Die boek van Ester. Wilna Adriaanse
hy haar onwillekeurig jammer kry. Dis asof hy haar gedagtes kan hoor heen en weer spring. Sy sit met haar arms voor haar gevou en vroetel met ’n kettinkie om haar regterpols.
“Dink jy die mense glo al die stories wat jy hulle vertel en dat hulle jou optimisme deel?” Ester vra die vraag sonder om na Samuel te kyk. Asof sy dit vir die venster vra. “Het jy nie die massabekering gesien nie?”
“You pick easy targets, Doctor Mcgreggor. Om ’n klomp gelowiges te bekeer, beïndruk my nie.”
“Dink jy jy was die enigste ongelowige daar?”
“As daar ander was, was hulle maar stil.”
“Miskien is ek net baie oortuigend.”
“Ek sê weer, jy kies die gehore vir wie jy preek versigtig.”
“Ek preek nooit nie.”
“Wat noem jy dit dan?”
“Ek herinner hulle net aan alles wat hulle reeds weet, maar soms vergeet.”
Sy glimlag liggies. “En wie sê vir jou jy is reg? Daar is seker ’n moontlikheid dat jy verkeerd kan wees.”
“Enigiets is seker moontlik, maar ek is nie verkeerd nie.”
“Is arrogansie nie juis een van die euwels waarteen jy preek nie?”
Hy begin glimlag. “Het jy ’n ander plan?”
“Ek dink waar dit Afrika aangaan, is dit nou ’n geval van vrede maak met die feite en aanvaar, an honest defeat is your only reward.”
“Is dit nie net lafaards wat so gou tou opgooi nie?”
“Is dit nie net verwaandes wat dink hulle kan die loop van ’n rivier verander nie?”
Hy glimlag. “Ek kan hoor wie se kind jy is.”
Sy draai haar kop sodat sy hom kan sien. “Wat ’n gerieflike manier om ’n vraag te ontduik.”
Sy selfoon begin lui en terwyl hy praat, kyk sy weer stil deur die vensters. Sy wens sy kan huis toe gaan. Sy is nie seker of sy na die struktuur verlang of na die onsigbare elemente wat ’n huis maak nie. Die reuk van vanilla in haar ma se klerekas, die kraak van die vloerplank voor haar pa se studeerkamer. Sy kan vir elk van haar sintuie ’n klomp herinneringe oproep en dan is daar nog die energie van die plek. Miskien was dit net ’n slegte droom. Miskien as sy by die huis kom, gaan hulle nog daar wees.
3
Ná omtrent ’n uur, waarvan Samuel die laaste halfuur die hele tyd oor die telefoon gepraat het, draai hulle by die hek van die Grand Central-lughawe in. Toe hy die motor parkeer, kyk hy vlugtig na haar: “Jy het nie ’n probleem daarmee dat ons vlieg nie? Ek het vergeet om Ira te vra.”
“Nie solank die vlieënier weet hoe om te vlieg en waarheen ons op pad is nie.”
Terwyl hy die gehuurde motor teruggee en papierwerk vir die vlug afhandel, staan sy buite om ’n sigaret te rook. Sy hoor hoe ’n vliegtuig spoed vermeerder en oomblikke later sien sy dit oor die gebou se dak opstyg. Die lug is rookgrys en hier waar sy staan, bak die son warm teen haar rug. Sy trap die sigaretstompie dood, maar tel dit op toe Samuel daardie oomblik kies om haar te kom roep. Met die stompie in haar hand soek sy na die naaste vuilgoedblik.
Hulle stap na ’n spierwit tweemotorige vliegtuig met sitplek vir ses mense. Nadat Samuel hulle bagasie weggepak het, help hy haar in die kajuit in en klim langs haar in. Sy besluit om nie kommentaar te lewer oor die feit dat hy die vlieënier is nie, maar die oomblik toe hulle in die lug is en sy sien hoe naby hulle aan die middestad is, kyk sy tog na hom.
“Ek gee nie om om saam met jou te vlieg nie, maar wou nog nooit die Brixton-toring as my laaste rusplek hê nie. Moet jy nie miskien effens hoër probeer vlieg nie?”
“Ons het van hier af net ’n smal lugstrook waarbinne ons mag vlieg omdat ons tussen twee lugmagbasisse moet deurgaan. Daar is ’n hoogtebeperking tot ons oos van Pretoria kom, dan sal ons hoër styg. So, byt net vas en sê my as jy ’n Mirage of Boeing langs ons gewaar. Ons kry dalk van die Oliver Tambo-verkeer ook.”
Toe sy met vernoude oë na hom kyk, glimlag hy. “Dis miskien effens dramaties, maar ek het gedink dis dalk iets waarmee ek jou kan beïndruk, aangesien my praatjie dit nie gedoen het nie.”
“Laat ek eers sien hoe jy ’n Mirage of ’n Boeing systap voordat ons van beïndruk begin praat.”
’n Stem roep oor die radio. Terwyl Samuel met die beheertoring praat, kyk Ester stil na die stad onder hulle. Sy kan onthou dat met die gebeure op 11 September 2001, toe die vliegtuie in die World Trade-sentrum in Manhattan vasgevlieg en nuus van verdere aanvalle op Washington begin deurkom het, hulle blykbaar vir president Bush in sy presidensiële straler gelaai en na ’n onbekende bestemming gevlieg het. In ’n rolprent wat sy jare gelede gesien het, het die laaste oorlewendes op aarde, ná ’n ruimteaanval, ook met ’n vliegtuig opgestyg om sodoende te probeer wegkom en te kyk of daar nie êrens ’n stukkie ongeskonde aarde oorgebly het nie. Sy wonder hoe lank voordat die leiers op hierdie kontinent almal gaan opstyg om weg te kom van die verwoesting wat hulle op die aarde help saai het. Terwyl die res van die bevolking soos blinde miere skarrel om te oorleef.
Hier uit die lug is die paaie bewegende slange wat heen en weer kronkel. Elke voertuig, die draer van drome, verwagtinge, teleurstellings, planne. Elkeen is potensieel stryd- of triomfwa. Hier en daar is mynhope, soos miershope bo die grond, sigbaar. ’n Lelike getuienis dat die mens die aarde hier omdolwe om by die rykdomme uit te kom. Egoli. Die stad wat op die goudaar gebou is. Oral is nuwe geboue besig om soos paddastoele uit die grond op te slaan. Huise word teen kaal heuwels staangemaak. Daar is nie ’n boom in sig nie, maar ten minste het hulle seker ’n uitsig, al weet die Here alleen waarheen hulle wil kyk so tussen die staalomheinings en elektriese drade deur.
“Wat is dit aan hierdie land wat maak dat mense terugverlang? En moenie vir my sê dis na Mrs Balls-blatjang en biltong nie. Dit sal moerse hartseer wees.”
“Ek dink die land beteken vir elkeen iets anders. Vir sommige is dit dalk blatjang en vir ander is dit dalk familie.”
“Wat beteken dit vir jou?”
“Vuur ... vuur ruik nêrens soos hier nie.”
“Ek hoop jy’s besig om ’n grap te maak, want as dit al is wat jou hier hou, is jy dommer as wat jy lyk.”
Die vliegtuig bokspring opwaarts deur die luglae en Samuel voel hoe die dag se moegheid saam met die aarde onder hom wegsak. Hier bo kan sy gedagtes stil word en kan hy homself ’n oomblik van ongebondenheid gun. Hy kan afkyk na die aarde soos na ’n skaakbord en hoop dat hy beter insig sal kry vir sy volgende skuif. Dat die hoogte en ander perspektief antwoorde sal bring wat hy deesdae dikwels nie meer daar onder kan kry nie.
Die radio kraak en stemme verbreek kort-kort die dreuning van die motore. Nou en dan sê hy iets oor die radio, maar Ester luister nie juis nie. Miskien moet hulle by elke huis en op elke straathoek, tussen bosse en in parke, op plase en in winkels waar iemand al gewelddadig sy lewe verloor het, ’n rooi lig laat brand. Rooi ligte om mense daaraan te herinner dat daar bloed gevloei het.
“Jy is ’n goeie passasier,” laat Samuel in haar rigting hoor toe hulle ’n oomblik erg bokspring. “Dis gewoonlik hier waar die meeste mense wil uitklim.”
“My pa het nie bang kinders grootgemaak nie.” Mettertyd raak die beboude gebiede al yler en ongemerk begin daar groter stukke rooibruin grond onder hulle inskuif. Toe hulle later die platorand nader en die vlaktes oopbreek en sy afkyk op valleie en bergspitse, laat Ester stil hoor: “Afrika se natuurskoon is die spinnekopwyfie se blink web wat die slagoffers aantrek. Selfs al het daar peste en plae anderkant hierdie berge op hulle gewag, kon die pioniers hulself nie keer nie. Hulle is dieper en dieper die web ingetrek tot waar die dood gewag het.” Samuel kyk skeefweg na haar, maar antwoord nie.
Ester kyk later na die informele nedersettings waarvan baie nog met die tradisionele ronde hutte spog, en waar die tokkelos selfs in die een en twintigste eeu in vreemde