Organizacja ruchu kolejowego. Marianna Jacyna
Nie analizowano także wielu zagadnień związanych z szeroko pojętym bezpieczeństwem ruchu kolejowego wynikającym m.in. z zastosowania odpowiednich urządzeń sterowania ruchem kolejowym i ich prawidłowej obsługi. Zagadnienia bezpieczeństwa uwzględniono natomiast w problematyce związanej z przygotowaniem prawidłowej organizacji ruchu kolejowego i zachowania zasad techniki ruchu kolejowego. Analizując zasady prowadzenia ruchu kolejowego, rozważono przypadki, w których wszystkie urządzenia są sprawne i umożliwiają na bezpieczne i niezakłócone prowadzenia ruchu kolejowego. W analizie uwzględniono wyłącznie jazdy pociągowe – bez jazd manewrowych, prowadzenia rozrządu składów towarowych, obsługi punktów ładunkowych i bocznic. Zagadnienia poruszone w książce dotyczą taboru z wyłączeniem pojazdów specjalnych, tj. maszyn torowych do utrzymania lub budowy infrastruktury kolejowej bądź przeznaczonych do prowadzenia działań ratowniczych.
1. Istota i zakres funkcjonowania transportu kolejowego
1.1. Wykaz pojęć używanych w książce
Autoryzacja bezpieczeństwa [150] – wydawana jest zarządcy infrastruktury, który ustanowił system zarządzania bezpieczeństwem oraz jest zdolny do spełnienia wymagań bezpieczeństwa w zakresie projektowania, eksploatacji i utrzymania infrastruktury.
Bocznica stacyjna – punkt ekspedycyjny zlokalizowany obrębie stacji w postaci odgałęziającego się toru, który jest przystosowany do obsługi ładunków.
Bocznica szlakowa (dawniej ładownia) – punkt ekspedycyjny zlokalizowany na szlaku w postaci odgałęziającego się toru, który jest przystosowany do obsługi ładunków. Bocznicą szlakową może być stacja nieczynna pod względem techniczno-ruchowym.
Certyfikat bezpieczeństwa [150] – wydawany jest przewoźnikowi kolejowemu, który ma zaakceptowany system zarządzania bezpieczeństwem oraz jest zdolny do spełnienia wymagań bezpieczeństwa.
Infrastruktura kolejowa [178] – linie kolejowe oraz inne budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod nie gruntami, usytuowane na obszarze kolejowym, przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozu osób i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu majątku zarządcy.
Interoperacyjność linii kolejowej – linia kolejowa, której podsystemy strukturalne: Infrastruktura, Energia i Sterowanie – urządzenia przytorowe spełniają wymagania zasadnicze interoperacyjności (są zgodne z Technicznymi Specyfikacjami Interoperacyjności, TSI).
Interoperacyjność pociągu – skład pojazdów szynowych, których wszystkie podsystemy strukturalne spełniają wymagania zasadnicze interoperacyjności (są zgodne z TSI) oraz dla którego spełnione są wymagania interoperacyjności w podsystemie funkcjonalnym Ruch kolejowy.
Interoperacyjność pojazdu – wagon pasażerski lub towarowy, którego podsystem strukturalny Tabor spełnia wymagania zasadnicze interoperacyjności (jest zgodny z TSI) lub pojazd trakcyjny, którego podsystemy strukturalne Tabor i Sterowanie spełniają wymagania interoperacyjności (są zgodne z TSI).
Interoperacyjność systemu kolei – cechy i właściwości systemu w obszarze ograniczonym granicą rozważanych podsystemów strukturalnych i funkcjonalnych, w którym pociąg i linia kolejowa składają się ze zgodnych interoperacyjnych podsystemów strukturalnych oraz spełnione są wymagania interoperacyjności dla podsystemów funkcjonalnych.
Kolejowe przewozy pasażerskie – przewóz osób z wykorzystaniem środka transportu kolejowego.
Kompatybilność pojazdu z trasą – zgodność parametrów technicznych i eksploatacyjnych pociągu z parametrami trasy, po której pociąg się porusza.
Linia kolejowa [178] – tory kolejowe wraz z zajętymi pod nie gruntami oraz przyległy pas gruntu, a także budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego, wraz z zajętymi pod nie gruntami.
Linia komunikacyjna [176] – połączenie komunikacyjne na liniach kolejowych, wraz z oznaczonymi miejscami do wsiadania i wysiadania pasażerów na liniach komunikacyjnych, po których odbywa się publiczny transport zbiorowy.
Mijanka – stacja, na której możliwe jest tylko krzyżowanie i wyprzedzanie pociągów (oprócz jednego toru głównego zasadniczego mijanka ma tylko jeden tor główny dodatkowy).
Nieprzerwany ruchu pociągu – realizacja założonego biegu pociągu z zatrzymaniem wyłącznie dla potrzeb z góry założonych czynności handlowych lub wynikających z organizacji ruchu na linii kolejowej, natomiast niewynikająca z różnic technicznych i eksploatacyjnych między sieciami kolejowymi państw UE.
Odcinek linii kolejowej [178] – część linii kolejowej zawarta między stacjami węzłowymi albo między punktem początkowym lub końcowym linii kolejowej a najbliższą stacją węzłową.
Organizacja [95] – odwzorowanie sposobu współdziałania elementów systemu podczas realizacji zadania.
Organizacja ruchu kolejowego – ogół metod i przedsięwzięć prowadzących do uporządkowania ruchu na sieci kolejowej.
Parametry techniczno-eksploatacyjne linii kolejowej [58] – ustalone przez zarząd kolei dla danej linii parametry określające: maksymalną dopuszczalną prędkość eksploatacyjną pojazdów kolejowych, maksymalne dopuszczalne naciski na tor kolejowy, obciążenie przewozami.
Planowanie [73] – czynności wykonywane przed podjęciem działania, antycypacyjne podejmowanie decyzji.
Pociąg [143] – jest to skład wagonów lub innych pojazdów kolejowych sprzęgniętych z czynnym pojazdem trakcyjnym lub pojazd trakcyjny osygnalizowany i przygotowany do jazdy lub znajdujący się w drodze.
Podsystem [165] – część systemu kolei o charakterze strukturalnym bądź funkcjonalnym, dla której ustalono odrębne zasadnicze wymagania dotyczące interoperacyjności systemu kolei.
Podsystem funkcjonalny [24] – część systemu kolei o charakterze eksploatacyjnym, dla którego ustalono odrębne zasadnicze wymagania dotyczące interoperacyjności systemu kolei w obszarach: ruch kolejowy, utrzymanie, aplikacji telematycznych dla przewozów pasażerskich i dla przewozów towarowych.
Podsystem strukturalny [24] – część systemu kolei o charakterze strukturalnym, dla którego ustalono odrębne zasadnicze wymagania dotyczące interoperacyjności systemu kolei w obszarach: infrastruktura, energia, sterowanie i tabor.
Pojazd kolejowy [178] – pojazd dostosowany do poruszania się na własnych kołach po torach kolejowych.
Pojazd trakcyjny [178] – pojazd kolejowy z napędem własnym.
Posterunek bocznicowy – posterunek następczy, który jest urządzony na szlaku w miejscu odgałęzienia się bocznicy szlakowej; bierze udział w prowadzeniu ruchu pociągów poruszających się po szlaku w charakterze posterunku odstępowego oraz w prowadzeniu ruchu pociągów wjeżdżających i wyjeżdżających z bocznicy szlakowej w charakterze posterunku zapowiadawczego.
Posterunek następczy – posterunek ruchu, który reguluje następstwo pociągów na przyległych do niego szlakach.
Posterunek odgałęźny – posterunek zapowiadawczy zlokalizowany poza stacją, w miejscu odgałęzienia linii kolejowej, przejścia szlaku jednotorowego w dwutorowy i odwrotnie lub połączenia torów na szlaku.
Posterunek odstępowy – reguluje następstwo pociągów w postaci wydania zezwolenia na przejazd pociągu, pod warunkiem że przyległy szlak jest wolny.
Posterunek pomocniczy – posterunek ruchu urządzony na szlaku w miejscu odgałęzienia się