God se pad van vryheid. Engela Linde
sal ’n slaaf nog skrik vir die stem van sy aandrywer, en so skrik die lank verknegde volk toe hulle die Egiptiese mag op hulle hakke gewaar. “Hulle het baie bang geword en benoud na die Here geroep” (Eks 14:10). God spreek by monde van Moses: “Sê vir die Israeliete hulle moet verder trek.” Deur ’n natuurlike wonderwerk laat God die volk droogvoets deur die Rooisee trek (Hand 7:36; Heb 11:29; Rietsee in Jos 2:10), terwyl die Egiptenare verswelg word.
Dit sou egter nie kon gebeur as die volk nie ’n volgende tree gegee het nie. Die lewe se ander naam is Aangaan … voortgaan, hoe wankelrig ook. Weet jy nie watter kant toe nie? Trek verder: Sit een voet neer, en jy sal sien waar om die ander voet neer te sit.
GEBED: Dankie vir hierdie les vandag, Here. U wat ons ken, weet hoedat ons dikwels nie weet watter kant toe nie. Leer ons om vasbeslote voort te gaan.
16 Januarie Eksodus 15:22-27
EINDELIK WEG UIT EGIPTE
Moses het die Israeliete laat wegtrek … (Eks 15:22).
In sy opera Moses in Egipte beeld Rossini in aangrypende musiek, veral koorwerk, die kragmeting tussen Moses en die farao uit. Die mistieke atmosfeer is ’n mengsel van woestyn en swoel oewer, rare bouwerk, waterbuffels wat oor dorsvloere stommel.
Eindelik word die farao se magte afgeskud, en Israel is op pad. Hulle jubellied (Eks 15:1-21), begelei deur Mirjam se tamboeryn, verflou egter voor die werklikheid: waternood, ontbering. Behalwe afhanklikes is daar ses honderd duisend man (Eks 12:37), onder wie vreemdelinge wat saam wou wegkom. Met kinders en vee vorder hulle stadig tussen drinkplekke. Is die son erg, trek hulle in die maanlig. Anders, ’n nagstaning onder gespande velle of die sterre. Is hulle nie te moeg nie, is daar musiek, sang en dans. Hulle is geen somber volk nie. God het hulle ook gekies oor hulle onvermurfbare lewensblyheid. Wasgoed oor woestynbossies, opkrullende rook. Diep in hulle slaap klink die sweepklanke en geskreeu van die Egiptiese slawedrywers soms op. Tog is daar ook die vae verdriet van afskeid van die bekende. Soggens ontkrul die kamp soos ’n reuseduisendpoot. Nie ’n kamp met sigbare hoeke nie, maar ’n uitgestrekte nedersetting wat net met ramshoring of boodskappers oral bereik kan word. Onder Moses trek hulle in skofte, staan soms ’n jaar of langer oor, saai en oes by oases (volgens Num 24:2 sien Bileam die stamme langs mekaar “woon”).
Almal dink dit sal gou oor wees. Maar dit sou nie. Waarom nie? Josef en Maria met die Jesuskind het die pad tussen Kanaän en Egipte veel later immers sonder teëspoed afgelê (dagstukkie 4 Feb). Die rede waarom hierdie uittog veertig jaar geduur het, sou deur die hele Ou en Nuwe Testament weerklink (dagstukkie 24 Jan). Eindelik sou nie een van die weerbare manne wat Egipte verlaat het, Kanaän binnegaan nie, bloot omdat hulle nie aan God getrou kon bly nie. Dis ’n bitter waarheid, maar met ewigheidsbetekenis vir elke mens.
GEBED: Die geskiedenis van die volk op trek deur die woestyn is ook ons geskiedenis, Here. Soms is daar oases op die pad, soms bitter water. Help ons om te volhard en getrou te bly.
17 Januarie Eksodus 16:1-13
DIE GAWE VAN KWARTELS VIR DIE VLEISPOTTE
Teen die aand se kant het daar kwartels aangevlieg gekom … (Eks 16:13).
Vir altyd kan die volk nie by Elim se fonteine en palms vertoef nie. Maar die wasgoed is skoon, die mense ook, en al die bokvelhouers vol water. Agter Elim begin die woestyn Sin aan die kus van die Rooisee; nie ’n sandwoestyn soos die Sahara nie, eerder klipvlaktes. Die volk het nog nie ver getrek nie, maar swaar genoeg om te verlang na die “vleespotte”. God stuur twee welkome toevoegings tot hulle skamele dieet.
Oor die kwartels, soos oor die manna, word baie geredeneer. Mens kan egter vandag nog met ’n boorling daar gesels om te verstaan dat God natuurlike verskynsels gebruik het om in sy volk se behoeftes te voorsien. Daar is gelowiges wat nie ’n natuurlike verklaring wil aanvaar nie. Weer eens: God kán deur die bonatuurlike werk, soos Jesus se spysiging van die menigtes getuig (Mark 6:35-44; 8:1-9). Maar Hy het besondere natuurwette ingestel, en Hy gebruik hulle by voorkeur (dagstukkie 29 Apr). Hier gebruik Hy die voorjaartrek van die kwartels, soos die najaartrek later (Num 11:31). Die kwartels wat uit Afrika na Europa vlieg, steek die Rooisee oor. Uitgeput stryk hulle op die kusvlakte neer om te rus voordat hulle die vlug oor die berge na die Middellandse See onderneem. Vandag nog vang Bedoeïene hulle met die hand. ’n Oudsoldaat het vertel hoe hulle in Noord-Afrika met stukke kamoefleernet oor die woestynbossies kwartels gevang en gaargemaak het oor ’n blik met sand en petrol.
Die verskynsel van migrerende voëls is wonderbaarlik. Onlangs is met senders bevind dat die Europese skaapwagtervoëltjie, wat slegs 25 g weeg, twee seisoenale vlugte per jaar – altesame 14 500 km – binne slegs 55 tot 90 dae aflê oor Siberië en die Arabiese woestyn, deur oorloggeteisterde gebiede en tussen natuurlike vyande deur. Inderdaad was God se gawe van kwartels ’n groot wonderwerk.
GEBED: U natuurwette is dikwels wonderwerk genoeg, Here, om ons laag aan u voete te hou. Dankie vir elke klein en groot wonderwerk in ons lewe.
18 Januarie Eksodus 16:14-21
DIE GAWE VAN MANNA VIR DIE BROODSAK
… en toe die wolk wegtrek, was die woestyn oortrek met fyn vlokkies soos ryp (Eks 16:14).
Heuningdou op Pa se katoen was nooit ’n goeie ding nie. As die blink klewerigheid op die blare verskyn, het hy geweet die plantluise sit onder die blaar, en hy moet spuit. Vir my is die idee van manna as ’n eetbare luisuitskeiding dus volkome aanvaarbaar. Daar is, soos met die kwartels, gelowiges wat in opstand kom teen die verklaring van manna as ’n natuurverskynsel. Waarom is dit moeilik om te glo dat God sy wonderwerkende almag ook en veral deur die alledaagse openbaar? Ewe groot as die wonderwerk van manna, is die menslike vingertop met die gevoelige senu-eindpunte wat die korreltjies kan raakvat.
Tamariske vol manna gedy steeds in Sinai en in die woestyn tot by die Dooie See. Navorsing deur ekspedisies stem ooreen met die Bybelse gegewens. Hiervolgens lyk die korreltjies op die takke wel soos koljandersaad. Dis wit totdat dit afval, waarna dit geelbruin word, en smaak soos heuningsuiker. Die versamelaars is Bedoeïene en monnike wat die “Sinai-manna” as voedsel en handelsproduk gebruik. Hulle staan vroeg op, want as die grondtemperatuur bo 21 °C styg (teen omstreeks 08:30), sak die miere toe op die “Man es-sama” (manna van die hemel) en laat dit “wegsmelt”. In gunstige tye kan een persoon soggens 1,5 kg versamel, genoeg vir ’n volwassene. Die Bedoeïene knie dit tot ’n vitamienryke pap. Die manna word in ’n digte pot gebêre om die miere weg te hou. Dit kan dus wel bewaar word (Eks 16:33). Dat daar op die sabbat geen manna was nie, kan beteken dat die volk ietwat later bly lê het, omdat hulle volgens die Wet in elk geval nie op die sabbat mog werk nie. Hoe ook al, die manna was ’n natuurlike verskynsel. God het dit wel met wonderwerkende almag skielik laat verskyn … deur die weer en klimaat te verander of te bespoedig.
GEBED: Getrou gee U ons die hemelse manna van die dag, Here, hetsy die brood op ons tafel of die brood van die lewe. Ons dank U daarvoor.
19 Januarie Eksodus 32:1-8
AÄRON SE GOUE KALF
Hy het … daarvan ’n beeld in die vorm van ’n bulkalf gemaak (Eks 32:4).
Mens wil dink: Ja, Israel is uit Egipte, maar Egipte nie uit Israel nie. Dié goue kalf is tog seker in navolging van die heilige bul Apis. Dit dui egter skynbaar op die Semitiese kalwerdiens, en nog ’n bron reken dat goue voetstukke in die vorm van kalwers algemeen was, en dat Aäron dit kon bedoel het vir die onsigbare God. Konings Jerobeam en Jehu verval later ook in kalwerdiens, met katastrofiese gevolge (1 Kon 12-13; 2 Kon 10:29). Aäron gee nogal ’n komiese verduideliking aan sy ontstoke broer: Hy het die goud in die vuur gegooi, en toe kom die kalf uit. Dis nadat hy eers die “sleg” volk wou blameer, hulle wat nou rondom die kalf jol. In haar Afrikaanse Kloekgoed teken Hetta Hager dit uit die pen van ’n skoolkind aan: “Hulle pruis daai goei kalf.”
Daar is eksegete wat vir Aäron daarvoor krediet gee op grond van Eksodus 32:5: “Môre is daar fees …” dat hy uitstel wou beding in die hoop dat Moses opdaag. Al was Aäron welsprekender as sy broer (Eks 4:14), kon Moses die skare