Elim. Helena Hugo
van alles – sy was nie teleurgesteld nie, sy was verlig. Alleen in haar bed aan die lees by kerslig het sy haar seëninge getel en besluit dis goed so. Hulle kan saamwerk solank hulle nie saamslaap nie en hy haar en die kinders tot in lengte van dae bly versorg.
Willem het die dag voor sy vertrek na die Vrystaat Kimberley toe gegaan vir besigheid. ’n Volgelaaide vrag van alles wat Mispa in die skraalte van die droogte kon oplewer, is saam, ook Jakob en Riempies en Daniël as sy helpers. Hulle sou drie dae wegbly en met hout, pype en ander voorraad vir die herstel van Daniël se huis op Elim terugkom. Ten minste sou Willem nie by Georgina kon gaan inkruip met Daniël aan die een kant nie, het Caroline gedink. Maar hy het gesê dat hy haar gaan groet.
Vier dae later het hulle Daniël se aankope op Elim afgelaai en is hy haastig kamer toe om sy klere te pak. Willem was so stug, selfs Maria kon hom nie opbeur nie.
Toe die kinders in die bed is, het Caroline haar na sy stoepkamer gewaag. Die deur was oop. Hy het op die bed gelê en rook, kaal bolyf met net sy onderbroek aan, aantreklik en sterk gebou – die man met wie sy getroud is en aan wie sy nie meer behoort nie, hy ook nie aan haar nie.
Hy was nie bly om haar te sien nie, maar het ten minste sy pyp op die asbak omgekeer. “Wat soek jy hier?”
Sy het in die deur bly staan. “Ons het gegroet en toe niks.”
“Ons het nie kans gekry om te praat nie, dis al.”
“Het jy en Georgina woorde gehad?”
“Wat laat jou dit dink?”
“Jy was nie so omgekrap voor jy hier weg is Kimberley toe nie.”
“Ek het baie om oor te bekommer. Dis droogte. Twee dae en dan trek ons met die vee. Wie weet vir hoe lank?”
“Was dit so moeilik om van haar afskeid te neem?”
“Wat sal jy maak as jy weet? Wat wil jy weet?”
“Hoe dit gaan met julle twee. Is sy moeg vir jou?”
“Verdomp, Caroline, jy het nog nooit belang gestel nie. Hoekom nou?”
“Seker maar omdat ons wou … regmaak wat verkeerd geloop het tussen ons.”
“Ek het in die stoel geslaap, nie in jou bed nie.”
“Jy het my nie kans gegee nie.”
“Vra jy my, soebat jy?”
“Nie terwyl jy by Georgina kuier nie. Nag, Willem.”
Sy het omgedraai en geloop.
“Jy los vir Georgina uit, hoor jy,” het hy agterna geroep.
Toe het sy teruggedraai en hom aan sy troubelofte herinner. “Jy is die pa van my kinders en jy het voor die Here belowe tot die dood toe bly jy getrou.”
Hy het haar net aangekyk. Die kerslig het sulke lastige skaduwees gegooi, sy kon nie sy gesigsuitdrukking uitmaak nie. Iets aan sy houding het haar gewaarsku om nie op ’n antwoord aan te dring nie.
Hy het styf gegroet die oggend voor hy en Danster en Rooivalk weg is, haar ’n piksoen op die wang gegee, die kinders wel opgetel en vasgehou, selfs aan Cara se krulkop geraak. Dit was nog donker, die maan en môrester het helder in die lug gehang. Katryn het Cara uit die bed gehaal en sy was vaak en huilerig. Hulle het nie saam met die res van die gesin bly staan tot die wa en die troppe skaap buite sig was nie. Die stofwolke het in die lug bly hang lank nadat die geblêr al bedaar het. Doelie het die vuur in die stoof aangepak. Dit was broodbakdag en die vroegte het haar goed gepas. Die kinders is terug bed toe, almal behalwe Lutz wat nie saam met die seuns opgestaan het nie. Hoekom sou hy ook? Willem is nie sy pa nie.
En nou is Willem se kinders ook al weke lank vaderloos, wel onder Elie se dissipline wat dit nie die hele dag kan volhou nie en smiddae ná skool sy verantwoordelikheid afskuif op Klaas en Bet wat toesig hou oor die werf se dinge. Plaaskinders werk van kleins af en hulle het hul takies, selfs Lutz moet handgee. Elie het leer melk en staan soggens voordag op om in die melkery te help. Hy wou Lutz naby hom hou, maar die kind kan nie ’n koei verdra nie. Hy is Hansie se regterhand in die stalle en het binne die eerste week by Maria leer perd ry.
Maria sal hom mis as sy pa hom kom haal.
Caroline sug, forseer haar oë oop. Sy kan van haar bed af sien hoe die son opkom, vanoggend weer vlammend rooi. Die haan se kraai is vergete, die gewone werfgeluide afwisselend ver en naby. Verbeel sy haar of hoor sy ’n baba huil?
Kan nie wees nie, Siena se laatlam kom eers Maart-maand. Dina werk intussen in haar plek, maar sy het belowe sy kom gou terug. Caroline mis haar. Siena het haar deurgesien toe sy siek was, geduldig waswater en skinkborde kos aangedra, haar probeer opbeur met stories van goed wat by die strooise aangaan of van die buurplase af oorwaai. Siena was veertien, toe verwag sy haar en Danster se voorkind. Dis Hansie wat perde se gedagtes kan lees en getroud is met Nampti wat skeertyd help wol klas, altyd ’n kleintjie op haar rug. Caroline hou nie telling met die strooise se kinders nie, vra Kersfees vir Doelie hoeveel seuns en hoeveel meisies onder twaalf en oor twaalf jaar sodat sy kan geskenkies opmaak.
Die baba huil harder. Dis haar lot, soms huil die kind in haar kop, soms wel in die regte lewe. Vanoggend wil sy dit nie hoor nie. Sy skraap krag bymekaar, staan op en loop venster toe, betyds om Elie in sy plaasklere te sien aanstap. Die eerste keer toe sy hom hier van bo af gesien het, het sy gedag hy is van papier, so dun, ’n ligte wind waai hom weg. Hy het fris geword vandat hy op Mispa woon en werk. Een en ’n halwe jaar en onmisbaar, dis die Jood Elie Ginzburg – in die winter van ’94 hier aangekom met sy tas vol boeke, vir die kinders se skool begin sorg, vir haar boeke aangegee en weer ’n lus vir die lewe in haar wakker gemaak. Soms dink sy God het hom gestuur.
Ag, dis so jammer hulle bots oor baron Ludwig von Hochfelden se seun. Elie kan ook nie help hy skuld Ludwig geld nie. Hy kon derhalwe nie weier om na die seun om te sien terwyl Hochfelden Goudvelde toe is nie. Daarbenewens is hy afhanklik van Willem en toe Willem instem, was daar geen uitkomkans nie. Hoe krom loop Elie dan vanoggend, so asof hy ’n onsigbare bondel op sy rug dra?
Haar skuld, sy het Lutz se oortredings op hom gepak en nie hard genoeg nagedink oor oorsake en gevolge nie – tot gisteraand toe sy uit moedeloosheid die Here aangeroep het en sonder meer by die uitweg uitgekom het. Sy mis hom, haar geesgenoot, mis hul lang gesprekke oor stories en gedigte, die laaste tyd oorskadu deur geskille oor Lutz en sy selfsugtige vader. Sy moet vrede maak, hom gerusstel, verskoning vra, verseker die kind kan bly voor sy mal word van eensaamheid.
Sy was mos al “mal”, of so het hulle gedink – Hester en Neels en Susanna en Jan Adriaan, die ander skoonfamilie, en Willem. Amper beland sy in die malhuis by Valkenburg, maar toe laat kom hulle vir Georgina. Die tyd saam met haar was nie altyd sleg nie. Hulle het saamgelag en klere gemaak en beskuit en koek gebak. Net mettertyd het sy besef dat Georgina en Willem mekaar opsoek. Sy het probeer, maar kon nie keer nie. Hulle los mekaar nie.
Dis binne haar reg om hulle kwalik te neem.
Willem, Danster, Rooivalk en die honde is veldin agter die trop aan. Laas nag het hulle jakkalse hoor huil en diep in die kloof ’n leeu se brul. Dis nie veilig om die vee alleen te laat nie, die omgewing is vreemd en die voorbokke kan koers kry en verdwaal.
Hulle is besig om die afgedwaaldes aan te keer toe twee Basotho’s op hul ponies aangery kom, bont komberse om die skouers, spitshoede op die kop. Hulle praat heel vriendelik, selfs hier en daar ’n Engelse woord. Nuuskierig oor Danster-hulle se Boerperde, maar veral oor Willem se Vonk wat die vreemde ponies met aggressiewe snorke begroet. Willem het opgelet dat die mans knopkieries onder hul komberse wegsteek. Danster en Rooivalk het net oë vir die mooi komberse. Die mans beduie na Ladybrand se kant. Daar is ’n Jodewinkel wat dit goedkoop aanhou. Dit sal egter beteken dat hulle moet terugdraai en Willem se kop staan Clocolan toe.
“Ons kan koop as ons Ladybrand om huis toe trek,” belowe hy en ry weg met die aardige gevoel dat hulle hom verkwalik.
Dalk