J.B. Whitehead, General Report […] 1908, op. cit., s. 314–315.
105
J. Cvijic, The Annexation of Bosnia and Herzegovina and the Serb Problem, London 1909, s. 14. Na temat jego wpływu na Pašicia zob. V. Stojancević, Pašićevi pogledi na rešavanje pitanja Stare Srbije i Makedonije do 1912. godine [w:] V. Krestic, Nikola Pašić. Život i delo. Zbornik radova za naučnog skupa u Srpskoj Akademiji Nauka i Utmetnosti, Beograd 1997, s. 284–301, tutaj s. 285.
106
S.L.E. Lazarovich-Hrebelianovich, The Servian People. Their Past Glory and Destiny, New York 1910, s. 142.
107
W.D. Behschnitt, Nationalismus…, op. cit., s. 108.
108
D. MacKenzie, Officer Conspirators…, s. 130–131; D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 63.
109
Cyt. za: M. Radusinović, Antanta i aneksiona kriza, „Istorija 20. Veka” 1991, vol. 9, s. 7–22, tutaj s. 9.
110
A. Pavlović, Liudi i dogadaji, ideje i ideali, Beograd 2002, s. 30–38. Pavlović był socjaldemokratycznym politykiem i członkiem belgradzkiej elity intelektualnej – to wydanie jego dziennika zostało opublikowane przez jego córkę w 2002 roku i do tamtej pory nie wiedziano o jego istnieniu.
111
Cyt. za: V. Manojlović, Defense of National Interest and Sovereignty…, op. cit., s. 78.
112
M. Radusinović, Antanta i aneksiona kriza, op. cit., s. 18.
113
Cyt. za: M.St. Protić, Radikali u Srbjii: Ideje i pokret, Beograd 1990, s. 246.
114
V. Manojlović, Defense of National Interest and Sovereignty, op. cit., s. 109.
115
M. Buha, ‘Mlada Bosna’ – Sarajevski atentat. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Sarajevo 2006, s. 171.
116
W.D. Behschnitt, Nationalismus…, op. cit., s. 117.
117
Szczegóły na temat powstania organizacji Ujedinjenje ili smrt! zob. D. MacKenzie, Serbia as Piedmont…, op. cit., s. 153–182; D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 64–68; D. Ljubibratić, MladaBosna i sarajevski atentat, Sarajevo 1964, s. 35–37; W.D. Behschnitt, Nationalismus…, op. cit., s. 115–117.
118
M. Buha, ‘Mlada Bosna’…, op. cit., s. 170.
119
„Pijemont”, 12 listopad 1911, cyt. za: D.T. Bataković, Nikola Pašić…, op. cit., s. 143–169, tutaj s. 158. Związek z protofaszyzmem zob. V. Dedijer, B. Pavičević, Dokazi za jednu tezu, „Novi Misao”, czerwiec 1953.
120
Cyt. za: J. Remak, Sarajevo. The Story of a Political Murder, London 1959, s. 46. Na temat udziału Jovanovicia w organizacji zob. D. MacKenzie, Ljuba Jovanović-Čupa and the Search for Yugoslav Unity, „International History Review” 1979, vol. I, no. 1, s. 36–54 [przekład polski tekstu ślubowania za: F. Bernaś, Cień „Czarnej Ręki”. Z kart politycznych dziejów państw bałkańskich w latach 1878–1918, Warszawa 1990, s. 106].
121
V. Dedijer, The Road to Sarajevo, op. cit., s. 379.
122
J. Remak, Sarajevo…, op. cit., s. 49.
123
Cyt. za: D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 71.
124
V. Vučković, Unutrašnje krize Srbije i prvi svetski rat, Beograd 1966, s. 179.
125
D.T. Bataković, Nikola Pašić…, op. cit., s. 160.
126
D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 73.
127
Ugron do Aehrenthala, Belgrad, 12 listopada 1911, HHStA Wiedeń, PA Serbien XIX 62, no. 94a.
128
M. Buha, ‘Mlada Bosna’…, op. cit., s. 143, 175.
129
Zob. np. belgradzka „Politika”, 18 sierpnia 1910, gdzie wychwala się Žerajicia jako „szlachetnego potomka [swojej] rasy”, którego imię „ludzie wymawiają dziś z namaszczeniem”. Artykuł najwyraźniej opublikowano z okazji urodzin króla Piotra Karadziordziewicza; cytowane tutaj za austriacką Czerwoną księgą, zob. http://209.85.135.104/search?q=cache:0YxuZRIgw9YJ:www.geocities.com/veldes1/varesanin.html+%22 bogdan+zerajic%22=en&ct=clnk&cd=4&gl=uk&ie=UTF-8.
130
J. Remak, Sarajevo…, op. cit., s. 36–37.
131
V. Dedijer, The Road to Sarajevo, op. cit., s. 236; J.-J. Becker, L’ombre du nationalisme serbe, „Vingtième Siècle” 2001, vol. 69, s. 7–29, tutaj s. 13.
132
Paget do Greya, Belgrad, 6 czerwca 1913, TNA, FO 371/1748.
133
Crackanthorpe do Greya, Belgrad, 7 września 1913, TNA, FO 371/1748, karty 74–76.
134
Enquête dans les Balkans…, op. cit., s. 144; K. Boeckh, Von den Balkankriegen zum Ersten Weltkrieg. Kleinstaatenpolitik und ethnische Selbstbestimmung auf dem Balkan, München 1996, s. 125–126.
135
K. Boeckh, Von den Balkankriegen…, op. cit., s. 164.
136
Peckham do Crackanthorpe’a, Üsküb, 23 października 1913; Crackanthorpe do Greya, Belgrad, 17 listopada, TNA, FO 371/1748, karty 147–148, 158.
137
Greig do Crackanthorpe’a, Monastir, 25 listopada 1913 TNA, FO 371/1748, kar-ta 309.
138
Greig do Crackanthorpe’a, Monastir, 30 listopada 1913, TNA, FO 371/1748, karty 341–350, tutaj karta 341.
139
Greig do Crackanthorpe’a, Monastir, 16 grudnia 1913, TNA, FO 371/1748, karta 364.
140
Greig do Crackenthorpe’a, Monastir, 24 grudnia 1913, TNA, FO 371/2098, karty 11–15, tutaj karty 13–14.
141
Notatka na marginesie sporządzona przez „RGV” (Robert Gilbert Vansittart) w okólniku brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 9 grudnia 1913, TNA, FO 371/1748, karta 327.
142
Uwagi Pašicia datowane 3 kwietnia 1914, na depeszy Djordjević do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Belgradzie, Konstantynopol, 1 kwietnia 1914 [w:] DSPKS, knj. VII, sv. 1, Beograd, 1980, dok. 444, s. 586.
143
Belgrad odmówił udzielenia pomocy, gdyż uznał on rosyjskiego członka zespołu, Pawła Milukowa, za „wroga Serbii”, ponieważ wcześniej w Dumie rosyjskiej opowiadał się on za autonomią Macedonii. Zob. K. Boeckh, Von den Balkankriegen…, op. cit., s. 172.
