Идегәй. Татар халык дастаны. Эпосы, легенды и сказания

      «Ир булган соң җир булыйм,

      Иңсәм җиргә тисен, – дип, –

      Ил игелегем күрсен, – дип, –

      Асыраган чал бабам —

      Ул игелегем күрсен», – дип,

      Тауда ятты, тай бакты,

      Кырда ятты, куй бакты,

      Елкы бакты – кол булды,

      Өстендә ямар тун булды;

      Башы белән баш булды,

      Атагы белән дан булды,

      Түрәсе белән фаш булды,

      Ятимнәргә яр булды.

      Идегәй андый ир булды:

      Аты юкка ат булды,

      Чүлләгәнгә[55] су булды,

      Адашканга юл булды;

      Ялгызга – ясак[56],

      Җәяүгә таяк ул булды.

      Ундүртенә килгәндә,

      Ундүрт дауны бетереп,

      Түрәсен биргән[57] ул булды.

      Унбишенә килгәндә,

      Туксан башлы Урданың

      Туксан углы бер булып

      Айдалага[58] килгәндә,

      Алар белән ант тотты.

      «Көрәшеп барың мин ексам,

      Мин барыңа баш, – диде.—

      Көрәшеп берең мине екса,

      Улыгыз миңа баш», – диде.

      Кушагын[59] алып ту[60] итеп,

      Анда мәйдан күтәрде.

      Туксан башлы Урданың

      Туксан угылы җыелып

      Идегәй белән көрәш тотканда,

      Екса ега белмәде,

      Чалса чала белмәде —

      Барын екты Идегәй;

      Еккан береннән тун[61] алып,

      Айдалага өйдерде.

      Өеп салып Идегәй,

      Өстенә менеп тайчанды.

      – Туктамыш хан тәхетенә

      Мин мендем! – дип яр салды[62].

      Аннан әйтте Идегәй:

      – Анау килгән ак атлы —

      Ул Туктамыш хан булса,

      Алдында баш имәгез,

      Үзе сәлам бирмәсә,

      Башлап сәлам бирмәгез.