Stories vir die lewe-omnibus. Piet Naude
detail.”
___________________________________
Hy wat ander ken, is geleerd.
Hy wat homself ken, is wys.
LAO-TSE
Vergeet daarvan om te dink: Ek ken myself. ’n Mens se goeie dunk van jouself is die laaste illusie waarvan jy afstand doen.
OSWALD CHAMBERS
Ag, in die wêreld is daar maar een probleem, net een: hoe om aan die wêreld weer sin te gee; hoe om aan mense weer geestelike onrus terug te gee; hoe om iets soos ’n Gregoriaanse gesang op hulle te laat neerdou en hulle met geestelike sin te vervul.
Van pret en politiek, balansstate en blokkiesraaisels kan ’n mens nie lewe nie; jy kán nie.
ANTOINE DE SAINT-EXUPÉRY
7 Die koning se valk
Genghis Kahn het gedurende die Middeleeue oor die groot Mongoolse Ryk in Oos-Europa geheers (1162-1227). Hy was baie lief vir jag en eendag, in vredestyd, het hy en sy vriende die veld ingery om hase te jag. In daardie tyd het hulle mak valke – hoogs intelligente voëls – geleer om die prooi uit die lug te bespied, af te duik daarheen, en so vir hul base aan te dui waar die diertjie was. Aan die einde van die dag was die koning nog lus om ’n bietjie in die bos rond te ry en hy stuur die res van die jaggeselskap huis toe. Ook sy mak valk het hy na die paleis toe teruggestuur, want die voël het die pad daarheen goed geken.
Dit was ’n warm dag en die koning was moeg. Hy kon nêrens ’n fontein of poeletjie raaksien om bietjie water te drink nie. Eindelik sien hy water langs ’n rots afdrup en hou sy perd in. Hy haal ’n silwerbeker uit sy saalsak en hou dit onder die yl stroompie wat drupsgewys in die beker loop. Die water het gekom uit ’n fontein wat ’n poeletjie hoog bokant die rotse gevoed het. Omdat dit nie die reënseisoen was nie, was die water maar skraps en het dit lank gevat voor die koning se beker vol was.
Net toe hy dit na sy lippe bring om dorstig te drink, hoor hy skielik ’n gefladder bokant hom. Die volgende oomblik swiep sy valk na benede en stamp die beker uit die koning se hand. Al die water was verlore!
Die valk vlieg nog ’n paar keer oor Genghis Kahn se kop en gaan sit toe hoog op die rots bo hom. Die koning was vies, maar dog dis seker ’n ongeluk. Hy tel toe maar die beker op en hou dit weer ewe geduldig onder die druppels wat teen die rots afloop. Sy dors was nou byna ondraaglik.
Hierdie keer lig hy al die beker om te drink voor dit nog halfpad vol was. Maar voor hy kan drink, duik die valk weer op hom af en stamp die beker uit sy hand. Die koning was nou bitter kwaad, maar sy dors dryf hom om ’n derde keer te probeer. En weer kom die valk tussenbeide. Genghis was nou woedend en trek sy swaard uit. “Kom net weer naby my!” dreig hy die valk. “Dit sal jou laaste beweging wees.”
Maar toe die bekertjie genoeg water bevat om te drink en die koning dit dorstig oplig, vlieg die vlak voor die swaard verby en stamp die beker weg. Dié keer rol dit ’n ent weg en val in ’n opening tussen twee rotse in – buite bereik van die koning.
Buite homself van frustrasie lig die koning sy groot swaard en kap na die voël. Die volgende oomblik lê die valk bloeiend op die grond. Hy gee ’n paar rukbewegings en sterf daar voor die koning se voete. “Dis wat jy kry as jy my probeer uitdaag,” sê die vegter-koning.
Omdat hy nog steeds nie water kon drink nie, begin die grote Genghis Kahn toe maar teen die rots opklouter om hopelik met sy bakhand uit die poel bo-op die rots te drink.
Toe hy bo kom en sy hand na die waterpoel uitsteek, vries hy skielik van skok. Want daar voor hom in die vlak poeletjie lê ’n yslike dooie slang, van die heel giftigste soort. Die water wat hy wou drink, sou dodelik giftig gewees het.
“My valk het my lewe probeer red!” roep die verdwaasde koning. “En hoe het ek hom daarvoor vergoed? Hy was my vriend en ek het hom vermoor!”
Daar word vertel dat Genghis Kahn daarna in sy koninkryk die opdrag gegee het dat ouers en onderwysers kinders van kleins af moes leer om nooit in woede oorhaastig op te tree nie. Hulle moes sê: “Die groot Genghis Kahn het dit beveel, omdat hy self te laat in sy lewe die duur les van selfbeheersing geleer het.”
___________________________________
Ongeduld is ’n wilde perd wat maklik sy ruiter se nek kan breek, terwyl die donkie van geduld hom by sy bestemming sou bring: stadiger maar seker.
SOUTHEY
Beheers eers jou hartstog voor jy oor die wêreld probeer heers.
HINDOE-SPREEKWOORD
Niemand kan met mag vertrou word nie. Niemand nie.
’n Mens weet tot hoeveel dwaasheid en kwaad jy self in staat is.
Dit behoort jou te oortuig dat jy nie by magte is om mag uit te oefen oor één ander mens se lot nie.
En weet jy dit nié, kan jy verál nie met mag vertrou word nie.
CP SNOW
8 Lincoln en die kwaai brief
In die tyd toe Abraham Lincoln president van Amerika was, was die iesegrimmige Edwin Stanton sy oorlogsekretaris. Die druk van die Burgeroorlog het Stanton se humeur verder as gewoonlik uitgerafel en sy tong nóg skerper gemaak.
Veral een generaal het Stanton uitermate geïrriteer. Eendag kla hy weer by die president oor die man se onnoselheid. “Hoekom skryf jy nie vir hom ’n brief waarin jy sê presies wat jy van hom dink nie?” vra Lincoln. Stanton was effe verbaas dat die vredeliewende president so iets sê, maar het gedink dat ook hy dalk aan die einde van sy geduld met die man was.
Stanton is huis toe en in die brief wat hy daardie aand geskryf het, het hy goed in die generaal se karakter ingeklim. Daar is min doekies omgedraai om die skerpheid van sy woede te versag. Die volgende oggend lees hy die brief vir president Lincoln voor. “Daar’s hy!” sê Lincoln. “Jy het hom lekker die waarheid vertel! “
Baie tevrede met sy skryfsel stap Stanton uit.
“Waarheen gaan jy nou met daardie brief?” roep Lincoln hom agterna.
Stanton is sommer weer geïrriteerd: “Ek gaan dit pos, natuurlik!”
“Maar jy is seker laf!” snuif die president. “As jy afgekoel het, gaan jy mos jammer wees dat die man dit net só gelees het. Kom gooi dit hier in die vuurherd. Jy het gisteraand ’n lekker tyd gehad toe jy dit geskryf het. Beskou dit nou as beloning vir die moeite om ’n ander, hofliker, een te skryf. As ék dit nie aanhoudend doen nie, sou ek sekerlik nie president geword het nie, en dit beslis nie nou nog gewees het nie …”
___________________________________
Een dag se selfbeheersing kan jou honderd dae se selfverwyt spaar.
CHINESE SPREEKWOORD
Moenie jou humeur verloor nie; niemand gaan jou daarna help soek nie.
ROY B ZUCK
Die beste beskerming teen die gevolge van jou woede is om die alfabet saggies op te sê in plaas daarvan om die letters in te span om jou boosheid mee uit te druk.
SENECA
9 Een bondel hout
’n Fabel van Esopus
’n Wyse koning het drie edelmanne aan sy hof gehad wat elkeen op sy eie baie goed en gaaf was, maar wat gedurig met mekaar baklei het en net nie kon saamwerk nie. Die koning het besef dat hulle nie veel vir sy koninkryk kon beteken solank hulle so verdeeld was nie.
Toe bedink hy ’n plan om hulle ’n les oor samewerking te leer. Terwyl hulle eenkeer saam met die koning op reis was, het dit bitter koud begin word teen die hoë berg waarteen hulle uitgery het. Hulle wou ’n vuur aan die brand steek, maar daar was nêrens hout nie. Tot hul verbasing haal die koning toe ’n bondel hout – vasgemaak met ’n tou – uit sy bagasie. Net reg vir vuurmaak. Hulle