Piekfyn Afrikaans Leerderboek Graad 7 Huistaal. Rina Lamprecht
spraakklanke en klankverskynsels identifiseer
afkortings, verkortings en akronieme reg gebruik.
Groepbespreking
Ons is nie altyd bewus dat die kamera as ’n verteller gebruik kan word nie. Dink aan ’n rolprent wat julle onlangs gesien het. Bespreek die vrae wat volg – een van die groeplede kan notas maak.
Hoe kan ’n kamera die rol van verteller speel?
Wat kan ’n kamera wys of nie wys nie?
Watter klanke beïnvloed die manier waarop jy na ’n rolprent kyk? (Onthou, rolprente is ’n kombinasie van beeld en klank en in hierdie kombinasie lê die betekenis.)
Wat is die verskil tussen ’n regisseur en ’n vervaardiger?
Gebruik ’n etimologiewoordeboek. Slaan die herkoms van die woord “fliek” na.
Elke groep moet terugvoering aan die klas gee.
Meer oor rolprente
Waarom ontleed ons rolprente? Dikwels probeer ’n regisseur om iets te sê en hy gebruik sy rolprent om ’n stelling te maak. Dis ons werk om dit raak te sien en te identifiseer.
’n Regisseur gee die kyker sekere visuele leidrade wat jou oë moet volg. Om die waarheid te sê, dit word dikwels ’n avontuur om hierdie leidrade raak te sien. Maar dan moet jy weet hoe om daardie avontuur te geniet en waarna om te kyk!
Een kamerabeweging wat ’n regisseur gebruik is om op ’n voorwerp of persoon in te zoem. Hier skep die lens die effek asof dit op die persoon of voorwerp in-beweeg.
Die volgende drie raampies wys hoe op ’n voorwerp “ingezoem” word. Kyk daarna en beantwoord dan die volgende paar vrae op jou eie.
1. Bestudeer die kameraskote wat deur middel van die foto’s hierna gedemonstreer word. Watter kameraskote is vir elke foto gebruik?
Kameraskote:
Hoë kamerahoek: ’n Voorwerp of persoon word van bo af gewys. Hierdie skoot dui gewoonlik op afsondering of dien as ’n soort oog wat van buite af na ’n toneel kyk.
Lae kamerahoek: Die persoon of voorwerp word van onder af gewys. Dié skoot verduidelik dat ’n figuur/voorwerp die toneel en skoot oorheers.
Mediumskoot: ’n Karakter se bolyf of ’n voorwerp se besonderhede word ingesluit sodat die kyker na gesigsuitdrukkings, lyftaal of detail kan kyk.
Nabyskoot: Besonderhede word van naby afgeneem.
Tweeskoot: Twee karakters word saam afgeneem.
Vestigingskoot: Hierdie skoot skets die toneel vir wat volgende gaan gebeur met betrekking tot die tyd en plek.
Vol nabyskoot: ’n Karakter of voorwerp word volledig van naby afgeneem. Die fokus is nou op gesigsuitdrukkings en besonderhede.
Wyeskoot/langskoot: Die hele prentjie wys. Hierdie skoot wil veral afstand uitbeeld.
2. Die filmbedryf maak van spesifieke terme gebruik. Kies die omskrywing in Kolom B wat pas by die term in Kolom A.
| Kolom A Term | Kolom B Omskrywing |
| Draaiboek | Die persoon wat verantwoordelik is vir die opneem van die klankbaan/klankeffekte/dialoog van die rolprent. |
| Draaiboekskrywer | ’n Teks wat visueel geskryf word – gewoonlik met kamera-aanwysings. |
| Regisseur | Tegniese effekte soos stemme, musiek of beligting. |
| Vervaardiger | Die skrywer van die visuele teks. |
| Klankeffekte/ byklanke | Wanneer ’n groep (bewegende) beelde saam geplaas word of teenoor mekaar gestel word wat op die oog af niks met mekaar te make het nie. Hierdie beelde sluit tematies by mekaar aan en vorm so ’n betekenisvolle eenheid. |
| Klankingenieur | Die persoon wat die regie van die rolprent behartig, wat die storie in beeld na die doek of skerm verplaas. |
| Montage | Die lens word verstel sodat ’n voorwerp blitsvinnig na die kameralens toe getrek word, of die kamera beweeg vinnig in op die voorwerp of persoon om aan te dui dat dit ’n belangrike rol in die toneel speel. |
| Zoem | Die persoon of instansie/maatskappy/ateljee wat vir die finansiering en die aanmekaarsit van die produksie/film verantwoordelik is. |
Voordat tonele verfilm word, beplan die regisseur elke kameraskoot noukeurig.
Prelees drie kameraskote saam met ’n maat.
Wat kan julle uit die drie sketse aflei?
Watter atmosfeer word geskep? Gee ’n rede vir julle antwoord.
Kan julle voorspel wat hier gaan gebeur?
Toneel 1
3. Watter soort kameraskote is in raampie 1 en 2 gebruik? Probeer uit die illustrasie aflei watter skoot gebruik is.
4. Elke skoot het ’n bepaalde funksie. Watter tipe atmosfeer of boodskap dink jy wil die regisseur met die kameraskote skep of oordra in . . .
a. raampie 1?
b. raampie 2?
c. raampie 3?
5. Kies die korrekte antwoord: In raampie 3 fokus die kamera oor die skouer van ’n persoon. Hierdie skoot is dus ’n (perspektiefskoot/skouerskoot/nabyskoot).
6. Wat sal die funksie van die tipe skoot in vraag 5 wees?
Bestudeer die volgende voorbeeld van ’n televisie-draaiboekteks.
Woordverklarings
SFX: special effects
A/S: audio sounds
EPISODE 33
Datum van opname: Maandag, 15 April 2014
Uitsaaidatum: Maandag, 6 Desember 2014
Skrywers: Annemie en Linda Lombard
33/2 BINNE/LAATMIDDAG
Dr. Edward is besig om kos te maak. Die briewe wat vasgebind is, lê langs die houtkissie op die eettafel.
SFX: Weerlig en donderweer
A/S: DAAR IS ’n GEKLOP AAN DIE VOORDEUR.
1. ANDREW (VAN BUITE AF DEUR DIE DEUR) Dis Andrew, Meneer.
2. DR. EDWARD (VERBAAS) Die deur is oop, Andrew.
A/S KLANK VAN KRAKENDE DEUR EN VOETSTAPPE WAT NADERKOM.
Wanneer Andrew inkom en sy hoed op die tafel neersit, sien hy die houtkissie en briewe wat op die tafel lê. Dit is duidelik dat hy presies weet waaroor dit gaan.
Dr. Edward draai na die tafel met die borde in sy hand en sien die bekommerde uitdrukking op Andrew se gesig. Hy sit die borde op die tafel neer.
3. DR. EDWARD (BEKOMMERD) Andrew? Is alles reg? Dit lyk of jy ’n spook gesien het.
4. ANDREW (NIKSSEGGEND) Nee, Meneer, dis niks.
Andrew gaan sit om te eet en kyk dan op na dr. Edward.
5.