Die tonnel. Ena Murray
ruk van haar kop kyk sy op en staar hom verbaas aan.
“Ek is nie welkom nie?” sê-vra hy met ’n glimlaggie.
“Natuurlik … natuurlik, Mynhardt! Dit was nog altyd jou huis,” antwoord sy dan ongemaklik.
Hy gaan sit en kyk haar ondersoekend aan.
“Ek het nie vir die huis kom kuier nie,” merk hy op en vra dan skielik: “Hoe oud is jy, Ilse?”
“Negentien, amper twintig,” antwoord sy, verbaas oor sy vraag.
“En ek is vyf-en-dertig. ’n Groot verskil.”
Hy sien dat sy hom wantrouig aankyk en besef dat hy sy kaarte mooi sal moet speel. Te oordeel na die gesprek van vanmiddag is sy geensins onnosel nie. As sy tog maar net nie so ’n kind was nie! dink hy ergerlik. Hy beskou haar krities. Daar is geen spoor van grimering op die onskuldige gesiggie nie en haar groot, blou oë weerspieël alles wat in haar gedagtes omgaan, al doen sy haar bes om dit weg te steek. Hy weet dat sy senuweeagtig voel in sy teenwoordigheid. Meer nog, haar oë vertel hom dat sy bang is vir hom. Hy is verbaas dat daar in hierdie moderne tyd nog ’n meisie soos sy kan wees, ’n meisie wat op twintigjarige ouderdom nog so kinderlik onskuldig en onvolwasse kan wees. Selfs haar liggaam wek die indruk dat sy ’n baie tenger dogtertjie is in plaas van ’n vrou. ’n Oomblik lank kom die beeld van Heloïse Malan voor hom op en hy verwonder hom dat die een vrou se liggaam so uitspattig vol kan wees en die ander s’n so afgeskeep. Hy het nog altyd van ’n meisie gehou met ’n beeldskone gesig en ’n vol, vroulike liggaam, ’n meisie wat die kuns verstaan om die passie in hom te laat ontbrand. Sal dit sy lot wees om vir die res van sy lewe aan hierdie eienaardige kreatuur verbind te wees? Dan frons hy diep. Daar is baie meisies wat enigiets sal gee om met hom getroud te wees, en hierdie … hierdie kind weier beslis om dit te doen!
“Is dít die rede waarom jy nie met my wil trou nie, Ilse?”
“Nee, natuurlik nie! Ouderdom het niks met die saak te doen nie. Ek het jou tog reeds my rede gegee.”
“Dit is geen rede nie. Al sou jy ook geen gebrek gehad het nie, sou daar nie ’n normale huwelik tussen ons kon bestaan nie. Daarvoor is die verskil tussen ons te hemelsbreed. Maar ek sien geen rede hoekom ons dit nie op ’n vriendskaplike basis kan doen nie.”
“Wat bedoel jy?”
“Ek gaan heeltemal eerlik met jou wees, Ilse. Ek het daardie geld nodig – dringend nodig. Ek móét dit net eenvoudig in my onderneming behou. Hoekom kan ons nie trou nie? Dit sal my onderneming red, jy sal ’n huis hê en iemand wat vir jou sal sorg tot jou dood. Jy sal nie alleen wees nie. Aangesien daar tog nooit ’n normale huwelikslewe tussen ons kan bestaan nie, hoef jy nie bang te wees dat ek my aan jou sal opdring nie. Ons kan ons lewe voortsit asof daar nie ’n huwelik bestaan nie. Ek sal my gang gaan, en jy joune.”
Hulle kyk mekaar ’n oomblik in stilte aan, en dan vra Ilse: “En wat gebeur as jy die dag iemand ontmoet met wie jy wil trou?”
“Dan moet jy vir my my vryheid gee, en ek sal die geld aan jou uitbetaal. Hierdie reëling is natuurlik wederkerig. Indien jy jóú vryheid verlang, belowe ek dat ek dit vir jou sal gee.”
’n Vreemde opwinding roer in Ilse se hart. As sy Mynhardt se vrou kon wees … Die wete dat sy hom liefhet, het die afgelope dae tot haar deurgedring. Dit help nie meer om dit te ontken nie. Maar dan omklem die bittere besef haar: Al sou sy ook instem tot hierdie fantastiese plan, sal sy tog nooit sy vrou wees nie, nie soos sy dit met haar hele hart begeer nie. En dit is duidelik dat Mynhardt hoegenaamd nie as vrou aan haar dink nie. Hy het dit reguit gesê! Dis net die geldelike nood wat hom tot hierdie daad dwing.
“Vertrou jy my dan nie?” vra hy reguit toe sy nie dadelik antwoord nie. “Ilse, ek is seker jy het nog nie só oor die saak gedink nie. Belowe my dat jy jou besluit sal heroorweeg, asseblief,” pleit hy dringend.
Sy huiwer ’n oomblik en sê dan: “Goed, Mynhardt, ek sal weer oor die saak dink.”
“Baie dankie, Ilse. Ek gee jou my woord van eer dat ek nie in jou lewe sal inmeng nie.” Hy staan op. “Kan ek dan maar Donderdagaand weer kom om te hoor wat jy besluit het?”
Sy knik instemmend. Maar in die dae wat volg, is sy jammer dat sy hom dit belowe het. Toe hy Donderdagaand uiteindelik weer vertrek, verberg sy haar gesig in haar hande en snik sag. Hoekom sy huil, verstaan sy self nie. Daardie nag slaap sy byna niks en toe sy die Vrydagmiddag weer op dieselfde plek onder die boom op Jakobus en Mynhardt wag, lyk sy baie bleek en gespanne.
“Nou ja, dis seker die laaste van hierdie gesprekke. Laat ons hoor, Ilse,” val Jakobus dan ook dadelik met die deur in die huis.
’n Oomblik hou Mynhardt se oë hare gevange en dis asof die hipnotiese mag van sy donker, dringende oë die antwoord uit haar dwing.
“Ek het besluit om tog maar met Mynhardt te trou.”
Jakobus staar haar ongelowig aan. “Ilse!” Dan kyk hy na Mynhardt en sê reguit: “Dis jóú werk dié, nè?”
Mynhardt se oë flits gevaarlik.
“Ilse het besluit om met my te trou. Dis wat haar pa ook wou gehad het. U mening is nie van belang nie.”
Daar is ’n waarskuwende noot in sy stem en Jakobus besef dat hy miskien sy perke oorskry het. Maar om hierdie onskuldige kind aan die genade van Mynhardt Wessels oor te laat …
Hy sit agteroor terwyl sy verstand blitsvinnig werk. Om nou ’n rusie met Mynhardt aan die gang te sit, sal Ilse niks help nie. Nee, hy sal maar moet wag totdat hy en sy weer alleen is. Hy staan op en draai na haar toe.
“Daar is nog tot môremiddag tyd, my kind. Dink weer oor die saak na.” Terwyl hy Mynhardt heeltemal ignoreer, stap hy na sy motor.
Dis eers toe sy motor deur die ysterhekke verdwyn dat Mynhardt ontspan en na Ilse kyk. Hy sien dat sy hewig ontsteld is, en die trek om sy mond raak nog meer vasbeslote.
“Baie dankie, Ilse, dat jy jou belofte van gisteraand nagekom het. Maar nou wil ek jou nog ’n guns vra.”
Sy kyk hom met wydgerekte, bang oë aan. Die vrees dat sy verkeerd besluit het, knaag weer aan haar binneste.
“Ek het vanoggend reeds alle reëlings vir ons huwelik getref,” vervolg hy. Hy huiwer. Haar oë is so vreesbevange op hom gerig. Sy is nog so onskuldig … Dan stoot hy die steurende gedagtes met geweld van hom af weg. Hy móét daardie geld behou, en Jakobus Stander is van plan om alles in sy vermoë te doen om dit te verhoed. Dit kan hy sien! “Ek het ook met ’n predikant gereël om ons sommer vanmiddag hier in die huis in die huwelik te kom bevestig.” Sy snak na asem en Mynhardt draai na haar. “Ek het gedink hoe gouer ons alles agter die rug kry, hoe beter. Waarvoor sal ons wag? Dis onnodig om die spanning langer uit te rek. En aangesien jy belowe het om met my te trou …” Hy swyg betekenisvol.
’n Paar uur later, nadat ’n baie bekommerde Liza aandete aan die twee voorgesit het, staan Mynhardt op en stoot sy stoel weer onder die tafel in.
“Ek wil weer eens vir jou dankie sê, Ilse. Ek hoop nie jy sal ooit spyt wees nie. As jy my sal verskoon, ek moet gaan. Ek het ’n afspraak.”
Toe buk hy af en soen haar liggies op die wang. Lank nadat hy vertrek het, sit sy nog so met haar een hand op die plek waar sy lippe gerus het. Haar oë blink oneindig treurig. En so tref Jakobus haar aan. Hy maak ook geen geheim van die doel van sy besoek nie.
“Dis nie my gewoonte om ander mense te beswadder nie, maar in hierdie geval …” Hy sug en sê dan reguit: “Ilse, jy is besig om op ’n afgrond af te stuur en ek durf dit nie toelaat nie. Nee, wag dat ek klaar praat. Ek het in die verlede allerhande lelike dinge van Mynhardt gehoor, en nadat ek vanmiddag hier van julle af weg is, het ek bewyse gaan soek. Die stories wat van hom vertel word, is waar.”
“Watter stories, oom Jakobus?” Daar is vrees in haar oë.
“Hy is jou stiefbroer, my kind, maar, nou ja … Hy het nie ’n te mooi reputasie wat vroue betref nie. Verder ken hy soms nie sy perke