Tryna du Toit-omnibus 4. Tryna du Toit
Towerwater. Dink jy Paul is verlief op haar?”
“Ek het nie die vaagste benul nie,” sê Ria haastig. “Ek het haar nog net een of twee keer gesien. Sy kom bespreek gewoonlik haar boerderyprobleme met Paul.”
“Dis baie slim van haar,” sê Mildred. “Dalk kry sy so reg wat niemand anders blykbaar kan regkry nie.”
Ria antwoord nie en ná ’n rukkie sê Mildred weer: “Ek het oom George destyds baie kwalik geneem toe hy met Emily getroud is. Dit was nie reg teenoor sy kinders en sy familie nie. Wat hom besiel het om so iets te doen, sal niemand seker ooit weet nie. Hy het haar oral saam met hom geneem en verwag dat die familie haar soos ’n gelyke in hulle huise ontvang. En daar sit Paul-hulle vandag nog met haar opgeskeep.”
“Emily is ’n opgeleide verpleegster – sy masseer Mona dikwels wanneer sy pyn het – en sy is bekwaam en hardwerkend. Die hele huishouding rus op haar skouers. Ek dink Paul en Mona sal verlore wees as sy moet weggaan.”
“Dan sal Paul ten minste verplig wees om weer te trou. En die arme Mona – wat ’n patetiese figuur, nè? So neuroties en verbitterd. Ek het al baie vir Paul gesê om haar na ’n inrigting toe te stuur waar sy behoorlike psigiatriese behandeling kan kry. Dis wat sy eintlik kortkom. Maar natuurlik, Paul sal dit nooit doen nie.” Sy haal haar skouers op. “Maar hulle moet maar hulle eie heil uitwerk.”
Ria wens sy kan Mildred vertel van die skilderye wat in Mona se werkkamer weggesteek is, maar sy durf nie.
“Het jy Paul se oorlede vrou, Winnie, ook geken?” vra Ria huiwerig. Sy wil nie Towerwater se mense agter hulle rug bespreek nie, maar daar is nog so baie wat sy graag wil weet.
Mildred knik. “Sy was ’n baie mooi meisie. Haar ma is dood toe sy klein was en sy het by haar ouma grootgeword, maar haar mense was glo heeltemal welgesteld. Sy was van die begin af nie baie gelukkig op Towerwater nie. Mona was jaloers op haar en hulle het gedurig vasgesit. Winnie het ’n baba verwag en daarop aangedring dat Paul vir Mona wegstuur van Towerwater af, maar hy wou dit blykbaar nie doen nie. Dit was natuurlik ’n onmoontlike situasie vir die arme kind en niemand was verbaas toe sy later ’n senuwee-instorting kry nie. Sy het in ’n donderstorm in die rivier verdrink – goedsmoeds met haar motor deur die vol rivier probeer jaag. Daar is mense wat sê sy het selfmoord gepleeg. Ander dink dat sy en Mona weer rusie gemaak het en dat sy uit blinde woede die motor gegryp en haar nie aan die weer gesteur het nie. Die polisie was dae lank op Towerwater, maar die geheim is nooit opgelos nie. Tot vandag toe weet niemand presies wat gebeur het nie.”
Ria dink aan wat Katy haar vertel het en ril asof iemand oor haar graf loop. Weet niemand anders dan van die boodskap wat Winnie gekry het dat Paul in die veld seergekry het en dat sy hom moet kom haal nie? Watter geheim bewaar Towerwater se mense? Wie beskerm hulle?
“Kom ons gaan swem,” sê Mildred. “Die ander sal netnou hier wees.”
Die water was verfrissend en Ria het lui ’n paar lengtes geswem en toe by Mildred op die gras gaan lê.
Die ander gaste het later opgedaag en gou hulle pad na die swembad gevind. Joy Marsh was ’n oulike blondine met ’n vol rooi mond en ’n mooi goudgetinte vel. Haar kunstige grimering het ’n mens skaars laat agterkom dat haar oë klein was en te naby mekaar sit.
Drankies is by die swembad bedien en die eerste sterre het al verskyn voor hulle binnetoe is om reg te maak vir aandete.
Ria het ’n wit rok aangetrek, haar rooibruin hare opgesteek en die lang maansteenoorkrabbetjies aangesit wat sy by haar ma geërf het. Sy het geweet sy lyk mooi, en sy het die waardering in die ander gaste se oë gelees. Tog het dit gevoel asof daar iets kortkom.
Die tafel was met die mooiste glas, silwer en porselein gedek, die kos was keurig en die wyne van die beste. Hulle is deur bediendes in spierwit uniforms bedien en ’n mens kon sien dat hulle hul werk ken. Partytjies soos die een van vanaand is blykbaar maar deel van die lewe op The Gables.
Die gaste was in ’n goeie bui en die geselskap opgewek en vol kwinkslae. Ria moes later vertel van die boek wat sy wil skryf, maar ná ’n paar ligte, spottende opmerkings het sy die gesprek in ’n ander rigting gestuur.
Ek is jammer Paul is nie ook hier nie, het sy gedink. Ek sou graag wou sien hoe hy in sulke geselskap inpas. Daar op Towerwater is sy woord wet en kry ’n mens die indruk van ’n man met innerlike krag, maar hoe sal hy hom tussen buitestanders laat geld?
Hulle het oor alles gesels – die jongste letterkunde, die politiek, boerdery – en Ria het die aand baie geniet. Sy het opgelet dat haar gasheer heelwat drink en dat Mildred een of twee keer afkeurend na sy rooi, natgeswete gesig kyk, maar hy was verdiep in ’n gesprek met José Walters, die dokter se mooi, terglustige vrou, en het hom nie aan haar gesteur nie.
Eers teen middernag het die gaste aanstaltes begin maak om huis toe te gaan. José en die landdros se vrou is nie saam met die ander weg nie. Hulle kuier die naweek op The Gables en hulle mans sou die volgende dag ná werk weer uitkom plaas toe.
Ria word die volgende oggend vroeg wakker. Die huis is nog doodstil, maar sy is wawyd wakker. Sy trek haar swembroek aan en saggies, om nie die slapende mense te steur nie, glip sy by ’n sydeur uit. Die tuin is nog vol skaduwees, maar die spreiers op die grasperke spuit al en die tuinier is besig om te skoffel.
Tot haar verbasing tref sy vir Hugo by die swembad aan. Sy was seker dat hy ook nog besig is om die vorige aand se roes af te slaap. In die helder oggendlig lyk hy moeg en ouer as sy vyf-en-vyftig jaar. Daar is sakkies onder sy oë, sy gesig het ’n gryserige kleur en die spiere van sy liggaam hang slap. Dis moeilik om te glo dat die man wat so oud en moeg hier langs die swembad sit, hulle vrolike gasheer van die vorige aand is. Hy kyk verras op toe sy nader kom en sy kan sien hoe hy homself probeer regruk.
“Goeiemôre,” groet hy. “Dis ’n verrassing. Ek het gedink stedelinge slaap tot die son daar gunter in die lug sit.”
“Moenie glo nie,” sê sy. “Ons is almal werkende mense.” Sy kyk met ’n glimlaggie na hom. “Staan Oom elke oggend so vroeg op?”
“Ek het my hele lewe lank vroeg opgestaan – die son vang my nie in die bed nie. Wel, Ria, wat dink jy van The Gables? Mooier as Towerwater, nè?”
“Ek dink dis ’n wonderlike plaas. Julle is seker baie trots daarop. Wat meer kan ’n mens begeer as so ’n huis en tuin en plaas?”
Hy kyk na haar, dan haal hy sy skouers op. “Ja, die lewe het verander. Ons het ryk geword – ons besit duisende morg grond, ’n paleis van ’n huis, ’n halfdosyn trekkers en blink motors – maar ek dink ons was baie gelukkiger toe ons net ’n paar pennies ’n pond vir ons wol gekry het en gedurig moes mooipraat met die bankbestuurder. Die lewe is nou so gekompliseerd en boerdery het so ’n gespesialiseerde besigheid geword dat jy net nie meer tyd het om terug te sit en die lewe te geniet nie. Ek het drie voormanne wat my plase bestuur en vir my boer, want ek dien in so baie liggame dat ek nie tyd het om dit self te doen nie. Ek haat die stad en tog is ek meer in Pretoria, Kaapstad en Port Elizabeth as op my plaas. Boonop hang daar so ’n groot vraagteken oor die toekoms dat jy liewer nie aan die dag van môre wil dink nie. Jy gaan maar net saam met die stroom en spartel en spook om bo te bly. Dis net partymaal as jy nugter is en die wêreld stil is om jou, dat jy wonder waar dit alles heengaan.”
Hy klink bedruk en Ria weet vir ’n oomblik nie wat om te sê nie. Dan sê sy sag: “Vertel my van Oom se kinders. Ek sou hulle graag wou ontmoet.”
“Elinor en Jack kom Aprilmaand huis toe – ek hoop jy is dan nog hier in ons wêreld. Buks boer by Somerset-Oos. Dis op die oomblik baie droog daar, maar sy skure is vol lusern en hy het geen rede tot kommer nie. Maar my kinders is saf – hulle is lui en gemaksugtig. Hulle ma het hulle bederf; hulle het nooit swaargekry of harde werk geken nie. En wat my die meeste hinder, is hulle materialisme. Geld is al wat tel; dis die maatstaf waarmee alles gemeet word.”
Ria skud haar kop en sê saggies: “Dis ’n klagte wat ek gedurig hoor: vandag se kinders is saf; hulle het te maklik grootgeword. Maar ek dink julle onderskat hulle. As dit nodig is, sal hulle genoeg murg in hulle pype hê.”