God se pad van vryheid. Engela Linde
keer half verbrand en ik ben eens verbouwd. Ze hebben mijn dak van mijn hoofd gelicht en mijn ingewanden vernieuwdt. Maar voel je de balk waar je nu tegen rust? Ja? Voel je hem? Die staat er noch net zoals toen ze mij bijna honderd jaar geleden bouwden. Er staat, ergens in elk leven, een eigen balk.”
Op sy eie, in ’n vreemde land, staan Josef vas. Soos ’n spreekwoord lui: “Die hart is ’n boklam, hy kan vasgemaak word.” Instinktief beoefen Josef dit. Mens wonder hoekom Potifar hom in die tronk gegooi in plaas van doodgemaak het. (Haman is onmiddellik vir die dood geblinddoek toe hy langs koningin Ester op die sofa betrap word – Est 7:8.) Het Potifar sy vrou se storietjies geken? Waarskynlik het hy gedink: “Ek glo g’n oomblik hy is skuldig nie, maar nou ja …” Daar word bespiegel dat Potifar ’n eunug was. Dit sou veel verklaar. Daar was inderdaad getroude eunugs, of die ingreep kon ná sy troue geskied het, as gevolg van bevordering in die koning se huishouding. Maar wat Josef betref, kan ons aanvaar sy stutbalk was ’n kombinasie van opvoeding, gene, selfinsig, karakter en geloof. Stefanus (Hand 7:10) som dit op as wysheid van God.
GEBED: Dis ’n groot troos, Here, om te weet ons kan terugval op U as stutbalk in ons lewe, soos in dié van ons kinders en geliefdes.
12 Januarie Eksodus 2:1-10
MOSES SE MOEDER SE PLAN
Langer kon sy hom nie wegsteek nie. Daarom het sy vir hom ’n biesiemandjie gekry … (Eks 2:3).
Ná Josef se dood verloop baie jare. Meteens staan ons midde-in Eksodus, voor die roekelose plan van ’n vasberade vrou. Om ’n pasgeborene in ’n riet-en-kleihut weg te steek en ander mondjies gesnoer te hou, is geen grap nie, veral tydens ’n klopjag. Dis ironiese dinkwerk van Jogebed om self haar kind in die Nyl te gaan sit. In die pakkamer tussen kleipotte, uie en dadels, terwyl die olielampie sy flikkerskadu teen die ruwe muur gooi, werk sy naby haar baba om die mandjie dig te maak. Begin hy kriewel, prop sy ’n melkvol tepel in die bekkie.
Intussen vleg God ook sý plan. Teonome resiprositeit, noem die teoloog Rudolf Bohren die samewerking, of liewer wederwerking, tussen God en mens. Saam sou God en Jogebed hierdie kind grootmaak wat later die volk uit slawerny sou lei. Daar kan bespiegel word oor die prinses, wat op gesette tye in koninklike prosessie by haar badplek opdaag. Dalk getroud of ’n weduwee, en kinderloos. Sy snap meteens die hele situasie toe die Hebreeuse dogtertjie kom aanbied om ’n soogma te vind. Onafwendbaar kom die speentyd. Aan die hof word Moses (sy Egiptiese naam) ’n prinslike figuur. Buitelanders is skynbaar dikwels onderrig en in staatsdiensposte aangestel, maar Moses het die voordeel van ’n beskermvrou. Gereeld glip hy egter weg na sy mense in Gosen, want bloed is dikker as water. Daar kom wel opstootjies tussen hom, Aäron en Mirjam. Hulle dink hy stel hom tog bietjie aan.
Maar terwyl sy toegewyd aan die arkie werk, dink Jogebed allermins so ver. Dalk dink sy dat sy alleen staan, want Amram vrees vergelding en distansieer hom van haar wanhopige besluit. Maar ’n besluit uit wanhoop gebore is nie noodwendig verkeerd nie. Die rede vir haar moed word onomwonde gegee in Hebreërs 11:23: omdat sy geglo het.
GEBED: Here, in egte geloof skort daar selde iets aan ons besluite, klein of groot. Help ons om selfs in moeilike omstandighede nie onbesonne te raak nie.
13 Januarie Eksodus 2:11-24
MOSES OPENBAAR DIE MOED OM TE WAG
“… want,” het hy gesê, “ek woon as vreemdeling in ’n vreemde land” (Eks 2:22).
Ons lees dat Moses “later” met die dogter van Reüel getroud is (Jetro was skynbaar sy ampsnaam). Hoeveel later? Want Moses was veertig jaar in Midian nadat hy uit Egipte gevlug het. Die Bybel sê nie. Maar of dit nou vroeër of later was, Moses voel hom steeds ’n vreemdeling in Midian. Sy hart het agtergebly in Egipte, in die streek Gosen tussen die kleihutte van sy geliefde maar lydende volk. Toe Moses daardie dag die Egiptiese slawedrywer doodslaan (Eks 2:12), moes die begeerte in hom gewoed het om nóú ’n einde aan alles te maak, sy volk uit hierdie land weg te vat … maar hoe? Hy self is ’n kind des doods, en moet vlug. Die jare gaan verby, en dit bly aan hom knaag: sy volk ly. Iets sal gebeur. Iets móét gebeur … maar nog nie. Wanneer dan? Waarom hierdie lang tussentydse bestaan, die onderbreking wat nie einde skyn te kry nie?
Die Britse teoloog Arthur S Peake (1865-1929) het gesê: “Die moed om blymoedig af te sien van ’n taak waarop jy jou hart gesit het, is van die skaarsste en hoogste soort moed, en kan net geskied deur die suiwerste geestelike insig.” Moses moes die gewoon menslike les leer dat die tyd vir iets ryp moet word. En dat wag ’n vorm van volharding kan wees: “Hy het volhard soos iemand wat die onsienlike God sien” (Heb 11:27). Tot op ’n dag toe hy, reeds ’n grysaard, deur die onsienlike God opgeroep word. Die wag, die besinning in die groot woestynstiltes by ’n trop skaap, was Moses se skool van voorbereiding. Die opvlammende jong pseudo-prins sou ’n groot gemors van ’n ontydige eksodus gemaak het.
Veertig jaar klink lank: ’n halwe leeftyd. Maar ons vergeet weer eens dat “tyd” ’n mensemaaksel is. God is ewigheid, en ewigheid is God.
GEBED: Ons tye is in u Hand, Here. Gee ons die geduld om te wag dat vertragings verbygaan.
14 Januarie Eksodus 4:18-31
GOD WIL VIR MOSES DOODMAAK?
Waar Moses-hulle langs die pad oornag het, het die Here by hom gekom en wou Hy vir Moses doodmaak (Eks 4:24).
’n Klassieke slaggat vir ’n skrywer is vertellersperspektief: om sy mening by monde van ’n karakter af te dwing. Dis ’n slaggat wat Paulus vermy waar hy in 1 Korintiërs 7:12 eerlik verklaar: “Vir die ander sê ek – ek, nie die Here nie …”
Dit lyk of Moses in die nag uiters siek geword het. Die optekenaar stel dit dat God hom wou doodmaak … om geen skynbare rede nie. Moses het juis, gehoorsaam aan God se opdrag, met sy vrou en kinders op ’n donkie en met die kenmerkende kierie in sy hand, die barre woestyn deurgetob. Dalk het hy sonsteek gehad. God word voorgestel asof Hy, met respek gesê, sy almag gebruik om af te knou. Ná al sy bemoeienis met Moses, die redding uit die water, die roeping, opdragte en beloftes? Dis immers nie God se werkwyse nie. Die skrywer sou dalk ’n les by Paulus kon leer.
Sippora, raadop, besluit om haar seun te besny, doop haar man se voete met die bloed, en … God laat vir Moses “met rus”. Ons kan glo die siekte het gedraai, soos dikwels teen voordag gebeur. My grootoupa Marais het op die trekpad reddeloos siek geword. Windvoël, ’n medisyneman, het hom met kruie kom dokter en vir grootouma gesê: “As die haan die eerste keer kraai, sal jou man lewe of sterwe.” Hy het gelewe, daar in die wakap in die voordagveld, en daarom kan ek as nasaat dit hier oordra. Ek loof die Here dat grootoupa se siekte gedraai het. En ook dié van geniale Moses, die middelaar van die Ou Verbond.
Ek dank Hom ook dat Hy swak menslike middele: ’n bloedige besnyklip, veldkruie, nie minag nie maar in teonome samewerking aanwend. Behalwe Alfa Skepper is Hy immers, soos Hy menslik waarneembaar in sy Seun getoon het, ook Alfa Gentleman. Hy verwerp nie bloot ’n mensegawe nie.
GEBED: Here, soos Moses loop elke kind van U dikwels ook die sonsteekpad … krank en verlate en met nikswerd planne. Dankie dat U ons klein plan aan u Groot Plan vasknoop.
15 Januarie Eksodus 14:15-31
DIE TREKVOLK SE VOETE DEUR ANGS VERLAM
“Sê vir die Israeliete hulle moet verder trek” (Eks 14:15).
Menslik gesproke moes Jakob nooit agter Josef en koring aan getrek het nie. Dit sou weer in Kanaän reën, en daar sou weer koring wees. Dán het die slawerny nie gebeur, en ook nie die veertig jaar lange trek en vele oorloë langs die pad nie. Maar Jakob het gekies in die lig wat hy gehad het. Nou het die son aangeskuif en die lig val anders. God lei hulle 430 jaar later uit (Eks 12:41). Jakob se besluit word deur God ondervang en omgeswaai.
Israel dink hulle is die ergste deur toe hulle eers met kind en klou op pad is. Hulle maak die algemeen menslike fout om te dink as dit goed gaan, sal dit nooit weer sleg gaan nie, en omgekeerd. Gou kom die teenspoed, want die farao sit hulle agterna. Hy besef dat hy vet om die