Сайланма әсәрләр. 1 том. Повестьлар һәм хикәяләр. Адлер Тимергалин
«агач бомбалар» ташлап киткән. Шулай американнар фашистлардан ачыктан-ачык мыскыллап көлә башлаганнар хәзер…
Лагерьга урнашып, бер ай үтәр-үтмәс, малайларны территориянең түр почмагындагы лаборатория бинасына унар-унар бала чакырып китерә башлыйлар. Баксаң, лаборатория дигәннәре кан ала торган пункт икән. Башта, әлбәттә, әңгәмә үткәрелә. Сәяси әңгәмә. Шагыйрь күңелле Пётр Митрофанович Петухның политинформациясе кебек үк ясалма, өстәвенә, математиклар әйтмешли, минус тамгасы белән. Җитмәсә, әңгәмәне китель йә гимнастёрка кигән кеше түгел, бәлки ап-ак халат кигән карт табиб үткәрә.
«Сез үзегезнең каныгыз белән ятимханәләрдә авырып яткан балаларга, бичара туганнарыгызга, яралыларга, Бөек Германиягә ярдәм итәсез, җиңү сәгатен якынайтасыз. Без сезне ашатабыз-эчертәбез, тәрбиялибез, җил-яңгыр тидермичә, һәртөрле авырулардан саклыйбыз. Германия тиздән үтә куәтле, чын мәгънәсендә дәһшәтле яңа корал кулланачак, һәм бөтен дөнья аның каршында тез чүгәчәк. Сез сау-сәламәт килеш шул Җиңү көнен күрәчәксез! Хайль!»
Шнейдер фамилияле бу табибның улы Көнчыгыш фронтта хәбәрсез югалган. Менә ул үзе дә карт башы белән халкы һәм ватаны файдасына эшләвен дәвам итә икән. «Юк, – дип уйлый Азат, – бу пенснелы мөлаем карт йә үзе алданган, йә күз дә йоммый ялганлый».
Кан биреп кайткан беренче төркем малайларда башта әллә ни шик-шөбһә тумый әле. Кан алганда авырту-мазар сизелми, бөтенесен бик чиста эшлиләр икән. Ягымлылар, ибен ипкә китереп, җайлап, йомшак кына сөйләшәләр, «күгәрченкәем» дип эндәшәләр, башыңнан сыйпыйлар… Тик каннары агып төшә торган пыяла банкалар катыргы тартмалар эченә яшерелгән була.
Кан биргәч үк, малайларга татлы сөт эчерәләр, кулларына берәр алма тоттыралар. Башлары әйләнеп куя куюын, әмма йоклап торгач, икенче көнгә, бөтенесе нормага кайткан кебек була. Соңгы вакытларда малайларның тамаклары тук булганга, яшь организмнары тиз генә бирешми.
Азат чират буенча дүртенче төркемгә эләгә. Соңгы елларда төшкән тукмаклар аны һәрнәрсәгә, һәр кешегә сак карарга өйрәтеп өлгергән инде. Һәм бу шикчеллек аңарда бик озак дәвам итәчәк әле. «Мин бу шикчеллектән туган илгә кайтып сине күргәннән соң гына котылдым, – дип сөйләгән иде Азат. – Рәхмәт сиңа… Күңелемдәге ниндидер бер агудан арындым…»
Кан ала торган лаборатория барагы да зурлыгы белән башкаларыннан кайтыш түгел. Коридорының ике ягында сигез ишек бар. Икесенә «Палата 1» һәм «Палата 2» дип язылган. Иң аргы башта яшелгә буяган тимер ишек. Анысы кая алып чыга торгандыр?! Иреккә түгел, билгеле, тимер ишек куйганнар икән, моның бер-бер хикмәте дә булмый калмас.
Менә малайларны койкаларга яткырып, тугызына резин көпшәләрне дә тоташтыралар. Әнә Шнейдерның чукрак-телсез кебек, сүз дәшмичә, ияген генә кага торган «шәфкать туташы», алагаем зур инәле шприцын тотып, Азатка таба килә…
Шушы мизгелдә колак пәрдәләрен ерта торган ачы сирена улавы ишетелә. Тревога!.. Шундук электр яктысы сүнә.
– Балалар! Тик