Ena Murray Omnibus 30. Ena Murray

      As die wind daaroor gaan • En die wind het gaan lê

      Jasmyn

      1

      Marie Buys voel hoe haar hart in haar ruk. Enige moeder wat vandag ’n kind in die hoërskool het, sou seker geskok wees om so ’n koerantberig te sien. Sy lees die opskrif fluisterend vir haarself: “Al meer hoërskoolleerlinge swanger.”

      Haar oë gly na die berig self.

      Die toename van swangerskappe onder skoolmeisies het reeds kommerwekkende afmetings in veral ons land se groot stede aangeneem. In een tehuis vir ongehude moeders in ’n sekere kusstad is daar tans meer skoolkinders as werkende meisies wat op die koms van hul babas wag. Die toegeeflikheid wat die gemeenskap – en die kerk – teenoor die ongehude moeder begin toon het, asook vrye seks as die “in-ding” onder die skoolgaande jeug, word as die hoofoorsake van die situasie uitgewys.

      Sy laat sak die koerant, staar voor haar uit. Nickey …

      Haar dogter se beeld verskyn voor haar geestesoog. So jonk. So pragtig. So vars en skoon soos ’n doudruppel. Op die drumpel van haar lewe. As so iets met háár moet gebeur …

      Haar moederhart krimp ineen. Sy dink nie sy sal so iets kan verwerk nie. Dit kan nie, mág nie met háár Nickey gebeur nie! Maar dan … Dit gebeur met ander moeders se dogters. Dogters wat net so pragtig en dierbaar vir hulle moeders is, tot …

      Maar gelukkig is háár Nickey al uit die skool, verlede jaar klaargemaak. Sy is vanjaar by die technikon om haar te bekwaam as sekretaresse. Met raap en skraap en kopkrap plus bykomende hulp kon Nickey drie maande gelede daar begin studeer. Dit was nie net ’n kwessie van raap en skraap nie. Dikwels moes Marie haarself ook noodsaaklike dinge ontsê. Maar dis niks. Dis Nickey wat tel. Dis Nickey se lewe wat voorlê. Geen opoffering is te groot vir haar ma nie. Sy is dit oor en oor werd, hierdie pragtige kind van haar wat so laat in haar lewe gekom het. Haar hart gaan uit na ander ma’s wat deur hierdie ontsettende ramp getref is of miskien nog getref sal word. Maar dit sal nie haar deel wees nie. Dit sal nie met haar Nickey gebeur nie …

      Tog, met die besef dat haar kind ook maar net van feilbare vlees en bloed is, stap sy na haar kamer en kniel. “Liewe Heer, bewaar my kind! En wees met hulle wat in hierdie oomblikke deur die smeltkroes gaan, asseblief. Met elke dogter … elke moeder.”

      Sy staan op en haar oog val op haar Bybel en die dagboekie daarop, en binne-in haar skop daar ’n vae vreesgevoel nes. Vanoggend se dagstukkie was uit Psalm 103:

      Die mens – soos die gras is sy dae; soos ’n blom van die veld, so bloei hy. As die wind daaroor gaan, is dit nie meer nie …

      Soos ’n blom van die veld … Nickey. Maar as die wind oor haar moet gaan … Die winde van ontnugtering en smart het oor ander moeders se blommetjies gegaan; dis net genade wat hierdie kwade wind van háár blommetjie afgeweer het. Net genade …

      Toe haar dogter daardie middag tuis kom, is dit of Marie ietwat skerper kyk as ander dae. Daar was die laaste tyd ’n verandering in Nickey te bespeur. Sy is stiller. Sy eet selfs minder. Haar ma het dit sonder kommentaar laat verbygaan, wetende dat dit seker maar die normale reaksie is van enige nooientjie wat haar vriend grens toe sien vertrek het. Verlange en kommer oor sy veiligheid sal so ’n uitwerking hê. Dinge sal mettertyd weer normaliseer.

      Maar vandag sien die moederoë dat Nickey ook bleek is, met kringe onder die oë, en dat sy senuweeagtig met haar hande vroetel … en haar ma se direkte blik ontwyk …

      Marie hou haar stem egalig, bedaard. “Al iets van Terence gehoor? Wanneer vertrek hy grens toe?”

      “Ja. Daar was vanmiddag ’n brief. Môre … Hulle vertrek môre van Tempe af Grootfontein toe en daarna verder …”

      Marie Buys se blik verteder. Arme kind! Eerste liefde is meer marteling as vreugde! Terence Basson is Nickey se eerste groot liefde. Sy het byna haar skoolloopbaan klaar gehad toe sy hom met ’n interskole-byeenkoms ontmoet het. Daardie aand, toe sy tuis kom, het haar ma dadelik agtergekom dat iets baie spesiaals daardie dag met haar dogter gebeur het. Dit was nie moeilik om te raai wat dit was nie. Dit is ’n baie spesiale gebeurtenis in enige mens se lewe wanneer jy vir die eerste keer direk met die liefde tussen die geslagte in aanraking kom. Wat meer sê, op daardie dag sal jy sweer dat jy die liefde van jou lewe gevind het … en dat dit elke dag tot in lengte van dae só sal bly!

      Met die wysheid van ’n vrou wat die pad van die liefde al geloop het, én die kennis in haar dra dat daardie pad nooit gelyk en heeltemal voorspoedig is nie, het Marie net geglimlag en die jong man wat haar dogter daardie aand vir die dansparty kom haal het, met aandag bestudeer.

      Hy was ’n mooi seun, baie netjies aangetrek, het sy goedkeurend opgemerk, met ’n breë glimlag en ’n vonkeling in die blou oë wat seker enige meisietjie se hart sou raak. Op die oog af kon sy niks teen die jong man inbring nie en sy het geen rede gevind om onrustig te voel om haar dogter met hom te laat saamgaan nie.

      Die klein bietjie onrus wat daar wel was, was nie só belangrik dat sy haar dogter se eerste afspraak met haar jong Griekse god sou bederf of self kommervol wakker sou lê nie. Die feit dat Terence Basson in ’n ander deel van die stad bly, dat hy haar dogter kom haal het met ’n duur, blink motor wat onvanpas lyk in hierdie straat, is nie dinge wat kommer behoort te baar nie. Eerder dankbaarheid. Sy het tog self altyd geweet dat haar kind eendag in ’n ander straat, ’n ander deel van die stad sou eindig.

      Die kommer het eers later gekom.

      Die verhouding het voortgegaan en steeds het sy Terence ’n aangename, goed gemanierde seun gevind. Maar iets het aan haar begin krap; iets waarvoor die verliefde Nickey blind was. Terence het Nickey gereeld by die huis kom haal, dikwels aan huis by hulle gekom, maar nog nie een keer het hy haar na sy huis geneem om sy ouers te ontmoet nie. Marie Buys het begin wonder. Is hy besig om sy verhouding met Nickey weg te steek vir sy ouers? En hoekom? Omdat sy ouers nie tevrede sal wees dat hy ’n meisietjie uitneem wat in hierdie deel van die stad bly nie?

      Sy sou dit haar plig gevoel het om hierdie saak onder haar dogter se aandag te bring, maar die feit dat Terence opgeroep is vir militêre diens en vroeg in Januarie sou moes vertrek, het haar laat swyg. Hoekom haar kind onnodig seermaak? Want seermaak sal dit. Mense wat in hierdie deel van die stad bly, word dikwels seergemaak. Dis nou maar eenmaal soos die lewe is: diegene wat mindergegoed is, word ook dikwels as minderwaardig geskat. Die regverdigheid of onregverdigheid daarvan is nie ter sprake nie.

      Hoewel Marie van die jong Terence gehou het, was sy tog heimlik verlig toe die dag aanbreek dat hy moes vertrek. Die jong liefde – as ’n mens dit so kon noem – was nog steeds sterk, miskien juis versterk en aangevuur deur die uur van skeiding wat nader gekom het.

      Marie het met wyse swye geluister na die trane en snikke ná die dag van vertrek. Sy het haar dogter nie probeer vertel dat dit ook verbygaan nie; dat sy miskien oor ’n paar maande weer ’n nuwe glans in die oë sal hê nie. Maar sy was bly toe die dag aanbreek dat Nickey haar by die technikon moes gaan inskryf. Sy was jonk, maar agtien, en ’n nuwe lewe, ’n toekoms vol uitdaging en avontuur het op haar gewag.

      Drie maande is nou verby. Terence is klaar met sy voorlopige opleiding en vertrek môre grens toe vir aktiewe diens daar. Intussen het Nickey blykbaar geen nuwe belangstelling raakgeloop nie. Inteendeel. Sy lyk soos ’n meisietjie wat regtig ernstig treur.

      Deernisvol slaan Marie haar arm om die skraal skouers. “Hy sal terugkom, Nickey.”

      Nickey draai weg onder haar ma se omarming, kyk blind deur die venster. “Daar is wat nie terugkom nie.”

      Haar ma sug. “Ja, ek weet. Maar dis nie te sê nie … Daar is veel meer wat terugkom. Jy is baie negatief, my kind. Dit gaan nóg vir jou nóg vir Terence help as jy elke dag net sit en wag op sy doodstyding. Wees meer positief. Waar is jou geloof dan, my kind?”

      Nickey byt op haar onderlip, draai haar kop weg van Marie se ondersoekende blik.

      Marie frons, nou opreg bekommerd. Sy ken