Rabbedoe se temmer. Elza Rademeyer
vra tant Ellie toe sy twee koffiebekers uit die rak haal.
“Wat bedoel tante daarmee?” vra Vicky agterdogtig.
“Ek praat van sy vermorsing van geld die afgelope vyf jaar, ná jou ma se dood. Julle twee wat oorsee rondjakker, die grootskaalse onthale, jou oorle pa se spandabelrigheid wat vroumense betref, selfs hierdie duur sportmotor van jou. Wat dink jy: waar het hy aan al die geld gekom vir dié uitspattighede?”
“Maar ons is welaf! Kyk die plaas waarop ons bly! Die volstruise, resiesperde en al die dinge.”
“Die resiesperde, ja. Hoeveel van hulle is daar nog oor? En watter jaar laas het Thomas een ingeskryf vir ’n resies? Nie een keer ná jou oorlede moeder se dood waarvan ek weet nie. Hoeveel volstruise is daar nog? Nee, Vicky, jy kan maar hiernatoe en daarnatoe, feit is: jou pa het die afgelope vyf jaar nie ’n steek werk gedoen om kop bo water te hou nie. Inteendeel, hy’t dit waarvoor jou ma so hard gewerk het alles uitgemors.”
“Tante!”
“Jy’s verniet so ontsteld. Dis waar. En jy betwyfel verniet Jacob Malan se eerlikheid. Hy mag wel ’n bietjie lief wees vir die bottel, maar hy’s definitief nie ’n skelm nie. Thomas het baie mense om die bos gelei met sy sogenaamde rykdom, maar ek het nog altyd van beter geweet. Maak ’n slag jou oë oop en kyk om jou rond. Kyk hoe verwaarloos lyk die plaas! En Thomas se rondlêery by die casino daar in Mosselbaai, aand na aand. Dis ’n plek wat geld vat daardie, maar min mense stap met geld daar uit.”
“Maar Pa het nooit laat blyk dat hy swaarkry nie!”
Tant Ellie skink die kookwater op die koffiepoeier in die koppies. “Nee, hy sou nie. Hy was nie die soort mens wat sou erken het dit gaan sleg met hom nie. Dié dat hy skuld gemaak het so ver hy gaan.”
Vicky wil haarself wysmaak tant Ellie praat deur haar nek, maar sy kry dit nie heeltemal reg nie. Daar wás dinge omtrent haar pa se sake wat haar ook teen die bors gestuit het. Soos die duur juwele wat hy vir sy vroulike aanhangers gekoop het. En dan het hy skaars met die een vroumens uitgegaan, of hy los haar vir ’n ander.
Sy weet ook die mark vir volstruise is nie meer wat dit vroeër was nie. En haar pa hét van die perde verkoop. Hy’t nog gekla oor hulle hom net ’n appel en ’n ei betaal het vir die perde, en toe sy wou weet hoekom hy hulle dan verkoop, was hy ontwykend. Boonop hét hy baie casino toe gery, amper heelnag daar gebly, en dan tot wie weet watter tyd die volgende dag gelê en slaap.
“Ek weet nie wat jy gaan maak nie,” sê tant Ellie. “Maar jy besef seker jy sal dadelik vir jou ’n werk moet soek.”
“Werk! Waar gaan ek werk kry? Ek het dan net matriek. Pa het gesê dis nie nodig dat ek universiteit toe gaan nie, want meisies trou, en dan het hulle nie boekgeleerdheid nodig nie.”
“Enige mens wat wíl werk, sal werk kry. Anders sal jy vinnig ’n ryk man moet soek.”
“Johny het geld.”
Tant Ellie frons. “Wat hy waar kry? Hy’s dan nog op universiteit.”
“Ja, maar ek bedoel sy ouers is welaf. Hy hét al gevra of ek met hom sal trou sodra sy studies klaar is.”
“As jou kop werk soos ek dink hy werk, moet jy hom laat lees. Ek het dit as ’n grap bedoel toe ek gesê het jy moet ’n ryk man soek. Johny is in elk geval ook nie die regte man vir jou nie.”
“Hoekom nie?”
Tant Ellie gee ’n suggie. “Omdat jy hom morsdood sal leef. Hy’s hopeloos te sag. Net ’n man met ’n ysterhand sal jou kan tem. Een wat gesag inboesem en jou kan kortvat.”
“So dit moet ’n man wees wat my neuk en vloek! Nee, dankie. Dis nie die soort man wat ék wil hê nie.”
Tant Ellie skud maar net haar kop. Sy kan nie anders as om met ’n tikkie jammerte te wonder wat van hierdie bedorwe susterskind van haar gaan word nie. Vicky was van kleins af moeilik. ’n Eiesinnige, wilde rabbedoe wat nie vir die duiwel stuit nie. Die enigste mens wat haar darem so op ’n manier in toom kon hou, was haar ma. Maar ná dié se dood … Thomas het hom min gesteur aan die opvoeding van sy dogter. Hy’t haar net ingestop met materiële dinge en haar toegelaat om haar gang te gaan. Nee, Vicky sal seker maar op die harde manier moet leer die lewe is nie altyd maanskyn en rose nie.
“Daar sal darem seker iets vir my oor wees wanneer die skuldeisers met die boedel klaar is,” mymer Vicky. “Die skuldeisers kan tog nie alles vat nie!”
“Dit moet ons maar sien. Die plaas is nie veel werd soos hy nou daar uitsien nie. En hierdie duur motor van jou … hy sal seker ook teruggevat word. Nugter alleen weet hoekom jou oorle pa so ’n duur ryding vir jou gekoop het. Jy’s skaars mondig en nog so nat agter die ore dat jy hom tog nie waardeer nie.”
“Dis nie waar nie. Ek kyk mooi na hom.”
“Dit lyk nie vir my so nie. Hoekom was jy hom dan nie? Kyk hoe vol modder is hy.”
“Dit was met Pa se dood … die begrafnis en dinge. Ek het vergeet om hom te laat was. Ken tante die mense wat Bossieskop gekoop het?”
“Ek het hulle nog nie ontmoet nie. Maar soos ek anderdag op die dorp verneem het, is hulle darem nie sulke snobs soos my buurplase se mense nie.”
“Hulle seun het my netnou langs die pad voorgekeer. Hy’s ’n spietkop.”
“Jy bedoel seker ’n verkeerskonstabel? Vir wat het hy jou voorgekeer?”
“Vir spoed. Ek het te vinnig gery. Toe gee hy my ’n helse boete.”
“Hoeveel?” Tant Ellie fluit toe Vicky die bedrag noem. “Nou vir wat het jy so gejaag?”
“Ek was die hel in vir die prokureur.”
“Vicky, ek wil nie vir jou preek nie, maar jy sal beslis iets aan jou taalgebruik moet doen. ’n Opgevoede meisie praat nie so nie. Allermins een wat op soek is na werk. Geen mens sal jou werk gee as jy so lelik praat nie. Jou oorle moeder sal in haar graf omdraai!”
“Toe maar, ek wil nie ’n preek hoor nie. Ek is nie in die bui daarvoor nie.”
“Waar gaan jy die geld kry om die boete te betaal?”
Vicky lig haar skouers. “Ek het darem ’n paar rand in my bankrekening. Maar hulle kan wag tot die boedel afgehandel is. Ek is nie haastig nie.”
“Daar lê vir jou swaar tye voor,” sê tant Ellie kopskuddend. “Jy sal gou leer wat die lewe behels wanneer ’n mens vir jouself moet sorg.”
Toe Vicky ’n ruk later oor die motorhek by Rietvlei ry, kyk sy aandagtig rond. Sy skrik vir wat sy sien. Tant Ellie is waaragtig reg. Die plaas ís erg verwaarloos. Die eens netjiese wit pale van die perdekampe se heinings hang skeef. Net hier en daar is een wat wys dat hulle eens op ’n tyd geverf was. Die bosse het al twee die perdekampe so te sê heeltemal ingeneem.
Dis in ’n groot mate haar skuld ook dat die plaas so agteruitgegaan het, dink sy met ’n plotselinge skuldgevoel. Want na haar ma se dood het haar belangstelling in die perde en plaasdinge gekwyn. Die huis was te stil en te leeg sonder haar ma. Sy’t liewers saam met haar pa die buiteland besoek, of vir haar vriendinne gaan kuier.
Hulle huis lyk net so sleg, merk sy op. Enige mens kan sien hy kort verf. Genade ons, waar is die werksmense dan? Kan hulle nie die plek netjies hou nie!
By die bestuurder se huis hou sy stil. “Waar’s jou pa?” vra sy vir die kind wat oor die onderdeur loer.
“Pa is hier binne.”
“Roep hom. Ek wil met hom praat.”
En toe Johannes naderkom: “Waarmee is jy besig? Hoekom lyk die plaas so sleg? Kyk net die perdekampe se heinings. Jy moet dadelik toesien dat dit reggemaak en geverf word. Dieselfde met die huis. Kan jy nie sien dit het verf nodig nie? En die bosse is besig om die lande oor te vat. Moenie dink noudat my pa dood is, kan julle terugsit en niks doen nie!”
“Jammer, juffrou,