie gevra het nie, maar wat sy sowaar gaan gryp. Met albei hande, en as dit nodig is sommer met haar tande ook. Sy wonder al weke lank hoe om die bul, of dan liewers haar ma, by die horings te pak en te sê sy dink dat sy nie langer BCom wil doen nie. Sy is nie uitgeknip vir die finansiële wêreld nie. Nes sy maar ná die eerste halfjaar van medies ook van koers verander het.
“Dis tog nie só erg nie, is dit?” vra sy ongeërg.
Sy wil nie verder leer nie. Punt. Sy wil ander dinge doen. Sy wil werk waar daar diere is, maak nie saak of hulle siek of gesond is nie. En as dit nie kan nie, dan wil sy iets doen waarmee sy mense gelukkig kan maak. Mooi plekke skep waar daar feesgevier kan word. Tafels wat so mooi gedek is met weelderige linne, blomme, silwer of watter soort versierings ook al dat dit jou sommer wil laat huil.
Met ander woorde, sy wil ’n geleentheidsbeplanner wees, maar dis blykbaar benede ’n Cilliers. ’n Cilliers betaal ander om dit te doen. “Ek bedoel, ek kan mos ’n werk kry en ook ’n bydrae …”
Die kyk wat haar ouers wissel, laat haar op die plek vergeet wat sy verder wou sê. “Wat nou nog?” Sy is gewoond aan ’n ewige gepieker oor geld, maar sy het dit nog altyd toegeskryf aan die verskille tussen haar taamlik vrygewige pa en ronduit spandabelrige ma.
“Candy …”
As dit nie vir die stoel onder haar sitvlak was nie, het sy nou flou geword. Sandra Cilliers het nog nooit, maar nóóit haar dogter aangespreek op die bynaam wat sy verafsku nie.
“Ons waardeer die aanbod,” kom dit styf oor Sandra se lippe, asof dit moeilik is om die woorde te sê. “Maar jy gaan vir ’n ruk plaas toe.”
Sou haar ma intussen ’n vreemde taal aangeleer het? “Plaas? Watter plaas?”
“Klipkloof.”
As dit lyk soos dit klink, stel sy nie belang nie en sê byvoorbaat dankie, maar nee dankie. “Waarvan praat Ma?”
“My … my broer se plaas.”
Natuurlik, die pláás. Doer êrens in die Kaapse gopse met ’n ouma en ’n oom wat sy nog nooit gesien het nie. Behalwe op ’n foto wat by die begrafnis geneem is en wat iemand aan Malie gestuur het na die oupa se dood ’n paar jaar gelede. Die begrafnis is die enigste keer waarvan sy weet dat haar ma ooit terug is plaas toe, en die foto wat lyk asof die son in die kameralens geskyn het, is Candy se enigste bewys dat sy nog familie in hierdie land het.
Haar Cilliers-grootouers in Nieu-Seeland halfpad om die aarde het sy darem al besoek, maar die rede vir haar Mulder-familie in die Kaap se afwesigheid in haar lewe kon sy nog nooit ontsyfer nie. Uiteindelik het sy ook maar opgehou neul daaroor. Dat Sandra Cilliers haar enigste familie agtergelaat het, is een van daardie feite wat mens klaarblyklik net moet aanvaar en dan aanbeweeg. En dat sy haar diep verlange na daardie familie moes bêre, het Candy toe ook maar geplaas op die lysie van feite wat mens moet aanvaar en dan aanbeweeg.
“Wat het die feit dat julle geld op is en dat ek plaas toe moet gaan met mekaar te doen? Buitendien, wie se wet sê ek móét?”
“Ehm …”
Hoeveel eerstes gaan ek vanoggend nog beleef? wonder Candy. Sy voel effe dronkerig, soos een wat aan bomskok ly. Sy kan nie dink dat sy al ooit haar welsprekende ouer so sonder woorde gesien het nie. “Ma?”
“Nicandra?” Die man in die stoel voor die venster lyk tien maal ouer as sy amper vyftig jaar, en dat die Cilliers-fondamente geskud is, is duidelik. Anders as haar ma noem hy haar nooit op haar werklike naam nie. Sy het al baie gewonder of dit nie net ’n manier is om die vrou wat eintlik die huis regeer teë te gaan nie.
“Pa?”
“Ehm …”
En ditto, wil Candy sê. Dokter Cilliers mag nie baie te sê hê in sy eie huis nie, maar om hom sonder woorde te sien, is nie ’n alledaagse gebeurtenis nie.
“Pa? Ma? Wat is dit wat julle nie vir my kan sê nie? Ek is nie meer ’n kind nie, julle kan mos openlik –”
“Wat ons bedoel,” val haar ma haar selfs skerper in die rede as wat sy dit netnou met haar man gedoen het, “is dat ons geld verskuldig is aan my broer, en hy het besluit hy wil dit nou hê. Dis hy wat geëis het dat jy plaas toe kom.”
Die woorde kom soos skote uit ’n masjiengeweer, asof Sandra Cilliers die onaangename implikasie dat hulle nie onfeilbaar is nie so vinnig moontlik agter die rug wil kry. So amper-amper is Candy ook haar eie woorde kwyt.
“Geld? Watse geld? Ek verstaan in elk geval niks. Waarvoor het julle geld nodig gehad en waarom het julle by hom geleen? Waarom nie by die bank nie? Is dít hoekom julle kontantvloeiprobleme het?”
“Nicandra, ons redes het eintlik niks met jou uit te waai nie,” kom dit amper ru van haar ma. “Maar sy … e … rentekoers was laer. Soos ek sê, dit het niks met jou uit te waai nie.”
“Maar julle wil steeds hê ek moet die wa deur die drif help trek?” Voor dié taamlik bitsige vraag soos ’n opslagkoeël kan terugkom en háár uitmekaarskiet, vra Candy vinnig: “Wat moet ek nou eintlik daar gaan doen?”
“Jou ouma geselskap hou en dalk so ’n bietjie uithelp in die huis.”
“Ek’s nie sy bediende nie. Hoekom kry hy nie betaalde hulp nie? En waaroor moet ek en Ouma praat? Ons ken mekaar van g’n Adamskant nie!”
“Ek het geen benul oor wat in Fouche se kop aangaan nie, maar dis sy voorwaardes vir uitstel.” ’n Grimlag vertrek Sandra se mond en dit lyk vir ’n oomblik asof sy stoei met haarself. Dan is dit asof iets anders net oorneem toe die lyne om haar mond só styf span dat dit lyk asof hulle kan knak. “Ek wens jou sterkte toe met daardie kwasterige ou vrou,” kom dit bitter van haar. “Daar is nie met haar huis te hou nie.”
“Sandra! Dis nie nodig om die kind ook te vergiftig nie.”
“Óók?”
Die netjiese wenkbroue lig en Candy sien die voortekens. Sy tree vinnig tussenbeide deur liefs die aandag op haarself te vestig.
“Nie een van hulle het al ooit in my belanggestel nie, en ek weet net mooi bogghe- … e … niks van huiswerk nie. So sê maar vir hom ek is nie beskikbaar nie.”
“Nicandra, jy wou help, en hierdie is die een manier waarop jy wel kan. Fouche … e … jou oom laat ons geen keuse nie. Óf jy gaan plaas toe óf ons moet dadelik sy geld terugbetaal.”
“Maar dis afpersing!” kners Candy. Nes haar ouers ook maar besig is om te doen. Dit lyk asof dit ’n familiekwaal kan wees. “Ek kan nie sien dat hy so iets kan eis nie, newwermaaind deurvoer.”
Dit sê baie van Sandra Cilliers se gemoedstemming dat sy haar dogter se swak taal sonder teëspraak aanluister.
“Jy is reg, hy kan ons nie dwing nie,” antwoord haar pa. “Maar eintlik het hy die hef in die hand, want die vervaldatum van die leenperiode het reeds gekom en gegaan, en hy wil sy geld terughê.” Hy glimlag apologeties. “Nes ons jou ook nie kan dwing nie, Candy. Ons hoop maar net jy sal bereid wees om ons te help.”Candy se stewel tref die kas. Dit tuimel grond toe en land skuins bo-oor die een wat hom vooruit gegaan het.
“Hulle is stupid en nou moet ek die gelag betaal!” tier