Tryna du Toit-omnibus 1. Tryna du Toit
man haar van die begin af soos ’n magneet getrek het en sy, noodgedwonge, met alle geweld en krag daarteen geveg het. Daarom wou sy nie insien, nie glo dat hy is wat hy is nie: ’n eenvoudige, opregte, besonder aantreklike jong man, geheel en al verdiep in sy werk. Daarom moes sy hom uitskel vir eiegeregtig, selfvoldaan en wie weet wat nog alles. Dit was maar skyn om haar armsalige prestige te red.
Want soos ’n jong, gevoelige skooldogter het sy ongevraag verlief geraak op haar hoof en soos ’n skooldogter sal sy maar die verliefdheid moet ontgroei. Want of die nooientjie in die Boland nou werklik bestaan of nie – en sy bestaan seker – een ding is onteenseglik waar: in Johan de Kock se oë is sy bloot ’n jong, onvolwasse, onverantwoordelike meisie, omtrent soos Maria of Poppie, en hy sal seker baie geamuseerd wees as hy die ware toedrag van sake moet agterkom. Want sy is nie eens die enigste nie. Soos ’n epidemie het dit al deur die skool gegaan, soos masels of een van die kindersiektes wat almal moet kry as hulle jonk is. Maria, Joan, Poppie, Kobie … almal wat in aanraking was, het deurgeloop, en geamuseerd, uit die hoogte, het sy maar die meisies se aanbidding vir hul jong skoolhoof aanskou.
Sy was natuurlik immuun. Sy het tog al vantevore deurgeloop.
Hoe goed onthou sy nog daardie eerste kwartaal op universiteit en die sjarmante sangonderwyser wat so ingenome was met haar stem. ’n Hele maand lank was die musieklesse al waarvoor sy bestaan het, sy goedkeuring kon haar beker van geluk laat oorloop En toe vind sy uit dat hy alreeds getroud was, en die ekstase het in wanhoop verander. Met die ewige liefde in haar hart weggesluit, sou sy maar alleen die wêreld bewandel en onsterflike roem behaal as sangeres.
Maar daar was so baie om te doen, so baie jong seuns wat gewedywer het om die bruinoognooientjie se gunste dat die groot liefde eendag sommer net spoorloos verdwyn het.
En as sy vandag terugdink aan professor Zimmerman en sy vergelyk hom met Johan, hoe kan sy dan die jong dogters blameer as hulle dink dat Johan die verpersoonliking van dié ideaal is waarvan elke jong meisie bewustelik of onbewustelik droom?
Sy dink self so … en dit met haar ryper ervaring van die lewe.
Kobie?
Kobie is heeltemal ’n ander storie.
Annie was nog heeltemal verdiep in haar gedagtes toe hulle haar vra om te sing. Haar ma sou haar begelei en saam het hulle na die klavier gestap, Annie vir die eerste maal in jare totaal ontsenu en verbouereerd.
Alles was verkeerd. Sy was ontstem deur haar ontdekking van so pas en haar keuse van sangstukke het meteens heeltemal verkeerd gelyk. Sorgvuldig het sy dae aaneen na iets gesoek wat by haar gemengde gehoor sal pas, iets ligs en moois wat hulle almal kan geniet, en uiteindelik Liszt se “Liebesträume” gekies.
Liszt se “Liebesträume”!
“A.G. Visser, Moeder,” sê sy sag, toe haar ma voor die klavier sit, alhoewel “As die blare verkleur” maar as ’n moontlike toegif saamgekom het, maar haar ma het alreeds die eerste note gedruk en het nie Annie se sagte gefluister gehoor nie.
Annie moes maar voortgaan. Nou ja, dink sy toe, laat ek dan maar vir hom van die liefdesdrome sing! So ’n drastiese behandeling sal seker die gouste genesing bring! Haar senuagtigheid het verdwyn en sy het gesing, en dit was ’n jong nooientjie wat haar geliefde toegeroep het.
Vir ’n paar oomblikke nadat sy klaar was, was daar stilte. Toe maak mevrou Celliers die boek toe en luid het die applous gevolg. Sy moes ’n toegif gee. En sy was bly daaroor. As haar stem haar net wil gehoorsaam, sal sy haar gehoor en haarself liggies terugbring aarde toe met A. G. Visser se spottende “As die blare verkleur”.
En sy het dit goed gedoen.
O, dit was in die tyd toe die blare verkleur,
En die aandwind was swaar met die najaar se geur
In ’n outydse tuin, met ’n brug oor ’n stroom,
Teen die stam aangeleun van ’n eeu oue boom,
Heel die wêreld vergeet, sit daar twee hand in hand,
Die verliefste, gelukkigste paar in die land!
Iets romanties, natuurlik, sal altyd gebeur
In die tyd – skone tyd – as die blare verkleur.
Ag, die tyd vlieg so snel, en verby is ’n jaar.
Op die brug in die tuin staan liefkosend ’n paar;
En, ja wel! dit is sy – Juliet van weleer;
Maar, o wee! dis nie hy – dis nie Romeo meer.
“Weet jy wat?” suis die wind, “Nie so ver hiervandaan
Is dit net wat hy doen; vra gerus aan die maan!”
“Kan dit wees?” ruis die boom. “Kan so iets gebeur?
Dis ook dit wat my blare aljare verkleur.”
’n Opgewekte, geamuseerde glimlag was op iedere gesig merkbaar toe sy klaar was en Annie het meer tevrede gaan sit.
Daarna het meneer Pienaar haar bedank, nog ’n paar woordjies aan die ouers gerig en so is Saailaagte se eerste oueraand, ’n skitterende sukses na almal se mening, beëindig.
Annie het met haar pa en Ben Pienaar gesels terwyl hulle wag op die vrouens wat nog in die kombuis besig is. Annie kon ook gaan help het, maar die kombuis was alreeds vol en sy het tog nie lus gehad vir die drukte wat daar heers nie. Sy sou veel liewer alleen wou wees êrens om die nuwe ontdekking wat sy vanaand gedoen het van alle kante te besigtig voor sy dit weer sorgvuldig wegbêre. Want niemand mag weet nie. Ag, dit is tog al wat sy vra: Niemand moet weet nie. Gedurig sal sy op haar hoede wees om haarself nie in ’n onbewaakte oomblik te verraai nie.
Toe sy weer sien, staan Johan langs haar.
Stil en ongemerk het hy daar aangekom en hom by hulle gevoeg.
Ben Pienaar klop hom goedkeurend op sy skouer en sê laggend: “Mooi so, Johan. Nou wil ek nog net sien dat julle vanjaar die Pienaar-beker huis toe bring.”
“Wel, as dit van die seuns se geesdrif afhang, dan sal dit seker gebeur, meneer Pienaar,” antwoord Johan glimlaggend. “Hulle is al weke lank besig om vir wind te hardloop en ons het nog nie eens begin oefen nie.”
Hulle gesels nog so ’n bietjie hieroor en daaroor, toe draai Johan na haar toe. Sy oë rus op haar gesig terwyl hy sê: “Hoe is ons juffrou dan so stil vanaand?”
“Sy luister maar as die grootmense praat,” sê Ben Pienaar tergend.
Ja, dink Annie, dis nie net vir Johan wat ek ’n kind is nie. Oom Ben spot nou, maar in hulle oë, net soos in my ouers s’n, is ek nog maar altyd die kind wat voor hulle grootgeword het. Hoe kan ek dan ooit waardigheid bereik, volwasse wees, as hulle almal my die hele tyd behandel soos ’n kind wat grootmens speel?
“Kom, dan neem ek jou solank huis toe,” sê Johan aan haar. “Mag ons maar, meneer Celliers?” en haar pa knik instemmend.
“Gaan julle gerus maar solank. Mammie sal seker ook nie meer lank besig wees nie.”
Waarom nie? dink sy, en gaan saam met Johan na buite.
Veel liewer sou sy stil langs hom sit, dink sy toe hulle in die motor is, en haar gedagtes vrye teuels gee, maar dit mag nie, dis te gevaarlik. Sy sal maar toneelspeel soos hy haar geleer het. Die geïnteresseerde juffrou sal seker vanaand haar veiligste rol wees, en sy vra: “Tevrede met die verloop van die aand?”
“Ja, baie. Is jy nie ook nie?” sluit hy haar in.
“Ek dink dit was ’n reusesukses.”
“Jou ma-hulle was wonderlik. Alles het sonder haakplek verloop en die koffie was warm en heerlik soos koffie behoort te wees.”
“Mammie sal in haar slaap so ’n funksie kan reël. Daar word elke jaar so baie van hulle gehou en dis maar gewoonlik dieselfde vrouens wat alles doen.”
“So baie funksies!” sê hy agter haar aan. “En