Skarbiec nauczyciela-terapeuty (na bazie własnych doświadczeń z pracy terapeutycznej). Отсутствует

      Przedmowa

      […] mów dziecku, że jest dobre,

      Dziecko to mała istota, która się uczy – poznając, poznaje – ucząc się. Doznając uczuć, wrażeń i dostrzegając otaczający je świat, tworzy jego obraz.

      My – nauczyciele, terapeuci, rodzice, przyjaciele – kształtując tę małą osobowość, mamy ogromny wpływ na to, jakim będzie człowiekiem, kim się stanie.

      Postępując zgodnie z intencją Janusza Korczaka, mówmy dziecku, że jest dobre, a właśnie takim się stanie.

      Proces uczenia się małego dziecka, w tym również dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych, polega na dążeniu do wiedzy, rozwijaniu umiejętności i gromadzeniu doświadczeń. Zgodnie z Konwencją o Prawach Dziecka:

      „Dziecko psychicznie i fizycznie niepełnosprawne powinno mieć zapewnione pełne i normalne życie w warunkach zabezpieczających jego godność, umożliwiających osiągnięcie niezależności oraz ułatwiających aktywne uczestnictwo w życiu społecznym”1, powinniśmy więc traktować dziecko niepełnosprawne w sposób podmiotowy i koncentrować się na tym, co potrafi, na jego umiejętnościach, a nie na jego upośledzeniu i brakach.

      Dziecko specjalnej troski, tak jak każde inne dziecko, musi mieć swoje określone miejsce w społeczeństwie, swoje prawa i obowiązki. Jego niepodważalnym prawem jest rozwój, który powinniśmy wspomagać. Bez względu na swój stan psychiczny, fizyczny i emocjonalny dziecko jest małym człowiekiem, któremu należy stworzyć jak najlepsze warunki do rozwoju, na miarę jego możliwości, potrzeb i zainteresowań.

      Chcąc zaspokoić potrzeby i spełnić oczekiwania zarówno dziecka, jak i środowiska, zgromadziłyśmy materiały, które mogą być pomocne dla nauczycieli, terapeutów i rodziców podczas prowadzenia zajęć terapeutycznych o charakterze ogólnorozwojowym, stymulacyjnym, korekcyjnym lub kompensacyjnym.

      Proponowane przez nas opracowanie obejmuje swoim zakresem szeroko pojętą pracę terapeutyczną z dziećmi w wieku przedszkolnym, opartą na Programie psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju naszego autorstwa2.

      W pierwszej części opracowania znajdują się materiały, przy których pomocy przeprowadzamy wstępną diagnozę dziecka.

      Już małe dzieci preferują niektóre zabawy i zabawki, a innych wręcz nie znoszą. Zatem aby nasza praca była efektywna, a jednocześnie sprawiała radość dziecku, musimy je dobrze poznać. Służą temu wspólne zabawy, których inicjatorem może być samo dziecko. Poprzez ukierunkowanie tych działań (zabaw, ćwiczeń) można gromadzić wstępne informacje o dziecku, o jego upodobaniach, predyspozycjach, możliwościach i trudnościach.

      Gdy dziecko już nabierze do nas zaufania i zechce z nami współpracować, możemy określić pierwotny kierunek działań zmierzających do obrania drogi terapii i działań stymulujących.

      W tym pierwszym okresie ważne są więc nie tylko kontakty z dzieckiem, ale także z jego rodzicami, opiekunami. Poprzez rozmowy, ankiety, kwestionariusze wzajemnie się poznajemy i obieramy wstępną, indywidualną drogę naszej wspólnej pracy.

      Zgromadzone tym sposobem narzędzia do diagnozy (obszar, w którym będziemy się poruszać: punkty pozytywne dziecka, jego zainteresowania, informacje o zabawach i grach, które sprawiają dziecku radość, przyjemność, satysfakcję) są pierwotną bazą warsztatu terapeutycznego nauczyciela-terapeuty.

      Etapem podsumowującym okres diagnozy wstępnej jest uporządkowanie informacji o rozwoju dziecka zebranych podczas wstępnej obserwacji. W tym celu proponujemy do wyboru jeden z czterech kwestionariuszy obserwacyjnych rozwoju dziecka:

      Na podstawie zawartych w kwestionariuszu informacji wysuwamy wnioski i określamy oczekiwania – a więc, co mamy i do czego dążymy. Po stworzeniu ogólnego szkicu możemy przystąpić do określenia programu indywidualnej pracy terapeutycznej, który będzie zarazem wytyczną do stworzenia okresowego planu pracy.

      Druga część opracowania zawiera przykładowe opisy przypadków oraz programy terapeutyczne dostosowane do określonego przez terapeutę poziomu.

      W trzeciej części zawarte są wskazówki dla nauczyciela dotyczące planowania pracy dydaktyczno-terapeutycznej oraz przykładowe indywidualne okresowe plany pracy terapeutycznej.

      Proponowane przez nas ćwiczenia i zabawy w poszczególnych planach okresowych mogą zarówno być wykorzystane w pracy indywidualnej z dzieckiem, jak i stanowić część zajęć z niezbyt licznymi grupami dzieci. Tworzenie małych grup sprzyja rozwojowi dziecka. Dzieci podczas wspólnych zabaw samoistnie się uczą, korygują błędy, tłumaczą sobie wzajemnie zasady zabawy czy gry.

      Okresowe plany terapeutyczne stworzyłyśmy na podstawie wspomnianego już Programu psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju3. Z tego programu czerpiemy treści, które stanowią priorytety naszej indywidualnej pracy terapeutycznej.

      W trzeciej części niniejszego opracowania możemy więc znaleźć treści dotyczące rozwoju społeczno-emocjonalnego, które zawarte są w rozdziale pt. „Funkcjonowanie w środowisku”. Ten rozdział zawiera propozycje ćwiczeń i zabaw doskonalących sprawność dziecka w zakresie samoobsługi i nawiązywania kontaktów społeczno-emocjonalnych.

      Proponowany przez nas program obejmuje cztery poziomy pracy terapeutyczno-stymulacyjnej: