Stories vir die lewe-omnibus. Piet Naude
wêreld verower.”
“Dankie vir julle aanbod,” antwoord God en soek verder. Toe dink God aan die Jode, ’n klein, onbelangrike volkie in die Midde-Ooste. Weereens vra Hy: “As ek julle God sou wees, en julle my uitverkore volk, sal daar iets by julle wees waarin Ek My kan verbly?”
“O, God, ons is nie bekend vir ons kuns of ons bouwerk of ons militêre mag nie,” antwoord hulle. “Maar ons is ’n volk van storievertellers. Al wat ons kan aanbied, as U ons God en ons u spesiale volk sou wees, is dat ons u Storie dwarsoor die wêreld sal vertel.”
“Bod toegeslaan!” het God glimlaggend geantwoord.
5 Saai saadjies van insig …
In die ou, ou tyd het daar ’n ryk sultan in Bagdad gewoon. Toe daar vir hom ’n seun gebore word, het hy ’n groot feesmaal gehou. Al die mense uit die adelstand het dit bygewoon en die duurste geskenke vir die prinsie saamgebring.
Een wyse ou man het ook daar opgedaag, maar sonder ’n present. Toe hy opmerk dat die sultan hom vraend aankyk, verduidelik hy: “U Majesteit, die prins ontvang vandag baie kosbare geskenke. Ek kon nie een bekostig nie. Maar my geskenk is dalk die kosbaarste … Ek belowe om, wanneer die prins eendag groot genoeg is, elke dag na die paleis toe te kom en vir hom stories te vertel: die verhale van ons volk se helde, van die wyses, die goeies van alle lande. Vandat hy kan verstaan totdat hy ’n volwasse man is, sal ek aanhou met vertel. As hy dan eendag oor ons regeer, kan u seker wees dat hy wys en eerlik en regverdig sal wees. ’n Mens leer uit ander se verhale.”
Die ou man het woord gehou. Jaar vir jaar het hy die prins se verbeelding vasgegryp met sy verhale uit die geskiedenis, met sy stories en sprokies …
Teen die tyd dat die prins sultan geword het, was sy karakter gevorm deur die morele waardes in die ou man se verhale. Lank ná die ou storieverteller se dood was die jong sultan steeds bekend vir sy wysheid en geregtigheid.
In Bagdad is daar vandag nog ’n monument vir dié sultan, met die inskripsie: Sy insig en goedheid was die gevolg van die saadjies wat die wyse ou man met sy stories in hom gesaai het …
Lewe met wysheid en insig
Wysheid is ’n praktiese vermoë …
___________________________________
Geen mens is op sy eie wys genoeg nie. Daarom luister ons na die stories van die nederige wyses van alle eeue.
PLAUTUS
Wysheid begin met die dien van die Here.
DIE SPREUKEDIGTER (1:7)
Wysheid is die vermoë om as ‘t ware twee sake tegelyk raak te sien: Dit wat is en dit wat sou kon wees.
Vir wysheid het ’n mens daarom onderskeidingsvermoë nodig. ’n Oop gemoed. ’n Eerlike kyk. Realisme.
Ontvanklikheid, die bereidheid om te leer en geleer te word.
Wysheid is die bereidheid om nie weg te kyk, jou oë te sluit en die feite te probeer ignoreer of weg te verklaar nie.
Wysheid is iets prakties. Daarom aanvaar die wyse mens ook verantwoordelikheid vir wat hy of sy sien. Wyses is bereid om daarop te handel, sake te help verander waar nodig …
DIRKIE SMIT
Wie is ’n wyse man?
Hy wat iets van alle mense leer.
DIE TALMOED
Inleidend
Wysheid is ’n praktiese vermoë. Dit is om te weet wat die gepaste woord of daad of houding vir nóú is.
In ’n gesprek oor kerkeenheid is daar eenkeer weer uitvoerig gedebatteer oor kerkordelike reëlings. In die konteks van hierdie debat vra ’n spreker: “Voorsitter, wat is nou die eintlike probleem onder bespreking?” Hy verwag ’n juridiese antwoord, met reël nommer 3.2.4 as vertrekpunt.
“Die eintlike probleem is dat ons mekaar nie lief genoeg het nie,” sê die voorsitter.
Dis woorde van wysheid.
Tydens ons verblyf in Venda raak ons bevriend met een van die bodes by die universiteit. Hy nooi ons na hulle kerk toe, ’n opslaangeboutjie in die veld. Die eerste Sondag is hy spoggerig aangetrek: swart pak met frilletjieshemp en blink gepoetste skoene.
“Seker om ons te beïndruk,” dag ons ewe arrogant.
Die volgende Sondag daag hy op met ’n vertoiingde T-hemp, ouerige jeans en oopmondtekkies. Op my vraag waar sy mooi pak vandag is, antwoord hy: “Een Sondag trek ek deftig aan, en die ander Sondag sommer só.”
“Nou hoekom?” wonder ons.
“Dan weet die rykes en die armes hulle is almal ewe welkom in die kerk. Dis mos God se huis.”
Dis ’n daad van wysheid.
Die kern van wysheid is die openheid om geleer te word, om “teachable” te wees. Vir eers deur God wat ons uitnooi om nie stang-in-die-bek ons eie weg te volg nie. Maar dan ook die ontvanklikheid dat ander ons kan leer, want ’n bode verstaan partykeer meer van teologie as die doktor in sistematiek.
Wie ’n oormaat vertroue het in hul eie insig, is eiewys en koppig. ’n Kerk met kopiereg op die waarheid is sektaries. Geen wonder die wyse Jakobus waarsku dat ons nie almal leermeesters moet wees nie; liewer gou om te luister en stadig om te praat.
Daar is geen kortpad na wysheid nie. Dit vra nie geleerdheid nie, maar ondervinding. Want ons word deur die lewe self ingeoefen in goeie begrip en fyn aanvoeling.
Die volgende groepie verhale probeer iets vertel van die dikwels ontwykende deug van lewe-met-insig.
Piet Naudé
6 Eerste dinge eerste
’n Kenner op die gebied van tydsbestuur het ’n klomp studente toegespreek. As illustrasie van ’n belangrike punt haal hy ’n wyebek-pot onder die kateder uit en begin tien groterige klippe daarin pak. Toe daar nie nog een kan ingaan nie, vra hy: “Die pot is nou vol, nè?”
“Ja,” koor die klas.
“Regtig?” vra die dosent en buk onder die kateder in om ’n emmertjie vol los gruis uit te haal. Dié gooi hy tussen die klippe in en skud die houer totdat dit die spasies tussen die groot klippe mooi gevul het. “Is die houer nóú vol?” vra hy.
Die hoogs intelligente groep besef dadelik dat dit ’n vangplek is en sê: “Waarskynlik nie!”
“Reg.” En daarmee duik die dosent weer na onder en kom te voorskyn met ’n houer vol sand. Dié gaan toe ook nog maklik in die pot in. Weer vra hy: “Is die pot nou heeltemal vol?”
“Nee!” sê die slimmes.
“Julle is weer reg,” sê die dosent terwyl hy water tussen die klippe en gruis en sand ingooi, totdat die houer werklik tot bo toe vol is. Toe kyk hy na die klas en vra: “Wat is die punt van hierdie illustrasie?”
Verskeie hande gaan op. “Ja?” vra die dosent vir die slimste van die yweriges.
“Dit illustreer dat ’n mens – al is jou werkskedule hóé vol – altyd nog iets om te doen kan inprop.”
“Verkeerd!” lag die dosent. “Die groot klippe simboliseer die belangrike dinge in die lewe: jou geliefdes, jou vriende, jou drome, jou gesondheid, jou geloof, ’n waardige doel vir jou lewe, tyd vir jouself … Sê my, sou ons al die groot klippe kon inkry as ons eerste die gruis en die sand en die water ingegooi het?”
“Nee,” lag die studente, wat nou begin verstaan waaroor dit gaan.
“Nou ja, sorg dat julle vir die res van