Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF. Отсутствует
papierów wartościowych zamierzający ubiegać się lub ubiegający się o ich dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów EOG
Rysunek 1.3. Fakultatywne stosowanie MSSF w Polsce
Źródło: opracowanie własne na podstawie art. 45 i 55 ustawy o rachunkowości.
Jednostki gospodarcze, które nie sporządzają sprawozdań zgodnie z MSSF, stosują do wypełnienia obowiązków w zakresie rachunkowości zapisy i regulacje wynikające z ustawy o rachunkowości oraz rozporządzeń ministra finansów wydanych na jej podstawie. W szczególności należy tu wymienić:
1. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych.
2. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 września 2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych.
Poza tym wydane zostały rozporządzenia regulujące rachunkowość specyficznych podmiotów, np. spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, domów maklerskich, banków, funduszy inwestycyjnych, zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji, funduszy emerytalnych, jednostek sektora finansów publicznych.
W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy lub stosownego rozporządzenia, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, a w konsekwencji wyceniając aktywa i pasywa oraz sporządzając sprawozdania finansowe, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości (KSR) wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości (KRS). KSR są opracowywane od 2002 r., z tą bowiem datą, na mocy decyzji Ministra Finansów został powołany Komitet Standardów Rachunkowości. Dotąd Komitet opracował i opublikował 11 standardów, do których należą:
– KSR nr 1 Rachunek przepływów pieniężnych,
– KSR nr 2 Podatek dochodowy,
– KSR nr 3 Niezakończone usługi budowlane,
– KSR nr 4 Utrata wartości aktywów,
– KSR nr 5 Leasing, najem i dzierżawa,
– KSR nr 6 Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe,
– KSR nr 7 Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja,
– KSR nr 8 Działalność deweloperska,
– KSR nr 9 Sprawozdanie z działalności,
– KSR nr 10 Umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi,
– KSR nr 11 Środki trwałe.
Poza standardami, Komitet wydał również 7 stanowisk, kolejno w sprawie:
– księgowego ujęcia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych,
– ustalania kosztu wytworzenia dla celów bilansowej wyceny zapasów,
– księgowego ujęcia praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii wytworzonej w odnawialnych źródłach energii,
– niektórych zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych,
– wykazywania przez spółdzielnie mieszkaniowe w sprawozdaniu finansowym funduszów własnych oraz ustalania wyniku finansowego,
– inwentaryzacji drogą spisu z natury zapasów materiałów, towarów, wyrobów gotowych i półproduktów,
– ujęcia transakcji zamiany składnika aktywów niepieniężnych na inny składnik aktywów niepieniężnych.
W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego jednostki, które nie stosują obligatoryjnie ani fakultatywnie do sporządzania sprawozdań finansowych MSSF, mogą stosować te standardy w sprawach nieuregulowanych ustawą o rachunkowości. W pozostałych przypadkach stosowanie przez te podmioty MSSF nie jest możliwe.
Podsumowując temat podmiotów rachunkowości i ich podstaw prawnych, można zauważyć, że:
1. Obowiązek lub możliwość stosowania MSSF mają jednostki, które emitują papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu lub o takie dopuszczenie się ubiegają, a także banki sporządzające sprawozdanie skonsolidowane. Dla pozostałych podmiotów prawem w pełni regulującym zasady prowadzenia rachunkowości i sporządzania sprawozdań finansowych jest ustawa o rachunkowości.
2. Jednostki gospodarcze sporządzające sprawozdanie finansowe wg MSSF stosują regulacje ustawy o rachunkowości w sprawach dotyczących organizacji rachunkowości. MSSF odnoszą się tylko do merytorycznych kwestii wyceny i prezentacji w sprawozdaniu finansowym.
3. Jednostki, które nie stosują MSSF do sporządzania sprawozdań finansowych, mogą (na podstawie art. 10 ust. 1) wykorzystywać je w sprawach nieuregulowanych w ustawie i KSR.
1.5. Zakres przedmiotowy rachunkowości
Regulacje prawne rachunkowości, zarówno ustawa o rachunkowości, jak i MSSF służą realizacji zakresu rachunkowości, określonego w ustawie o rachunkowości dla wszystkich podmiotów rachunkowości. Zalicza się do niego:
1. Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości obejmujące określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych, określenie metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, określenie sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym zakładowy plan kont, wykaz ksiąg rachunkowych, opis systemu przetwarzania danych oraz określenie systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów.
2. Prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym (ewidencja syntetyczna i analityczna).
3. Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów.
4. Wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego.
5. Sporządzanie sprawozdań finansowych.
6. Gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą.
7. Poddanie badaniu, składanie do właściwego rejestru sądowego, udostępnianie i ogłaszanie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.
Jednostki gospodarcze, które stosują do sporządzania sprawozdań finansowych MSSF, wykorzystują regulacje zawarte w ustawie o rachunkowości w odniesieniu do:
1. Prowadzenia ksiąg rachunkowych.
2. Inwentaryzacji.
3. Przechowywania i archiwizowania dokumentów.
4. Badania sprawozdań finansowych.
Pozostałe kwestie należące do zakresu rachunkowości rozwiązują na podstawie MSSF. W szczególności dotyczy to przyjętej polityki bilansowej