Эр киһи уонна дьахтар. Егор Неймохов
олороргутун сөҕөбүн, эчи киһитэ-массыыната элбэҕин, сыта-сымара куһаҕанын! Мин аҕыйах хоноору адьас сөп буоллум, тыабын-хонуубун, өрүспүн суохтаатым аҕай. Хата эн үөрэҕиҥ бүттэҕинэ миэхэ тахса сырыт, бу икки ардыгар өр гынан тиийиэҥ дуо? Уолбун балыктата илдьэ барыам.
– Ээй, хаһан онно… – диэн иһэн, Бэргэн сарсын тиһэх эксээмэнин туттарарын, онон быйылгы дьыллааҕы үөрэҕэ бүтэрин өйдөөн саҥа аллайда: – Көстөкүүн, арба даҕаны эн бу киэһэ тахсабын диэтиҥ дуу? Оттон мин табаарыспын илдьэ сарсын киэһэ эһиэхэ бардахпына хайдаҕый? Илдьэ сылдьыаҥ дуо?
– Илдьэ сылдьымына! – дии охсоот, Көстөкүүн үөннээхтик мүчүйдэ: – Ол табаарыһыҥ кимий? Кыыс буолаарай?
Бэргэн өрүһүспүт курдук:
– Кыыс-кыыс, – диирин кытта, киһитэ үөрэн өттүгүн охсунна:
– Тууй-сиэ, бу дьаадараны көр! – ити саамай хайҕаатаҕына туттар тыла быһыылаах: – дьэ маладьыас! Кэлиҥ-кэлиҥ, бырааппын уонна кийииппин туох кыайарбынан сынньатан бөҕө буоллаҕа дии, өрүс да киэҥ, балык да баар!
– «Кийииппин» диэмэ, ол өссө да биллэ илик, балыктыыр тэрил барыта баар ини?
– Туох диэн эттэххиний, оннооҕор буолуох миниистирдэри эҥин балыктатар буолуллара, иккиэйэх уоллаах кыыһы хайдах эмэ илдьэ сылдьар инибин. Кыра салаа үрэҕинэн киирдэххэ хомоҕо үүтээннээхпин, онно тиийиэхпит.
– Оок-сиэ кыыһым онно сөбүлэһэр үһү дуо? Оттон дэриэбинэттэн чугас балыктаан көрбөппүт дуо?
– Хайа, ол дэриэбинэ таһынааҕы ууну сомсоон, туох туһа кэлиэй? Бөһүөлэк оҕото-уруута тобус-толору буолуохтара. Чэ, ол эрээри антах тиийэн көрүөхпүт. Төһөтүн да иннигэр олус бэрт! Убайыҥ ааҕы үөрдэр киһи буолбуккун, мин, хата, бастакынан биллэрэн, дьоҥҥуттан махтал тылларын ылыыһыбын.
Бэргэн ону истэн, мэктиэтигэр, икки илиитинэн сапсыйда:
– Кэбиис-кэбис, туох да иһин дьоммор этимэ, этэбин дии – билигин ол кыыстыын билсэ эрэ сылдьабыт, эйиэхэ барсарга сөбүлэһэрэ да биллибэт, билигин баран чуолкайын билиэм. Хата, эн ыалгар төлөпүөннээххин дуо? Мин кыыһым туох диэбитин хайаан да иһитиннэриэм, – Көстөкүүнтэн төлөпүөн нүөмэрин ылаат, Бэргэн кыыс олорор уопсайыгар оптуобуһунан айаннаата.
Ксенья маҥнай Намҥа сынньана тахсар туһунан истэн саараата, эмиэ: «Ол хаһан билбит дьоммор барабын, сүрэ бэрт дии», – диэмэхтээн баран, сарсыныгар төннөллөрүн истэн бэйэтэ бэйэтин кытта кэпсэтэрдии ботугураата:
– Эмиэ да бачча үчүгэйгэ тыаҕа, өрүскэ сылдьар бэрт да буолуо, аны хаһан соҕурууттан кэлэн тыам сирин салгынынан тыыныамый?
Итини истэн, Бэргэн өссө омуннуран өрүкүнэйдэ:
– Билигин Сахабыт сирин сайынын саамай үчүгэй кэмэ, аны биир ыйынан кэлиэххитигэр диэри сай ортото ааһан от-мас кэхтэ быһыытыйыа. Онон хайаан да бардыбыт, мин эмиэ тылбын биэрэбин, туох да куһаҕаны оҥоруом суоҕа диэн.
– Чэ, буоллун, баҕар, эн этэриҥ да курдук буоллун.
Бэргэн үөрүүтүттэн көтүөн кыната эрэ суох буолан уопсай дьиэтигэр ыстанна, хоһо кураанах, уолаттара мэлигирдэр. Үлэҕэ кэтэр судургу таҥаһын-сабын булунна уонна Сайсары маҕаһыыныгар