Ochrona ludności. Wybrane problemy. Bogdan Michailiuk

---

Скачать книгу

---

kwestię ochrony ludności. Autor zwrócił uwagę na genezę ochrony ludności w Polsce – myśl przewodnią podrozdziału stanowią historyczne, aktualne i perspektywiczne aspekty powstania, uwarunkowań i ewolucji ochrony ludności. Czytelnik znajdzie uporządkowane i poddane ocenie informacje dotyczące rozwoju i charakteru ochrony ludności po pierwszej wojnie światowej, w czasie drugiej wojny światowej i w okresie PRL-u aż po sytuację w XXI wieku. To retrospektywne spojrzenie na lata odległe, jak również coraz bliższe, doprowadzi do problemów związanych ze współczesnym rozumieniem ochrony ludności.

      Część druga zawiera uwarunkowania prawne ochrony ludności. W treści przybliżono rozwiązania prawne przyjęte na gruncie międzynarodowym oraz na gruncie rodzimym.

      Część trzecia stanowi swoiste wprowadzenie do świata definicji pojęć związanych z problematyką ochrony ludności. Czytelnik zostaje wprowadzony w świat systemów, wskazując finalnie na miejsce systemu (podsystemu) ochrony ludności w systemie bezpieczeństwa narodowego RP.

      Część czwartą poświęcono bardzo ważnej kwestii ostrzegania i alarmowania ludności o wystąpieniu zagrożeń. Nie sposób było pominąć w tym miejscu obecne metody wykrywania i identyfikacji. Znalazło się tu również miejsce dla przybliżenia struktury i organizacji Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. Scharakteryzowany został także system ostrzegania na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Pojawił się też, bardzo istotny z punktu widzenia edukacji dla bezpieczeństwa ludności cywilnej, podrozdział poświęcony sygnałom alarmowym i sygnałom ostrzegawczym.

      Ostatni rozdział pozwoli Czytelnikowi zapoznać się z systemami ochrony ludności funkcjonującymi poza naszym gruntem rodzimym. Należną uwagę poświęcono zarówno rozwiązaniom przyjętym w wybranych krajach Unii Europejskiej, jak i w przykładowych państwach z odległych części świata.

      Na końcowych stronicach książki Czytelnik znajdzie załączniki, które stanowią rozwinięcie wiedzy zawartej na kartach poszczególnych rozdziałów.

      W tym ujęciu niniejsza monografia może być przydatna dla szerokiego grona Czytelników, nie tylko z kręgów osób profesjonalnie zajmujących się problematyką ochrony ludności, osób nią zainteresowanych, ale także dla każdego członka społeczeństwa, którego de facto bezpośrednio temat ten dotyczy. Wiedza zawarta w książce może z powodzeniem służyć między innymi studentom kierunków związanych z bezpieczeństwem jako swoiste kompendium wiedzy na temat ochrony ludności.

      1. OCHRONA LUDNOŚCI – GENEZA I UREGULOWANIA PRAWNE

      1.1. Zagrożenia ludności cywilnej – wczoraj i dziś

      Jesteśmy świadkami gwałtownego rozwoju nauki i techniki, niosącym prężny rozwój cywilizacji. Niemniej jednak, jak słusznie zauważył M. Szczęśniak, „z rosnącym postępem wiąże się coraz więcej niebezpieczeństw czyhających na pojedynczego człowieka i całe społeczeństwa”7.

      „Doświadczenia, z jakimi spotyka się człowiek (…) wskazują, że zagrożenia nie tylko nie ustępują, ale wręcz nasilają się, a na miejsce starych (tradycyjnych), wciąż pojawiają się nowe, często jeszcze bardziej groźniejsze i zajadliwsze”8. Wojny, konflikty zbrojne, w które obfitował XX wiek w drugiej jego połowie niejako się wyciszyły i ustąpiły miejsca innym zagrożeniom, zagrożeniom o charakterze niemilitarnym.

      Czym jest zagrożenie? Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego zdefiniuje zagrożenie jako sytuację, „w której pojawia się prawdopodobieństwo powstania stanu niebezpiecznego dla otoczenia”9. Zagrożenia bezpieczeństwa stanowią pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływania na podmiot. To najbardziej „klasyczny czynnik środowiska bezpieczeństwa; rozróżnia się zagrożenia potencjalne i realne; subiektywne i obiektywne; zewnętrzne i wewnętrzne; militarne i niemilitarne; kryzysowe i wojenne; intencjonalne i przypadkowe (losowe)”10.

      Przyjmując za fundament dziedziny, w których może zaistnieć zagrożenie, można wyróżnić zagrożenia militarne i niemilitarne. Do drugiej grupy zalicza się m.in. zagrożenia o charakterze:

      • politycznym;

      • ekonomicznym (gospodarczym);

      • psychospołecznym;

      • ekologicznym;

      • wewnętrznym11.

      Istnieje gros różnego rodzaju typologii zagrożeń, które nie sposób w tym miejscu przybliżyć, aczkolwiek z uwagi na podejmowaną tematykę warto by w tym miejscu poruszyć kilka istotnych kwestii.

      Ważnym z punktu widzenia tematu monografii jawi się podział na zagrożenia:

      • pochodzenia naturalnego i ekologiczne;

      • wywołane działalnością człowieka i awarie techniczne;

      • wynikające z zachowań społecznych.

      Rysunek 1 ilustruje rodzaje czynników w poszczególnych rodzajach zagrożeń, gdzie kryterium wiodącym jest ich pochodzenie.

      Co istotne, zagrożenia antropogeniczne obejmują „część zagrożeń ekologicznych, wynikających z zamierzonej i nie zamierzonej działalności człowieka oraz jego wytworów”12, spośród których można wymienić m.in.:

      • technologiczne (transportowe, techniczne, przemysłowe, budowlane i inne);

      • geofizyczne (związane z wykorzystaniem broni geofizycznej i jej oddziaływaniem na człowieka i jego otoczenie);

      • epidemiczne, genetyczne i toksyczne (choroby cywilizacyjne, manipulacje genetyczne, substancje toksyczne).

      Opracowanie własne.

      Rys. 1. Typologia zagrożeń ludności, mienia i środowiska naturalnego

      Ze względu na skalę i skutki oddziaływania na człowieka i środowisko naturalne wyróżnia się: incydenty i wypadki, awarie techniczne i epidemie oraz katastrofy i pandemie13.

      Leksykon wiedzy wojskowej wskazuje, że zagrożenie to „sytuacja, w której istnieje zwiększone prawdopodobieństwo utraty życia, zdrowia, wolności lub dóbr materialnych. (…) wywołuje u człowieka niepokój lub strach o różnym stopniu natężenia, do przerażenia lub obezwładnienia włącznie, bądź odruch lub świadomą chęć przeciwdziałania. (…) może wynikać z przyczyn naturalnych (np. oddziaływanie żywiołów) i spowodowanych przez innego człowieka (np. nieprzyjaciela)”14. Na kartach Leksykonu wiedzy wojskowej zawarto ponadczasowy zapis w brzmieniu: „w celu uniknięcia destrukcyjnego wpływu zagrożenia na postępowanie żołnierza (grupy żołnierzy) konieczne jest świadome wyjaśnianie źródeł zagrożenia”15. Wzmianka odnośnie do badania genezy zagrożeń ma bardzo ważne znaczenie, bowiem akcentuje potrzebę świadomości możliwości zaistnienia potencjalnego zagrożenia oraz przygotowania na nie. Konstatując, potrzebne jest świadome wyjaśnienie źródeł zagrożenia; dokładniejsze jego poznanie pozwoli na lepsze przygotowanie celem zapewnienia ochrony ludności, zminimalizowania skutków przy ewentualnym zaistnieniu niebezpieczeństwa zagrażającego zdrowiu, życiu ludzi i ich otoczenia. Wyrazem tego typu dążeń na gruncie polskim są, modyfikowane według potrzeb, raporty o zagrożeniach16.

      15 września 2015 roku Rada Ministrów przyjęła „znowelizowany” Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego17. Zasadniczym

---

Скачать книгу