Беларусалім. Кніга першая. Золак. Павел Севярынец
народных гуляньняў, дзе ў савецкі застой мастакі незадорага выстаўлялі пейзажы, а калекцыянеры – значкі зь сярпамі й молатамі ды “Пагоняй”; гатэль “Еўропа”, што сёньня кішыць амбасадарамі, чыноўнікамі, арабскімі шэйхамі ды іншымі кліентамі Цімура – і нарэшце, у цемені за дрэвамі, па-над усім – вялізны экран чорнага квадрата на Палацы Рэспублікі з апошнім навагоднім адлікам.
Дзеля чаго ўсё гэта было? Дзеля чаго яно, увогуле? Зьнікне з адным ударам.
Пляц Волі, менскае сэрца, цікае-тукае ў ягоных грудзях. Зрок сышоўся на хвіліннай стрэлцы Ратушы, ён шчымліва адчуў, як скарачаецца прасьвет жыцьця, зачыняецца апошняя шчылінка сьвету.
У вусьцішным узбуджэньні Андрэй Белазор прагна ўдыхаў дух волі: хай сабе напрыканцы – ён уладар гэтага сьвету, хай і на апошнюю хвілю, уся аграмадная краіна, увесь лёс, уся прастора, мінуўшчына й будучыня, усе сыходзяцца ўвадно ў цэнтры Менска, у пік часу, сьцінаецца ў самым ягоным сэрцы, якое цікае, быццам бомба.
Ён замер і раптам агледзеўся: бяз грошай і дакументаў, акалелы ад холаду, на дзень народзінаў, у свой юбілей, ашалелы геній на пустой Плошчы, наўсхліп, у чаканьні машыны ад ГУМа – што гэта, маць тваю, увогуле за хрэнь?!..
І ў гэты момант яго азарыла сьвятло. Здалёк, ад “Дынама”, з рокавым ровам успыхнулі фары, абшарылі Плошчу і асьвяцілі ўсю сцэну.
Удар гадзіньніка з Ратушы па-над галавой – мегатонны, гулкі, згары – паразіў яго, як грымоты зь неба.
Адзін.
Першае, што ён убачыў у вагні, які нёсься яму насустрач – чорныя вочы Цімура; цемру, у якую ён з усяе сілы колькі гадзінаў таму шпурнуў свой айфон.
Два.
У вачох успыхнула Вільня. Засьнежанае сэрца Старога места з вышыні Трох Крыжоў, куды ён занёс Волю на руках; сьветлыя, цялеснай цягі, постаці касьцёльнага барока; крама, куды забягалі пагрэцца, і яе гарачыя, мокрыя ад шчасьця вочы пад сьняжком у Вострай Браме, і пацалунак у кроплі ад сьняжынак на шыі.
Тры.
У сьвятле расла, расхіналася Полацкая Сафія, да якой ён прыцягнуў-такі доктара Альберта: глядзіце, Беларусь, нявеста ў белым, “Непагасны” – жаніх у чорным, ды зробім цэлы горад-вясельле, запалім на ўсю Еўропу!.. Бацькоўскія, цёплыя, зь іскрамі вочы Альберта, які моўчкі адмоўна хітае галавой, доўга глядзіць на срэбра Дзьвіны, потым распальвае люльку, пускае наўсьцяж па рацэ дым і нарэсьце крэхча: “А… давай”.
Чатыры.
Бліскучая, балючая кафля ў прыбіральні гістфаку, атрымаў з усяе сілы ў твар, ня ўстояў на нагах; рэзкі пах мачы, салёная з жалезам кроў на вуснах; чырвоныя кроплі такаюць у ракавіну і сплываюць бел-чырвона-белым у крыжавіну: гэта ад аднаго пяцікурсьніка са Шклова з каларадскай стужкай, за Беларусь.
Пяць.
Алёнка, ягоная першая дзяўчына, якую ён даўно забыў, запракідвае галаву ў сьвятло таршэра, крычыць ад болю, а пасьля ён выходзіць зь яе пакойчыка, хапае ротам паветра – і такі аграмадны, такі шэры, такі пусты гэты Менск!..
Шэсьць.
Сьвятло імкліва