Zabójcze emocje. Don Colbert
stresu, zaś natężenie stresu decyduje o tym, jak zmęczony czujesz się pod koniec dnia.
Pewien człowiek powiedział mi kiedyś, że grając zawodowo w meczu futbolu, pod koniec gry był obolały, ale niespecjalnie zmęczony – lecz godzina załatwiania rachunków zupełnie go wykańczała, do tego stopnia, że musiał się zdrzemnąć. Czy płacenie rachunków jest bardziej stresujące niż gra w piłkę? Nie. Ten mężczyzna uznawał futbol za ekscytujący, zaś płacenie rachunków uważał za nudne i trudne. To, co sądził o każdej z tych aktywności, decydowało o tym, jaki stres przeżywał w ich trakcie.
Jeśli chodzi o stres, najistotniejsze jest to, co się sądzi.
Dwaj nowojorscy psychiatrzy, dr Thomas Holmes i dr Richard Rahe, zauważyli, że nawet pozytywne i upragnione wydarzenia i doświadczenia – takie jak małżeństwo czy narodzenie się dziecka – mogą powodować stres . Jak to możliwe? Wchodzi tu w grę to, co sądzimy o takim szczęśliwym wydarzeniu.
Pomyślcie o tym przez chwilkę. Czy podczas ceremonii zawarcia małżeństwa drżały wam ręce? Czy trzęsły się wam kolana i czy mieliście sucho w ustach? Czy pociły się wam dłonie?
Czy choć trochę przypominało to reakcję emocjonalną, jakiej doznaliście, kiedy ostatnio musieliście zjechać na pobocze z powodu korka?
Wszyscy słyszeliśmy opowieści o ludziach, którzy przeżyli zawał serca na wieść o tym, że wygrali na loterii, albo kiedy dowiedzieli się, że wraca do domu rzekomo nieżyjąca czy też dawno niewidziana ukochana osoba. Wszyscy słyszeliśmy historie o kimś, kto zmarł w trakcie stosunku seksualnego. Badacz stresu Robert Sapolsky napisał: „Jak to się dzieje, że radosne wydarzenia mogą nas uśmiercić tak samo jak nagłe nieszczęście? Najwyraźniej dlatego, że są do siebie pod pewnym względem podobne. Skrajny gniew i radość w odmienny sposób oddziałują na fizjologię rozrodu,na wzrost, i najprawdopodobniej na układ odpornościowy, ale jeśli chodzi o układ krążenia, ich wpływ jest dosyć zbliżony” .
Te zjawiska leżą u podstaw poglądu owięzi między emocjami, które odczuwamy, a naszym samopoczuciem fizycznym.
WYTWARZANIE SIĘ NAWYKÓW MENTALNYCH
Czy obudziliście się kiedyś, myśląc o jakimś szczególnie bolesnym wydarzeniu z przeszłości, a potem uświadomiliście sobie, że trudno wam przychodzi ogarnięcie porannych zadań, tak jakby to raniące wydarzenie miało miejsce dzień wcześniej? Sny często wyzwalają przeszłe wspomnienia, zaś u wielu ludzi samo wspomnienie dawnych zranień i krzywd wywołuje w ciele reakcję stresową.
Mózg tak naprawdę nie rozróżnia – biochemicznie – czy wspomnienie pochodzi z dawnej czy bliskiej przeszłości. Myśl o przeszłym zdarzeniu przekłada się na kod biochemiczny, a ciało reaguje na substancje chemiczne. Ciało nie wie, czy wydarzenie ma miejsce obecnie, czy też doszło do niego piętnaście lat temu. Samo myślenie o dawnych, głębokich emocjonalnych zranieniach może wywołać w ciele taką reakcję, jakby te rany zadawane były w tym właśnie momencie.
Ponadto im dłużej rozmyślamy o dawnych zranieniach i ciosach,tym bardziej wpływa to na wytworzenie się w umyśle pewnego nawyku mentalnego, przez co reakcja stresowa pojawia się szybciej za każdym razem, kiedy pozwolimy starym emocjom ujawnić się na nowo. Ciało wciąż od nowa odczuwa ból wywołany wyrzuceniem z pracy, brakiem awansu czy odmową rozwodu. W gruncie rzeczy dzieje się to za każdym razem, kiedy ktoś przywołuje żywe wspomnienie danego wypadku i związanych z nim emocji.
To dlatego nierzadko bywa tak, że po poważnym kryzysie życiowym, na przykład po gwałcie albo po śmierci ukochanej osoby, u dotkniętego tą traumą człowieka powstaje choroba, która ciągnie się przez miesiące, a nawet lata.
Niektórzy, w tym także lekarze, lekceważą znaczenie chorób wynikłych ze związku psychiki i ciała, inaczejdolegliwości psychosomatycznych. Wielu lekarzy uczyło się na studiach, że takich chorób w ogóle nie ma – że wszystkie są wytworami wyobraźni. Prawda jednak jest inna – takie dolegliwości istnieją. Mogą oczywiście mieć swój początek w wyobraźni czy w zachodzących w umyśle procesach postrzegania i sądzenia – ale kończą się całkowicie realnymi chorobami ciała. Porozmawiajcie z kimkolwiek, kto całe lata cierpiał na chorobę psychosomatyczną,a potwierdzi, że jest ona równie bolesna i przykra jak każda inna choroba; czasami nawet tego typu schorzenia są bardziej bolesne i sprawiają więcej cierpienia. Badania medyczne coraz dobitniej wykazują, że większość chorób, nie tylko niektóre, może mieć początek w oddziaływaniu psychiki na ciało.
BADANIA MEDYCZNE CORAZ DOBITNIEJ WYKAZUJĄ, ŻE WIĘKSZOŚĆ CHORÓB, NIE TYLKO NIEKTÓRE, MOŻE MIEĆ POCZĄTEK W ODDZIAŁYWANIU PSYCHIKI NA CIAŁO.
Do zaburzeń psychicznych, które mają związek z długotrwałym stresem, należą ogólnie pojętezaburzenia lękowe, ataki paniki, zaburzenia postresowe, depresja, fobie, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwice natręctw) oraz inne, rzadsze choroby psychiczne.
Długotrwały stres może się też przejawić w formie fizycznych chorób i dolegliwości. Igranie z chronicznym stresem naraża niemal każdy układ narządów ciała na poważne ryzyko. Pozostawiony samemu sobie chroniczny stres może wywrzeć wpływ na cały szereg fizycznych dolegliwości:
• kłopoty z sercem i naczyniami
– nadciśnienie
– kołatanie serca
– arytmie
– zawroty głowy i uczucie pustki w głowie
– zespół wypadania płatka zastawki mitralnej(utrata napięcia mięśniowego zastawki mitralnej serca, co może prowadzić do wycieku okołozastawkowego)
– napadowy częstoskurcz przedsionków (arytmia)
– przedwczesne skurcze przedsionkowe lub komorowe (nieregularny rytm serca)
• kłopoty żołądkowo-jelitowe
– refluks żołądkowo-przełykowy
– wrzody
– zapalenie żołądka i jelit
– zgaga
– niestrawność
– zaparcia
– biegunka i rozregulowanie jelit
– zespół jelita drażliwego
– nieswoiste zapalenie jelit(czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubegoi choroba Leśniowskiego-Crohna)
• bóle głowy
– migrenowe bóle głowy
– napięciowe bóle głowy
• choroby skóry
– łuszczyca
– egzema (wyprysk skórny)
– pokrzywka
– trądzik
• układ moczowo-płciowy
– przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego (infekcja prostaty)
– przewlekłe i nawracające infekcje grzybicze
– częste oddawanie moczu
– utrata popędu płciowego i impotencja
– częste infekcje dróg moczowych
– niższy poziom progesteronu i testosteronu
• bóle i zapalenia
– przewlekłe bóle pleców
– ból włókien mięśniowych
– przewlekłe zespoły bólowe
– zapalenie ścięgna
– zespół cieśni nadgarstka
– zespół TMJ (napięcie stawu