Schalkie van Wyk Keur 8. Schalkie van Wyk
wat eerlike werk doen, is ’n kneg in Vincent se oë. Hy beskou homself as ’n skatryk, jong landheer wat oor sy eie koninkrykie, Flaminke-eiland, heers.”
“Maar wat dóén hy? Of is hy te ryk om te werk?”
“Hy dra graag rydrag en ry op sy perd rond, en hy glo sy ouma Renate is ryk genoeg om hom te onderhou. Hy is universiteit toe, maar wat hy daar gedoen het, sal niemand weet nie. Sy enigste belangstelling is die melkery, sy sportmotor en mooi meisies. Maar waarom sal ek jou vertel? Jy sal hom spoedig persoonlik leer ken.” Hy frons en kyk vinnig na haar. “Hoe ryk is jy, Marné?”
Die bekommerde uitdrukking in sy oë verras haar, maar sy antwoord uit die hoogte: “So ryk dat ek voortaan die Brandenbergs se diensmeisie gaan wees.”
“Ek is ernstig,” sê hy ongeduldig. “Ek het julle huis gesien. Jou ouers kan nie arm wees nie.”
“My ouers is dood. Die huis behoort aan my tant Annie Hofmeyr en sy het dit van haar ouers geërf. Tant Annie is ’n afgetrede onderwyseres en ek is ’n werklose arbeidsterapeut. Wat wil jy nog weet?” vra sy katterig.
“Kan jy glimlag?”
Sy gluur hom agterdogtig aan. “Hoekom? As jy hoop ek gaan skielik van jou onbeskoftheid vergeet en oorvriendelik raak …” Sy maak haar handsak oop. “Ek het my gaspistool saamgebring,” waarsku sy.
“Uiters verstandig,” spot hy, leun oor en maak die paneelkissie voor haar oop. “Kyk daarin. Dis ’n regte pistool en dis gelaai. Dalk sal jy heeltemal veilig voel as jy dit op jou skoot vashou.”
Sy staar hom verskrik aan. “Ek het nog nooit met ’n regte pistool geskiet nie. Ek … e … ek is bang vir vuurwapens,” erken sy teësinnig.
Hy klap die paneelkissie toe. “Dom kind. As ek werklik so ’n bedreiging vir jou is, moes jy dit nooit erken het nie. Mag ek aanvaar dat jy my vertrou ten spyte van my swak maniere?”
Die vonkeling in sy oë verander die grys kleur in vloeiende silwer. Sy hou van sy vreemde, hipnotiese oë, erken sy halfhartig teenoor haarself. Maar sy hou nie van hom nie – nie as hy haar as ’n oorlas beskou nie. Dis vreemd vernederend om ná al die bewondering wat sy van ander mans ontvang het, te besef dat Erik de Ridder haar slegs verdra omdat hy ’n swak het vir die ongelukkige Nicolette Brandenberg.
“Jy weet ek gaan na Flaminke-eiland toe om Nicolette te help, daarom sal jy niks doen om my te laat besluit om van plan te verander nie,” antwoord sy eindelik sy vraag.
“Dis reg: selfs arbeiders het siele,” spot hy.
Sy skuif ongemaklik op die sitplek rond. “Ek is jammer as ek jou … e … nie met ope arms verwelkom het nie, Erik, maar jy …” Sy laat haar blik oor sy songebruinde arms, sy T-hemp en sy verbleikte denimbroek dwaal en sluk hoorbaar. “Ek het Vincent Brandenberg verwag en … e …”
“Jy het ’n skoon seuntjie met skoon kleertjies verwag, nie ’n bouer met sement aan sy hande nie. Dit was darem droë sement. As ek nie so haastig was terug huis toe nie, het ek dalk die moeite gedoen om my kerkpak aan te trek.”
“Jy het gesê Vincent werk nie. Waarom kon hy my nie kom haal nie? Of het hy werklik ander verpligtinge gehad?” stuur sy die gesprek in ’n ander rigting, verleë omdat hy haar reaksie korrek opgesom het.
“Vincent het ’n sportmotor, maar dit gee hom deesdae meer las as ’n donkiekar. En sy motor se bande is seepglad. My goeie hartjie het my gewaarsku dat as ek jou lewendig op Flaminke-eiland wil besorg, ek die moeite sal moet doen om jou op te laai.”
“In daardie geval: dankie.”
“Dis my plesier. Ons dagloners moet saamstaan,” spot hy.
“Is jy skaam omdat jy ’n bouer is? Wil jy liewer ’n leeglêer soos Vincent wees en op jou ryk ouma teer?” vra sy afkeurend.
“Sou jy gewerk het as jy nie die geld nodig gehad het nie, Marné?”
Sy onthou van die toelae wat sy uit haar oupa Nico se boedel ontvang en glimlag onwillekeurig. “Sonder twyfel. Niks is so vervelig as om maande lank tuis te sit en te wonder wat om met jouself aan te vang nie. Ek weet, want totdat tant Renate die pos vir my aangebied het, het ek nou en dan vir ’n onderhoud gegaan en die res van die tyd met tant Annie rusie gemaak omdat ek nie werk kon kry nie.”
“En intussen moes jy op jou tant Annie teer?”
“Dis waarop dit neerkom, ja. Ek het nog ’n bietjie geld van my studiepolis oor, maar tant Annie wou my nooit toelaat om losies te betaal nie. Dit gaan heerlik wees om te kan werk en my eie salaris te verdien,” antwoord sy met onderdrukte opwinding in haar stem.
“Ek hét jou verkeerd opgesom,” erken hy, “maar dis julle huis se skuld. Dit moet ’n klein fortuintjie werd wees en dit kos seker baie om in stand te hou.”
“Dit is seker baie werd, maar my oupagrootjie het in sy boedel voorsiening gemaak vir die onderhoud en grondbelasting. Ek en tant Annie het altyd ’n dak oor ons kop gehad, maar ons het nie ’n fortuin om te spandeer nie.” Sy sug verwese. “As dit nie vir die resessie was nie … Werk vir arbeidsterapeute is skaars.”
“Miskien moet ek jou waarsku, Marné: Flaminke-huis is nie ’n plek wat oorloop van liefde en geluk nie. Tant Renate regeer haar huismense met ’n ysterhand, want sy dra die beursie. As die huis en die mense te veel word vir jou, kom loer by ons in.”
Teleurstelling is ’n loodswaar klip wat ’n ewigheid lank val en êrens in haar hart beland. “Ons? Is dit nou jou vrou en kinders?” vra sy gelykmatig.
Hy glimlag. “Beslis nie. Niks sal my ooit oorreed om my vryheid ter wille van ’n vrou prys te gee nie. Ek woon saam met my oupa Lukas en my ouma Kobie by oom Sebastiaan Brandenberg op die eiland.”
“Dan het jy ook op Flaminke-eiland grootgeword?” vra sy. Sy is verbaas oor haar gevoel van verligting omdat Erik ongetroud is. As hy boonop nie belangstel in ’n huwelik nie, beteken dit dat hulle vriende kan wees – en sy het ’n vermoede sy gaan vriende nodig kry op die eiland.
“Nee, in Johannesburg,” antwoord hy. “Oupa Lukas was ’n voorman in een van oom Sebastiaan se fabrieke, waar hy in ’n ongeluk beseer is. Hy het ’n operasie ondergaan, maar sy linkerbeen is effens korter as sy regterbeen, daarom loop hy mank. Oom Sebastiaan was bewus van my oupa se liefde vir boerdery. Daarom het hy die huis van die plaasbestuurder op die eiland laat opknap en sedertdien woon my oupa-hulle daar.”
“Dan is jou oupa tant Renate se plaasbestuurder?”
Hy glimlag flitsend. “Gelukkig nie. Oupa Lukas is nou vyf en sewentig en hy het die ongeluk kort voor sy aftrede gehad. Tant Renate het jare gelede ’n voltydse plaasbestuurder gehad en die huis het lank leeg gestaan. Ek weet nie wat oom Sebastiaan se reëlings met tant Renate is nie, maar hy het die plek en ’n paar hektaar grond gekoop of gehuur. Oupa Lukas hou ’n klompie melkkoeie en slagskape aan en werk graag in sy groentetuin. My ouma Kobie sorg vir die huishouding en bewerk haar blomtuin.”
“En oom Sebastiaan?”
Die uitdrukking op sy gelaat verdonker. “Hy is nou sewentig. Sy siekte het bykans tien jaar gelede begin. Ek glo dis een van die redes waarom hy my oupa-hulle na die eiland toe gebring het: hy wou nie alleen wees nie. Aanvanklik het hy gereeld stad toe gekom, maar die afgelope jare … Ouma Kobie versorg hom.”
“Hou jy ’n ogie oor hulle al drie?” vra sy begrypend.
“Hoe anders? My ouers het in ’n motorongeluk gesterf toe ek ’n seuntjie van drie was. Oupa Lukas en ouma Kobie was nog altyd my ouers én my grootouers.”
“En hulle sal my vriende wees?”
“As jy goed is vir Nicolette, sal hulle goed wees vir jou, Marné. Veral my ouma, want sy mis ander vroue se geselskap. Nicolette kuier graag by haar en vanselfsprekend sal jy saamkom as jy haar oppasster is.”
Sy is bly Erik de Ridder het haar kom haal, dink Marné terwyl sy deur die motorvenster