Krzyżacy. Henryk Sienkiewicz

Krzyżacy - Henryk  Sienkiewicz


Скачать книгу

      książę mazowieckie — w dawnej polszczyźnie wyraz ”książę” był rodzaju nijakiego.

      77

      dyspensa — wydawane w szczególnych przypadkach zwolnienie z obowiązku przestrzegania któregoś z przepisów prawa kościelnego.

      78

      pierwej (daw.) — dawniej.

      79

      postępkiem swoim — tj. rezygnacją ze święceń kapłańskich.

      80

      krwie — dziś popr.: krwi; z tej krwie oznacza: tego rodu.

      81

      clerici (łac.) — klerycy.

      82

      awinioński — w latach 1378–1417 na skutek tarć politycznych wśród kardynałów oraz działań królów Francji wielokrotnie wybierano dwóch, a nawet trzech papieży jednocześnie. Obóz związany z Francją stworzył drugą siedzibę papieską w mieście Avingon. Obecnie papieże awiniońscy uznawani są za antypapieży (osoby nieprawnie sprawujące ten urząd), a okres ten określany jest mianem „wielkiej schizmy zachodniej”. W czasie przedstawianym w powieści papieżem awiniońskim był Benedykt XIII, a rzymskim - Bonifacy IX.

      83

      zlisić się (daw.) — zrazić się, zniechęcić.

      84

      być za elektem — być żoną biskupa-elekta.

      85

      śpik — dziś popr.: szpik.

      86

      Zawisza Czarny z Garbowa — (ok. 1370–1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

      87

      Jan Farurej z Garbowa — rycerz, brat Zawiszy Czarnego.

      88

      Mikołaj Powała z Taczewa — (ok. 1380 – ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.

      89

      Paweł (Paszko) zwany Złodziej z Biskupic — rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.

      90

      Abdank a. Awdaniec— średniowieczny ród rycerski.

      91

      Krystyn z Ostrowa — (1352–-1430), marszałek dworu królowej Jadwigi, w bitwie pod Grunwaldem wystawił własną chorągiew.

      92

      Jakub z Kobylan — (zm. 1454), rycerz i dowódca, w latach 1425–1430 marszałek dworu wielkiego księcia litewskiego Witolda.

      93

      knykcie — stawy w palcach u rąk bądź odcinki między tymi stawami.

      94

      komes — dostojnik dworski bądź zarządca okręgu.

      95

      nieprzyjaciel z Awinionu — antypapież.

      96

      zgoda między królem a kniaziem Witoldem na Niemcach skrupiła — sens: skutki tej zgody spadły na Niemców.

      97

      siła (daw.) — wiele.

      98

      Świdrygiełło — (ok. 1370-1452), najmłodszy brat Jagiełły, przeciwnik unii polsko-litewskiej, często spiskujący z Krzyżakami.

      99

      Konrad von Jungingen — (1355–1407) wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1393–1407, zręczny polityk, umiejętnie rozgrywający konflikty między książętami litewskimi.

      100

      Ulrich von Jungingen — 1360–1410, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, zginął w bitwie pod Grunwaldem. W momencie przedstawianym w książce wielkim mistrzem zakonu był jego brat, Konrad.

      101

      kniaź — książę.

      102

      żelezie — dziś popr.: żelazie.

      103

      nadmiar — ponad zwykłą miarę, nadmiernie.

      104

      praw — znaczenie: ma rację.

      105

      naniecić, rozniecić — rozpalić.

      106

      Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).

      107

      czeladź — służba.

      108

      Kiejstutówna — córka Kiejstuta; Kiejstut — (ok. 1310–1382), książę trocki, wielki książę litewski w ostatnich latach życia, skonfliktowany z Władysławem Jagiełłą i uwięziony przez niego w Krewie, gdzie zmarł.

      109

      Janusz I Starszy (Warszawski) — (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły.

      110

      niedziela (daw.) — tydzień.

      111

      jeno (daw.) — tylko.

      112

      ninie (daw.) — teraz.

      113

      siła (daw.) — wiele.

      114

      księżna Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo


Скачать книгу