Мастак. Да 200-годдзя з дня нараджэння Тараса Шаўчэнкі (зборнік). Тарас Шаўчэнка

Мастак. Да 200-годдзя з дня нараджэння Тараса Шаўчэнкі (зборнік) - Тарас Шаўчэнка


Скачать книгу
у якіх большменш прыкметны элемент кніжнасці, тэарэтычнай сканструяванасці, палітычнай наўмыснасці і перабольшанасці (і – часта – панскасці, панскай прыхамаці). Гэтая народнасць славянскага пачуцця і народны погляд на рэчы адгадваюцца і тады, калі Шаўчэнка кажа пра цяжкія старонкі мінулага:

      Вось такое было бедства

      Па ўсёй Украіне!

      Горай пекла… А завошта,

      За што людзі гінуць?

      Таго ж бацькі, тыя ж дзеці —

      Жыць бы ды братацца.

      Не, не ўмелі, не хацелі,

      Трэба раз’яднацца!

      Дабра брата! Крыві брата!

      Падзяліся, браце! —

      У цябе ўсяго багата

      І весела ў хаце…

      . . . .

      Баліць сэрца, як успомніш… —

      (дарэчы, пазней, у «Прогулке с удовольствием и не без морали» Шаўчэнка назаве крывавыя падзеі мінулага «недостойными памяти человека»).

      Угадваюцца яны і тады, калі марыць ён пра магчымае будучае ў згодзе і братэрстве: «А ўсё-ткі скажаш: «Дзякуй Богу, што прайшло», – асабліва калі ўспомніш, што мы адной маці дзеці, усе мы славяне. Сэрца баліць, а распавядаць трэба: няхай бачаць сыны і ўнукі, што бацькі іхнія памыляліся, хай братаюцца зноў са сваімі ворагамі. Няхай жытам-пшаніцай, як золатам, пакрытай, не размежаванай застанецца навекі ад мора і да мора – славянская зямля».

      У Шаўчэнкі не раз сустрэнем папулярны і ў славянафілаў, і ў тагачаснай паэзіі наогул вобраз славянскіх рэк, якія зліваюцца ў адным моры, – але не ў рускім моры, а моры славянскім! І гэты вобраз гучыць па-іншаму: у ім дух свабоды і роўнасці, у ім няма пагрозы страты сябе:

      І пацяклі ў адно мора

      Славянскія рэкі!

      Слава табе, любамудры

      Чэшскі славяніне!

      Што не даў ты захлынуцца

      Ў нямецкім дрыгвінні

      Нашай праўдзе. Тваім морам

      Славянскім, шматмоўным,

      Паплывём мы, збыўшы гора,

      Сеўшы ў новым чоўне

      З шырокімі ветразямі

      І з добрым правілам,

      Паплывём па вольным моры,

      Паляцім на крылах.

      Слава табе, Шафарыча,

      Навекі-навекі!

      Што з’яднаў ты ў адно мора

      Славянскія рэкі!

      Для Шаўчэнкі зліццё славянскіх рэк у славянскім моры – гэта паэтычны вобраз іх раўнапраўнага аб’яднання на глебе ўсведамлення этнічнай і культурнай, духоўнай супольнасці. Гэта сумеснае духоўнае развіццё ў будучыні пад знакам такога ўсведамлення.

      Але цікава, што з часам у паэзіі Шаўчэнкі тэма славянскага яднання гучыць менш прыкметна, а пасля вяртання са ссылкі амаль не прасочваецца, хоць сама праблема славян цікавіла яго да апошніх гадоў жыцця, пра што сведчаць, у прыватнасці, і дзённікавыя запісы.

      Адным з эпізодаў канчатковага разрыву Шаўчэнкі са славянафіламі была яго адмова друкавацца ў іх газеце «Парус», першы нумар якой выйшаў 3 студзеня 1859 года.


Скачать книгу