Mispa. Helena Christina Hugo
die vrou van ’n groot staatsman of ’n koningin soos Ester van die Bybel. Beste van als is, sy is sy dogter en sy dogter sal sy bly.
Willem kyk ver. Hy kyk verby die rook wat hy uitblaas en sien die heuwels al blouer afsteek teen die grouheid van die skemerlug. Die skaduwees krimp, maar die velde lê nog net so wyd soos elke ander dag op Mispa – die plek waar die Almagtige vir Hom ’n toring gebou het sodat Hy sy skepsels kan dophou.
Dis die storie waarmee sy pa die hel se vrees in hom ingepreek het, maar dis ook hoe hy met sy swaarkry vrede gemaak het. Die Here sien, Hy kyk en sien nie net die kind wat huil van uitputting nie, maar ook die pa wat die platriem lig en slaan.
Vandag kyk hy met trots na die werk van sy hande. Hy is die baas van hierdie plaas. En gisteroggend wil Jan Adriaan sowaar weer vir hom kom sê hy het ook erfreg, volgens wet moes hulle pa die grond tussen al sy seuns verdeel het. Vir wat?! Hy het drie man se werk gedoen voordat hy veertien was. Waar was Jan Adriaan en oorlede broer Daan toe? Aan die blink klippies uitkrap saam met die ander skelms van Sodom en Gomorra, Jan Adriaan soos ’n skoothondjie agter Daan aan die verderf in en nou wil hy ’n stuk van Mispa kom inpalm. Hebsugtig sonder gelyke …
Willem skreef sy oë. Verbeel hy hom of sien hy iemand by die sydeur uitstap. Kan einste Jan Adriaan wees, hy het gesê hy wil vroeg inspan, Neels ook. Net jammer Caroline kan nie sonder Hester nie, maar dalk is sy nie langer nodig nie. Die son skiet sy eerste strale uit en die werfhaan spring op sy stellasie en kraai. Vandag kondig hy nie net die dagbreek aan nie, hy kondig die geboorte van ’n nuwe seun vir Mispa aan.
Met ’n glimlag om sy mondhoeke staan Willem en opkyk na die bokamer waar hy minute gelede sy vrou aan die genade van ou Sêrah agtergelaat het. Hy druk sy pyp dood en stap flink kombuis toe. Die honde wat sy gemoedstoestand sien verander het, draf kwispelend agterna. Doelie is op haar pos en het koffie gemaak. Sy roer in die pappot, haar skouers styfgetrek.
“Môre, Doelie.”
“Seur Willem.”
“Is Sêrah nog bo?”
“Ja, my seur. Dit gaan swaar.”
“Hoe weet jy?”
“Nôi Hessie het kom koffie haal.”
“Ek dag die kind kom met die dagbreek.”
“Partykeers wil hy nie.”
Willem sak in sy stoel neer. “Skink vir my.”
Sy is klaar daarmee besig. Hy gooi suiker en melk in, vat ’n beskuit en sit dit weer terug. Wat gaan aan? Caroline was voorheen lank in kraam, maar toe was die pyne flou en ver uitmekaar, nie so intens soos hy ’n uur of twee gelede waargeneem het nie. Hy is bekommerd. ’n Uitgerekte geboorte kan gevaarlik raak.
Doelie lig een van die skinkborde met koffie en beskuit. “Ek vat vir hulle nog drinkgoed.”
“Waar is Siena?”
“Sy help saam met nôi Hessie.”
Willem brand sy mond toe hy te vinnig sluk. Wat moet hy doen – boontoe gaan of hom besig hou met die melkery? Hy trek Daniël se gatvelle af as hy nie vanoggend opdaag vir werk nie.
“Die dag ná Kersfees en die partytjie is verby.” Klink soos Susanna, en dit is. Sy loop reguit na hom en kom sit haar hande op sy skouers. “Môre, swaer Willem.”
“Dag, Susanna. Jy is vroeg.”
Sy het ’n bloes aan met baie valle, ’n hoë kraag wat seker veronderstel is om haar gesig te versier. Dit help nie – sy frons steeds asof sy gereed is om te pik.
“Ons is op pad. Jan Adriaan het gaan kyk of daar iemand by die stalle is wat kan help inspan.”
“Danko.”
“Dis die dag ná Kersfees, hulle maak hul eie brousels.”
“Danko en Hansie slaap in die stalle. As hulle onkapabel is, help ek.”
Sy kom sit langs hom en tuit haar mond asof sy ’n soentjie soek. “Wil jy so graag van ons ontslae raak?”
“Jan Adriaan het gisteraand gesê hy ry vanoggend, of is ek deurmekaar? Caroline se pyne het laas nag begin.”
“Siestog, ja. Ons het wakker geword van die onrustigheid. Hoe gaan dit?”
“Te stadig.”
“Het iemand dalk tee gemaak?”
“Nog nie.”
Susanna gooi maar vir haar ook koffie in. Sy drink dit swart en bitter. “Ek het vir Hester gesê sy klim ’n mal perd op met die Khoi-vrou, én ek het vir Caroline gevra hoekom sy nie Kimberley toe kom vir die bevalling nie, die tweeling verpleeg saam met suster Stockdale – en julle is welkom om by ons tuis te gaan.”
“Caroline glo aan Sêrah Bok.”
“Ja … julle plaasmense. Julle kan goed eet en drink en vrolik wees, maar julle het geen verantwoordelikheid nie. Bly by die ou dae se dinge, glo nie aan vooruitgang nie. Hospitale, dokters en badkamers is mos uit die bose.”
Willem kners sy tande en staan op. “Ek gaan kyk of Jan Adriaan reggekom het.”
“Dankie! Maar kom kuier ’n slaggie by ons in Belgravia, dan kan jy sommer ons badkamer ook afkyk soos jy hierdie stoeltjie afgekyk het.”
Voor hy die agterdeur oopmaak, hoor hy hoe sy vir Doelie beetkry. “Hoekom lyk jy vanoggend so kroes? Was die Krismiskos nie lekker nie?”
Willem draai net daar om. “Doelie, gaan kry vir die mense ’n soutribbetjie en een pond botter in die koelkas, drie dosyn eiers in die spens, ’n waatlemoen en ’n boerpampoen. Hulle is op pad terug stad toe en ons wil hulle nie met leë hande sien gaan nie.”
Hy wag nie vir Susanna om weer haar mond oop te maak nie, maar klap die agterdeur harder as gewoonlik toe.
In die melkery kry hy Klaas en Vaaltyn aan die werk.
“Het julle vir Daniël en Sadrag gesien?”
Hulle lyk skuldig en vermy sy oë.
“Komaan, praat.”
“Hy sal huis toe kom as die meisiekenners weg is.”
“Is hy bang vir hulle?”
Klaas lag in sy mou. “Hulle is – Sadrag ook.”
“Melk klaar. Wie help met my broer se karperde?”
“Danko is by die stalle. Die ander man met die wa en osse wil ook inspan. Hy is bang Brakrivier kom af.”
“Miskien is hy reg. Hoeveel het dit by julle gereent?”
“Bietjie, nie baie nie.”
Willem kyk op. Die lug is poeierblou met middellangs ’n smeersel van ’n wit streep – nie juis belowend nie.
“Daai is die waterslang se spoor,” sê Klaas. “Hy’t klaar geloop.”
Saam staan hulle en kyk hoe die witterigheid oplos en uitrafel.
Dalk is dit goed as die reent eers wag, besluit Willem. Droë lope verander oornag in riviere en paaie verspoel wanneer die hemel se sluise ooptrek. Die kuiergaste is op pad terug en dit sal nie deug as hulle nie kan koers kry nie.
“Klaas,” sê hy asof die gevoel van naderende onheil nie saak maak nie, “ek loop stalle toe. As hulle my soek, kom haal my dadelik. Die nôi kry swaar.”
Caroline sterf, en sy gee ook nie meer om nie. Die lig verdof. Hester en Siena wat weerskante van haar staan, smelt weg. In hulle plek verskyn haar engele. Die hele kamer is vol van hulle – soveel, hulle moet hul vlerke om hulle toevou om in te pas. Hulle lig haar uit die bed, sy strek haar arms en raak aan die plafon. Op die katel onder haar lê ’n nakende vrou met oopgesperde bene, bloed en water vloei uit haar. Daniëltjie