Doping w sporcie. Отсутствует
pod uwagę przedstawiony podział, przede wszystkim należy skoncentrować się na aktach normatywnych rangi ustawowej, a następnie na aktach niższego rzędu. Akty prawa międzynarodowego zostały szczegółowo omówione wcześniej.
2.3.1. Ustawa o zwalczaniu dopingu w sporcie
Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zwalczaniu dopingu w sporcie (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 1872) stanowi jeden z najważniejszych kamieni milowych w zakresie polskiego prawodawstwa antydopingowego. Jej uchwalenie było zwieńczeniem wieloletnich dążeń do stworzenia aktu prawa, który regulowałby w sposób kompleksowy zagadnienia związane ze zwalczaniem dopingu w sporcie. Wcześniej kwestie te były uwzględnione w znacznie mniejszym zakresie w ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2010 r. Nr 127, poz. 857 z późn. zm.). Przygotowanie ustawy antydopingowej było konieczne w celu usunięcia wielu wątpliwości dotyczących rozwiązań przyjętych w ustawie o sporcie. Uwagi te miały charakter zarówno formalny, jak i praktyczny. Wskazane stało się wprowadzenie zmian mających na celu zwiększenie skuteczności walki z dopingiem w sporcie oraz profesjonalizację systemu antydopingowego w Polsce. Niezbędne okazało się ujednolicenie struktury narodowej organizacji antydopingowej, którą na mocy ustawy o sporcie tworzyły Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie i jej Biuro. Wymienione jednostki funkcjonowały jako dwa odrębne byty prawne, co powodowało brak jasnego podziału kompetencji.
Przy tworzeniu ustawy postanowiono także, że należy stworzyć mechanizm wymiany informacji między narodową organizacją antydopingową a służbami, takimi jak: Policja, Prokuratura, Służba Celno-Skarbowa, Straż Graniczna czy Żandarmeria Wojskowa. Współpraca między wymienionymi instytucjami jest niezbędna w celu realizacji działań na rzecz eliminacji dopingu zarówno w sporcie, jak i w społeczeństwie. Owa współpraca powinna obejmować prowadzenie dochodzeń w celu dokonania weryfikacji, czy zawodnicy lub osoby należące do personelu pomocniczego zawodników (np. lekarze, trenerzy, fizjoterapeuci czy dietetycy) naruszyli przepisy antydopingowe.
Kolejnym aspektem było nadanie kontrolerom antydopingowym statusu funkcjonariuszy publicznych oraz wprowadzenie jasnych kryteriów ich rekrutacji, szkolenia oraz realizacji powierzonych zadań. Nie można również nie wspomnieć o konieczności nadania ustawowej legitymacji Panelowi Dyscyplinarnemu, niegdyś funkcjonującemu przy Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie, aktualnie przy POLADA.
Równie ważnymi kwestiami było utrwalenie mechanizmu harmonizacji przepisów regulujących odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie przepisów antydopingowych oraz rewizja treści norm o charakterze prawnokarnym. Warto mieć na uwadze, że w Polsce konsekwencją naruszenia reguł antydopingowych mogą być nie tylko sankcje dyscyplinarne, lecz także karne. Za podawanie substancji dopingujących zawodnikom małoletnim oraz sportowcom pełnoletnim bez ich wiedzy, jak również udostępnianie środków zabronionych osobom trzecim bez pozwolenia na dopuszczenie do obrotu wydanego na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne, grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech. Ewentualne sankcje karne są ograniczone tylko do substancji z grup S1, S2 i S4 (patrz rozdz. 3: „Lista substancji i metod zabronionych w sporcie”).
Normy wynikające z treści ustawy o zwalczaniu dopingu w sporcie, co dość oczywiste, mają charakter norm publicznoprawnych. W związku z tym każda osoba, której status może być określony jako zawodnik, będzie podlegała jej przepisom, a w szczególności normom określającym definicje dopingu. Definicja ta składa się z 10 elementów, które są tożsame w zakresie treści z definicją dopingu zawartą w Kodeksie WADA, i obejmuje:
1) obecność substancji zabronionej, jej metabolitów lub markerów w próbce fizjologicznej zawodnika;
2) użycie lub usiłowanie użycia przez zawodnika substancji zabronionej lub metody zabronionej;
3) niewyrażenie zgody na pobranie próbki fizjologicznej, niezgłoszenie się na to pobranie bez ważnego uzasadnienia lub unikanie w inny sposób pobrania próbki fizjologicznej;
4) nieprzedstawienie wymaganych informacji na temat miejsca pobytu zawodnika na potrzeby kontroli antydopingowej;
5) manipulowanie lub usiłowanie manipulowania jakąkolwiek częścią kontroli antydopingowej;
6) posiadanie substancji zabronionej lub przyrządów umożliwiających użycie metody zabronionej;
7) wprowadzenie do obrotu lub usiłowanie wprowadzenia do obrotu substancji zabronionej lub przyrządów umożliwiających użycie metody zabronionej;
8) podanie lub usiłowanie podania zawodnikowi w okresie podczas zawodów substancji zabronionej lub metody zabronionej albo podanie lub usiłowanie podania zawodnikowi substancji zabronionej w okresie poza zawodami lub metody zabronionej w okresie poza zawodami;
9) pomocnictwo, podżeganie lub każdy inny rodzaj świadomego współdziałania wiążący się z zachowaniem uznawanym za doping w sporcie lub usiłowaniem takiego zachowania, lub naruszeniem warunków kary dyskwalifikacji przez inną osobę;
10) współpracę w ramach obowiązków zawodowych lub innych obowiązków związanych ze sportem z osobą pomagającą w przygotowaniu do współzawodnictwa sportowego, która:
a) podlegając przepisom o odpowiedzialności dyscyplinarnej za doping w sporcie, odbywa karę dyskwalifikacji, lub
b) nie podlegając przepisom o odpowiedzialności dyscyplinarnej za doping w sporcie, została skazana lub dowiedziono jej udziału w zachowaniu uznawanym za doping w sporcie w postępowaniu karnym, dyscyplinarnym lub dotyczącym odpowiedzialności zawodowej, lub
c) działa jako przedstawiciel lub pośrednik osób, o których mowa powyżej.
Podana definicja stanowi katalog czynów, które trzeba traktować jako niedozwolone w sporcie. Należy przy tym podkreślić, że – zgodnie z ustawą o zwalczaniu dopingu w sporcie – za doping nie są uznawane przypadki, w których zawodnik otrzymał stosowną zgodę na stosowanie substancji lub metod zabronionych (patrz rozdz. 18: „Wyłączenia dla celów terapeutycznych”). Za substancje zabronione są uznawane substancje określone w załączniku nr 1 do Konwencji UNESCO, zgodnym z listą WADA.
Jednym z najważniejszych postanowień ustawy o zwalczaniu dopingu w sporcie było powołanie do życia niezależnej Polskiej Agencji Antydopingowej, która działa w formie państwowej osoby prawnej. Niezależność w funkcjonowaniu POLADA przejawia się przede wszystkim w braku możliwości wpływania podmiotów zewnętrznych na prace organizacji, a w szczególności na sposób planowania kontroli antydopingowych, ich realizacji oraz prowadzenia działalności dochodzeniowo-śledczej. Organami Agencji są: Dyrektor, który reprezentuje organizację na zewnątrz, oraz składająca się z siedmiu członków Rada Agencji, która pełni funkcję opiniodawczą.
Do zadań POLADA należy:
1) określanie zasad i przebiegu kontroli antydopingowej;
2) ustanawianie reguł dyscyplinarnych dotyczących dopingu w sporcie;
3) planowanie i przeprowadzanie kontroli antydopingowej w okresie podczas zawodów oraz w okresie poza nimi;
4) prowadzenie czynności wyjaśniających zmierzających do ustalenia odpowiedzialności dyscyplinarnej za doping w sporcie zawodnika lub osoby pomagającej w przygotowaniu do współzawodnictwa sportowego;
5) szkolenie i podnoszenie kwalifikacji kontrolerów antydopingowych;
6) przyznawanie zgody na używanie danej substancji zabronionej lub metody zabronionej przez zawodnika;
7) opracowywanie, wdrażanie i wspieranie programów edukacyjnych, informacyjnych i szkoleniowych w zakresie zwalczania dopingu w sporcie;
8) powiadamianie zawodników lub innych osób podejmujących współpracę z osobą odbywającą karę dyskwalifikacji, lub której