Schalkie van Wyk Keur 8. Schalkie van Wyk
prewel Renate en sluit haar oë toe Mathilda haar vraend aankyk.
Mathilda haal haar skouers op en loop uit die kamer. Wat steek Renate vir haar weg? wonder sy. Waarom was dit vir Renate so ’n verskriklike skok dat Erik in plaas van Vincent vir Marné Jordaan in Johannesburg gaan haal het? Nie dat dit haar sal help om Renate reguit te vra nie.
Sy sal haar oë en ore oophou. Die waarheid sal wel uitkom, probeer sy haarself troos. Sy frons ergerlik. Niemand kan ’n geheim beter bewaar as ou Renate nie, dink sy misnoeg. Probeer sy nie al meer as twintig jaar lank uitvind presies hoe groot wyle Tinus Brandenberg se boedel was nie? Selfs Renate se eie seun het nie geweet nie en sy weduwee, Rentia, weet nog minder. Maar dalk weet Marné Jordaan waarom haar koms na Flaminke-eiland so belangrik vir ou Renate is. Wie weet, dalk sal Marné nie omgee om haar geheim te deel nie.
Gaan hy op sewentig soos sy ouma lyk? wonder Mathilda en betrag Vincent Brandenberg. Hy is lank en skraal soos sy ouma Renate, maar breedgeskouer. Hy het haar groot, donker oë, reguit neus en kleinerige mond met vol lippe. Die sterk beenstruktuur van sy gesig en sy digte, donker hare maak van hom ’n uiters aantreklike man, gee Mathilda onwillig toe. Tog hou sy nie van dit wat sy sien nie. ’n Man moenie soos ’n winkelpop lyk nie, besluit sy, en hy moet nog minder soos ’n winkelpop aantrek. Sy verkies Erik de Ridder met sy ruwe gelaatstrekke en verbleikte werkersklere. Selfs al sien sy hom net Sondae in ’n kerkpak.
“Het jy doof geword, Vincent? Ek het jou gesê jou ouma wil dringend met jou praat,” sê Mathilda ongeduldig.
“Waaroor?” vra hy agterdogtig.
“Die son, die reën en die wind, kind.” Sy gluur hom aan. “Hoe de joos moet ek weet? Gaan vra haar self.”
Hy frons ongemaklik. “Ek is veronderstel om in Johannesburg te wees. As sy moet uitvind ek het Erik gevra om –”
“Sy weet al,” val sy hom in die rede.
Hy snak na sy asem en kyk haar met blitsende oë aan. “Ellendige verraaier! Ek het uitdruklik gevra dat my ma en Ilze haar nie moet vertel dat Erik die meisiemens hierheen bring nie. Waarom het jy alles gaan uitblaker, tant Mathilda?”
“Omdat jy nie die moeite gedoen het om my te vra om ter wille van jou te lieg nie, broertjie. Toe, opskud! As jy my vies genoeg maak, speel ek dalk werklik die rol van ’n verraaier en vertel haar van al jou sondes.”
Vincent gluur haar met ’n moorddadige uitdrukking in sy oë aan, maar vrees snoer hom die mond. Hy loop uit die kombuis met ’n gemompelde verwensing en klim met die trap op na die derde verdieping. Waarom kan sy ouma nie op die grondvlak slaap nie, wonder hy misnoeg, maar hy ken reeds die antwoord: Renate Brandenberg weet sy is die hoof van die huis en uit haar verhewe posisie swaai sy die septer oor haar afhanklikes.
“Sot!” begroet Renate hom toe hy in haar kamerdeur verskyn. “Verstandelose dwaas! Geen wonder jy het jou tyd en my geld op die universiteit gemors nie, want jy het minder verstand as Nicolette!”
“As Ouma my klaar beledig het, sal ek kan verduidelik,” sê Vincent gedemp en kyk haar verwytend aan.
Haar oorlede man en hulle enigste seun was albei aantreklike mans, maar Vincent … hy is gebore om ’n prins te wees, dink Renate en voel hoe die woede uit haar wyk. Vincent was nog altyd haar lieflingkleinkind, want Ilze se voorkoms laat veel te wense oor en Nicolette is ’n immerkind. Sy het gesorg dat sy Vincent van Rentia vervreem, want sy het hom van jongs af openlik bevoordeel. As sy taktvol is, hoef sy nie die gevaar te loop om hom van haar te vervreem nie, besluit sy.
“Ek wou nie vir Ouma sê nie … Ek wou nie soos ’n bloedsuier klink nie, maar ek het probleme met my sportmotor. Die enjin gee las en ek het nuwe bande nodig, daarom het ek Erik gevra om die diensmeisie –”
“Diensmeisie!” val Renate hom skril in die rede, rooi vlekke van verontwaardiging op haar wange. “Jy noem Marné Jordaan ’n diensmeisie?”
Hy frons verwonderd. “Is dit nie wat sy sal wees as sy Nicolette versorg nie, Ouma?”
“Nee, stommerik! Ek kon enige meisie op die dorp gehuur het as ek bloot ’n oppasster vir Nicolette gesoek het, maar Marné Jordaan … Ek wil hê jy moet haar met die grootste agting en respek behandel.”
“Om watter rede? Wat gaan my vriendinne van my dink as ek een van ons huishulpe op die hande dra?” vra hy misnoeg.
“Dit raak my nie, want jy gaan met Marné Jordaan trou,” antwoord Renate met finaliteit en leun terug teen haar kussings.
3
Die bloed dreineer uit Vincent se gelaat terwyl hy Renate met ’n uitdrukking van verwoede ongeloof aanstaar. Hy probeer praat, maar sy woorde is ’n onverstaanbare geroggel in sy keel. Hy klap met die palm van sy hand teen sy voorkop, swaai om en loop driftig na die kamervenster toe om met nikssiende oë buitentoe te staar.
Renate lê roerloos in haar bed. Die uitdrukking op haar gelaat is koud en onverbiddellik en haar dun, benerige vingers is styf ineengestrengel op haar skoot. Durf sy met Vincent oop kaarte speel? vra sy haar af. Nee … nee, dit sal fataal wees, want sy sal haar houvas op hom verloor. Vincent aanbid geld en haar rykdom gee haar die mag om haar familie te manipuleer. Mag oor ander, die vermoë om ander se lewens te beheer, dis al wat vir haar oorgebly het, dink sy wrang.
Sy was ’n mooi, begeerlike vrou totdat Tinus Brandenberg gesterf het, onthou sy. Haar emosies wissel tussen bitterheid en ’n skrynende gevoel van verlange en verlies. Tinus was reeds ’n man van vyf en dertig toe sy hom op negentienjarige leeftyd ontmoet en liefgekry het. Té lief, want hy het die kern van haar bestaan geword. Selfs die geboorte van hulle enigste seun, Martin, het geen verskil aan haar gevoel vir Tinus gemaak nie. Sy was trots en dankbaar dat sy vir hom ’n erfgenaam kon gee, maar Tinus het die begin en einde van haar bestaan gebly. Toe sterf hy …
Haar siel het saam met Tinus gesterf, want sy het alle belangstelling in die lewe verloor. Alle belangstelling in haarself ook. Selfs Martin se dood kon haar nie raak nie, maar ná sy dood het sy besef dat die Brandenberg-geslag nie mag uitsterf nie. Vincent het skielik belangrik geword vir haar. Nie omdat sy hom liewer gehad het as haar ander kleinkinders nie – ná Tinus kon sy niemand weer liefhê nie – maar Vincent moes Tinus Brandenberg se plek op Flaminke-eiland inneem. Op Vincent se skouers rus die taak om te sorg dat Flaminke-eiland nooit in die hande van vreemdelinge sal val nie.
“Het jy gehoor wat ek gesê het, Vincent?” verbreek sy eindelik die stilte in die ruim vertrek.
Hy draai stadig om en loop na die voetenent van die bed toe, ’n opstandige gloed in sy oë. “Daar skort niks met my gehoor nie, Ouma, maar wat skort met Ouma se verstand?” vra hy snedig.
Renate rig haar vorstelik op in ’n sittende posisie, haar gesigsuitdrukking koud en ongenaakbaar. “Nog één so ’n aanmerking, jongman, en ek verdryf jou van die eiland af!” Haar oë smeul in syne. “Ek bederf jou, smeer jou sondes toe en betaal vir jou foute. In ruil daarvoor verwag ek respek, dankbaarheid en onvoorwaardelike gehoorsaamheid.”
Vincent skrik. Hy is die enigste Brandenberg wat sy ouma nog altyd om sy pinkie kon draai. Hy kan haar laat lag, selfs ná ’n hewige rusie tussen haar en sy ma. Hy het hom verbeel hy het haar in sy mag, maar hy het in ’n gekkeparadys geleef. Sy ouma het nog nooit gedreig om hom weg te jaag nie, of met hom gepraat asof hy niks meer as ’n huishulp is nie.
“Ek is jammer, Ouma, maar … maar dit was ’n skok om te hoor dat Ouma van my verwag om met ’n diensmeisie te trou,” sê hy.
“Marné Jordaan is geen diensmeisie nie!” snou Renate. “Jy moet werklik dink ek is geestelik onstabiel as jy kan glo dat ek my enigste kleinseun met ’n sentlose diensmeisie sal laat trou.”
“Maar waarom is sy dan Nicolette se oppasster?” vra hy verward.
“Omdat Annie Hofmeyr haar grootgemaak het. Die Hofmeyrs was nog altyd skatryk, maar Nicolas Hofmeyr het ’n dokter geword ten spyte van die talle plase wat hy geërf het. Sy seun, Nico, was jare lank ’n bekende neuroloog in Johannesburg.