Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF. Отсутствует
i spedycyjnych związanych z zakupem materiałów i towarów,
– usługi remontowe, czyli koszty wykonywanych przez inne podmioty gospodarcze remontów, napraw i konserwacji składników aktywów danej jednostki,
– usługi obróbki obcej (np. obróbka termiczna, szlifowanie, farbowanie),
– inne usługi obce, np. koszty opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, utrzymania czystości placów i ulic, usługi informatyczne, usługi biurowe;
• konto „Podatki i opłaty” służy do ewidencjonowania podatków i opłat stanowiących koszty zasadniczej działalności operacyjnej, na przykład koszty z tytułu: podatku od nieruchomości, opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, podatku od środków transportowych, podatku akcyzowego, opłat skarbowych, notarialnych, sądowych;
• na koncie „Wynagrodzenia” ewidencjonuje się ogół wynagrodzeń za pracę, pieniężnych i w naturze (np. deputatów branżowych), przysługujących zarówno pracownikom danej jednostki gospodarczej (wynikające ze stosunku pracy), jak i osobom wykonującym pracę dla tej jednostki na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło;
• konto „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia” służy do ewidencji kosztów z tytułu: składek ubezpieczenia społecznego, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, bezpieczeństwa i higieny pracy, szkolenia pracowników w części pokrywanej przez zakład pracy;
• konto „Pozostałe koszty rodzajowe” służy do ujmowania pozostałych, nieewidencjonowanych na omówionych wyżej kontach kosztów rodzajowych, takich jak: kosztów reprezentacji, reklamy, ubezpieczeń majątkowych, kosztów podróży służbowych krajowych i zagranicznych.
Schemat 2.1. Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym (wariant I)
Objaśnienia
(1) – zużycie materiałów i energii,
(2) – otrzymane faktury za zużyte usługi obce (transportowe, remontowe i inne),
(3) – obciążenia z tytułu podatku od nieruchomości, opłat celnych, notarialnych, sądowych,
(4) – koszty zużycia siły roboczej (wynagrodzenia),
(5) – składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracodawcę, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
(6) – zużycie środków trwałych,
(7) – inne koszty rodzajowe, np. czynsze, ubezpieczenia, koszty reprezentacji, reklamy.
Na kontach służących do ewidencji kosztów według rodzaju nie ujmuje się kosztów niezwiązanych z zasadniczą działalnością operacyjną, przykładowo takich jak:
– odsetek i prowizji bankowych (zaliczane są do kosztów finansowych),
– kosztów obciążających działalność inwestycyjną,
– kosztów obciążających działalność finansowo wyodrębnioną (zakładowy fundusz świadczeń socjalnych i inne fundusze specjalne),
– kosztów związanych z pozostałą działalnością operacyjną.
Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym dostarcza informacji o tym, jakie koszty zostały poniesione w danym okresie, w jakiej wysokości oraz jak kształtuje się ich struktura. Brak jest natomiast informacji, gdzie te koszty zostały poniesione (w jakich komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa) oraz jak rozdzielają się na wytwarzane produkty (wyroby czy usługi).
2.3.2. Układ funkcjonalny kosztów
Układ funkcjonalny kosztów (nazywany również w literaturze zamiennie układem funkcjonalno-kalkulacyjnym, układem według miejsc powstawania kosztów) zakłada ewidencję kosztów z podziałem na zbiory (konta) odzwierciedlające koszty podstawowych funkcji (procesów) realizowanych przez daną jednostkę gospodarczą. W ramach tego układu możliwe jest dalsze uszczegółowienie informacji o kosztach w przekroju komórek organizacyjnych realizujących poszczególne funkcje (miejsca powstawania kosztów) oraz – w przypadku działalności wytwórczej – dodatkowo w przekroju wytwarzanych produktów (nośników kosztów). Wynika z tego, że ewidencja kosztów w układzie funkcjonalnym może być prowadzona z różną szczegółowością w zależności od potrzeb informacyjnych.
Grupowanie kosztów według kryterium miejsca ich powstawania daje możliwość przyporządkowania ich tym komórkom organizacyjnym, które generują koszty, co z kolei umożliwia efektywne zarządzanie finansowe przedsiębiorstwem. Stąd przydatność tego układu w podmiotach prowadzących złożoną i zróżnicowaną działalność gospodarczą. W szczególności układ funkcjonalny wykorzystywany jest w działalności produkcyjnej, gdyż umożliwia przeprowadzenie kalkulacji jednostkowego kosztu wytworzenia produktu.
Ewidencję kosztów w układzie funkcjonalnym przedstawiono na schemacie 2.2.
Schemat 2.2. Ewidencja kosztów w układzie funkcjonalnym (wariant II)
Objaśnienia
(1) – koszty związane z realizacją funkcji zaopatrzenia (zakupu),
(2) – koszty związane z działalnością podstawową (w przypadku działalności produkcyjnej są to koszty bezpośrednie tej działalności),
(3) – koszty pośrednie działalności produkcyjnej (ponoszone na wydziałach produkcji podstawowej),
(4) – koszty prowadzonej działalności pomocniczej,
(5) – koszty zarządu i administracji,
(6) – koszty ponoszone w związku ze sprzedażą wyrobów gotowych.
Konto „Koszty zakupu” służy do ewidencji kosztów ponoszonych w związku z zakupem materiałów podstawowych lub towarów. Są to w szczególności koszty transportu, składowania, płac za prace rozładunkowe, wyładunkowe, koszty opakowań, spedycji, ubezpieczenia w drodze, ponoszone do momentu przyjęcia materiałów (towarów) do magazynu. Zarejestrowane na tym koncie koszty w końcu miesiąca podlegają rozliczeniu na zużyte materiały (sprzedane towary) i na zapas końcowy w ramach tzw. rozliczeń międzyokresowych kosztów zakupu.
Konto „Koszty działalności podstawowej” przeznaczone jest do ujęcia kosztów działalności stanowiącej zasadniczy przedmiot działania jednostki gospodarczej, a więc związanych z produkcją wyrobów, wykonaniem robót budowlanych, świadczeniem usług, handlem detalicznym lub hurtowym. Na przykład przy działalności produkcyjnej na tym koncie ujmuje się na bieżąco koszty bezpośrednie wytwarzania produktów oraz okresowo rozliczone koszty pośrednie produkcyjne (wydziałowe).
Na koncie „Koszty wydziałowe” ewidencjonuje się koszty pośrednie produkcji podstawowej ponoszone na wydziałach produkcyjnych, np. amortyzacja maszyn i urządzeń zainstalowanych na wydziałach produkcji podstawowej, koszty zużytej energii elektrycznej, utrzymania czystości, bhp. Koszty wydziałowe podlegają rozliczeniu na koniec miesiąca w ciężar kosztów działalności podstawowej (w analityce na poszczególne wytwarzane produkty), co powoduje księgowanie po stronie Ct tego konta i Dt konta „Koszty działalności podstawowej”.
Na koncie „Koszty działalności pomocniczej” ewidencjonuje się wszystkie koszty (bezpośrednie i pośrednie) tego typu działalności. Za działalność pomocniczą uznaje się działalność wydziałów świadczących usługi na rzecz innych komórek organizacyjnych jednostki (np. na rzecz produkcji podstawowej, zarządu). Na koniec miesiąca koszty działalności pomocniczej rozliczane są między komórki organizacyjne, które korzystały ze świadczeń