Koronkowa robota. Cezary Łazarewicz

      [^] Staś Zaremba, Rita Gorgonowa z córką Romusią, Lusia na tarasie willi w Brzuchowicach. To pierwsze zdjęcie Gorgonowej, które ukazało się w polskiej prasie

      Lwowskie „Słowo Polskie” pisze, że do bogatego materiału dowodowego przeciwko Gorgonowej dołączyć trzeba koniecznie zeznania służącej Olgi Jezierskiej. Gazeta ją odnalazła i wysłuchała opowieści o tym, jak Gorgonowa groziła śmiercią Lusi Zarembiance i zamierzała uśmiercić ukochaną przez dziewczynkę udomowioną sarenkę. Najpierw nakłaniała do tego służącą, a gdy ta odmówiła pomocy, sama zapowiedziała, że utnie zwierzęciu głowę. „Tylko musisz pomóc mi ją trzymać, gdy będę rżnęła” – prosiła.

      „Była mściwa, bezwzględna i nieczuła” – mówi dziennikarzom o swojej pani Jezierska.

      „Gazeta Lwowska” dotarła do innej służącej, Marceliny Tobiasz. Opowiedziała ona dziennikarzom, jak feralnej nocy, gdy wszyscy pobiegli do różowego pokoju Lusi, przypatrywała się Pani. Widziała, jak usiadła ona na chwilę przy stole w jadalni, jak schowała twarz w dłoniach i powtarzała: „Boże, Boże, co ja zrobiłam”.

      Nawet słynącemu z rzetelności „Ilustrowanemu Kurierowi Codziennemu”, największemu przedwojennemu dziennikowi, trudno zachować powściągliwość. O aresztowanej Ricie pisze, że jest rzadko spotykanym typem zbrodniarki o patologicznych cechach charakteru.

      „Ilustrowany Kurier Codzienny” drukuje rewelacje zasłyszane od jakiegoś lwowskiego kioskarza inwalidy. Twierdzi on, że podczas ostatniej wojny, służąc w cesarsko-królewskiej armii w Jugo­sławii, zetknął się z Gorgonową w Dalmacji. Była panią do towarzystwa w austriackim wojskowym domu publicznym.

      Czy można w to wierzyć, skoro kilka dni wcześniej ta sama gazeta powątpiewała, czy Gorgonowa w ogóle kiedykolwiek mieszkała w Dalmacji i czy zna język serbski?

      Popołudniówki piszą, że jest zła i próżna i zanim wyjdzie z celi na przesłuchanie, zawsze długo się stroi, szminkuje usta, pudruje twarz i przegląda się w lustrze. Prasa rewolwerowa, jak ją nazywają we Lwowie, odpowiada na zapotrzebowanie czytelników, którzy chcą czytać o moralnym zepsuciu domu Zaremby, dowiedzieć się szczegółów – kto, kogo, z kim i dlaczego – poznać bliżej bohaterów, spojrzeć im w oczy (redakcje biją się o zdjęcie inżyniera Zaremby, ale nigdzie nie mogą go zdobyć) i ocenić, kto jest zły, a kto dobry.

      Zła jest Gorgonowa, bo omotała starego, wykorzystała go, być może kosztem jego dzieci, a na koniec zabiła mu córkę, z którą konkurowała.

      Zły jest Zaremba, bo dał się młódce omamić. Zamiast wieść żywot wdowca i odwiedzać chorą żonę w szpitalu, zakochał się bez pamięci. W zamordowaniu córki może nie brał udziału, ale kryje swoją kochanicę.

      Dobra jest Lusia (nikt nie nazywa jej już Elżbietą), dziewczynka, która chciała wyrwać tatusia z rąk złej „macochy” i zapłaciła za to najwyższą cenę.

      Gazety czynią z Gorgonowej uosobienie zła. Gdyby oprzeć się na tym, co piszą, byłaby bardziej podstępna niż Lady Makbet i gorsza niż macocha Kopciuszka.

      Z przecieków ze śledztwa, plotek, strzępków informacji budują portret kobiety potwora. Piszą, że jej postępowanie cechuje cynizm, że nie okazuje skruchy. Że usta ma wykrzywione w nonszalanckim uśmiechu, gdy spotyka się z sędzią śledczym, a kpiący uśmieszek pojawia się na jej twarzy, gdy mówi o śmierci Lusi.

      Nie mieliśmy jeszcze w Polsce sprawy, która by w tak niezwyk­ły sposób zajmowała opinię publiczną – pisze komentator Senior w endeckich „Nowinach Codziennych”. – Roznamiętnienie, pełne gwałtownych nieraz dysput, przenika nawet do wnętrza rodzin. Ogromna większość szerokich mas obserwuje sprawę Gorgonowej z niesłabnącą ciekawością.

      Czym wytłumaczyć to zjawisko?

      Przede wszystkim wzmaga powszechne zaciekawienie fakt, że oskarżoną o zbrodnię jest kobieta. Kobiety bowiem stosunkowo rzadko dokonują zbrodni morderstwa własnymi rękoma. Za to morderstwo popełnione przez kobietę bezpośrednio jest o wiele bardziej wyrafinowane.

      Po wtóre zaś fascynująco działa moment zagadki. Tajemnica willi brzuchowickiej została tak zagmatwana, że znak zapytania nie tylko się nie rozwiewa, ale coraz bardziej rośnie. Trudność dotarcia do źródeł prawdy czyni z procesu Gorgonowej sensację specjalnego kalibru.

      Ale jest jeszcze coś więcej. To zbiorowe poczucie sprawiedliwości. Poczucie tak silnie, nieraz nawet aż namiętnie, dowodzi istnienia w Polsce czułego sumienia publicznego, zdolnego do reakcji zbiorowych i bardzo silnych.