Ena Murray Omnibus 26. Ena Murray
Kruisrivier kan nie sonder u nie.”
Maar hy het sy kop geskud, geglimlag. “Nee, Anmar. Geen mens is onmisbaar nie. Ook maar goed dat dit so is, nè? Jy het dit nou self ervaar. Daar is niemand wat nie vervang kan word nie. Wanneer my tyd op Kruisrivier verby is, sal Hý sorg dat daar iemand is wat my plek inneem. En wanneer die tyd ryp is, sal Hý ook sorg dat daar iemand kom wat die leë plek in jou hart sal vul. Nag, kind. Dankie vir die koffie.”
Sy het hom nie weer gesien nie. Die volgende oggend het sy vergeefs gewag dat hy vir sy hospitaalrondtes moet opdaag. Hulle het hom in sy huis aangetref, bewusteloos. Dokters Brits en Faure het hom dadelik per vliegtuig stad toe laat neem en ’n vakuum het op Kruisrivier ontstaan.
Hier waar sy nou deur die veld stap nadat sy by die vakansieplaas ingeteken het, wonder sy of Oudokter ooit werklik vervang sal kan word. Natuurlik sal daar ’n vennoot gevind moet word om sy deel van die praktyk oor te neem. Maar ’n mens met soveel diepte van gees en empatie vir sy medemens? Nee, dit kan sy haar nie voorstel nie.
Soos Anmar in die stilte van die Karooveld aanstap, weet sy skielik net dat die paadjie van haar woonstel hospitaal toe en terug nie meer voldoende is nie.
Maar waarheen nou? Hoe keer ’n mens na die lewe terug? Hoe leer jy om jou medemens weer te vertrou en hom toe te laat om in jou hart te kyk en deel te hê aan dit wat jy daar bêre? Hoe wys jy vir mense wat jy vyf jaar lank vermy het dat jy nou hul vriendskap en begrip nodig het? Hoe haal jy die masker van gevoelloosheid wat jy vyf jaar lank voor jou gesig gehou het weg?
Sy het die kuns om te lewe verloor, besef Anmar Cloete, en die gedagte vul haar met vrees. Sy het te lank vir die lewe weggekruip, te lank haarself tot gevoelloosheid gedwing. Omdat sy wou wegskram van die smart van die lewe, het sy ook haar vreugde en lewenslus verloor. Hoe gaan sy uit hierdie groef kom waarin haar lewe verval het? Oudokter sou haar kon gehelp het, maar Oudokter is siek, en al word hy weer gesond, sal dit maande duur voordat hy weer op Kruisrivier sal wees, maande waarin sy weer kon begin lewe het as sy net geweet het hoe.
Sondagaand laat stuur sy haar motortjie by die hospitaalhek in. Dan trap sy verbaas rem. Die teaterlig brand!
Sy loop een van die verpleegsters in die gang raak. “Wat gaan in die teater aan, verpleegster?”
“Hulle doen mevrou Swanepoel se keisersnee, matrone. Hulle moet haas klaar wees.”
Anmar frons skerp. “Hoekom? Het daar iets gebeur?”
“Niks waarvan ek weet nie, matrone. Hulle het net hier ingekom en gesê mevrou Swanepoel moet gereed gemaak word vir die teater. Wel, sy was byna dadelik gereed, want sy was mos oorspronklik vir môreoggend op die lys.”
Anmar haas haar die gang af na die teater waar sy haar vinnig gereed maak, skrop en verklee. Binne rekordtyd laat sy haarself versigtig by die teater in. Dan kom sy in haar spore tot stilstand. Sy herken dokters Brits en Faure, maar ’n derde man is ook in die groep om die operasietafel en hý is die een wat oor die groot buik gebuk staan en die operasie uitvoer. Wat sou gebeur het en wie is hierdie vreemdeling wat besig is om in haar teater te opereer?
Fronsend en ontevrede stap sy nader. Almal het geweet waar sy haar bevind en dis net ’n halfuur se ry van die vakansieplaas tot hier. Sy kon maklik betyds terug gewees het om soos gewoonlik haar plek langs die chirurg in te neem. Maar dis suster Dreyer wat die instrumente aangee.
Ongemerk skuif sy nader en fluister sag: “Dankie, suster Dreyer. Ek sal nou oorneem.”
Blou oë flits na haar op en weer is Anmar bewus van ’n byna openlike vyandigheid in die blik. Maar dan sak die ooglede en sy staan versigtig terug om plek te maak vir haar senior. Die volgende oomblik kyk Anmar in ’n paar fronsende groen oë vas en die groot, bonkige gestalte van die chirurg kom ’n bietjie meer orent.
“Ons kom heeltemal goed klaar, dankie. Suster Dreyer is ongetwyfeld bekwaam genoeg om voort te gaan. Skalpel, suster!” Gehandskoende vingers strek na suster Dreyer uit en sonder dat Anmar bewus is van die beweging, tree sy terug om weer plek te maak vir Elsa Dreyer.
Daar word voortgegaan asof daar geen onderbreking was nie. Karel Brits hou sy blik op die narkose-apparaat en Naas Faure s’n volg die vreemdeling se handbewegings. Anmar staan uitgestoot buite die klein kring soos ’n oorbodige, lastige indringer.
Vir die eerste keer in baie jare voel sy ’n byna onbeheerste woede in haar opwel. Niks die afgelope vyf jaar kon haar ooit so kwaad kry of soveel emosie by haar wek dat sy gevoel het sy gaan haar selfbeheersing verloor nie, maar skielik, van nêrens af, kom ’n vreemdeling by haar hospitaal ingestap en vertel haar koel en kalm dat sy oorbodig is!
Wie is hierdie man? Wie is hý om haar so te sê die deur te wys in die enigste wêreld wat sy ken? Sy voel ’n vreemde onrus in haar roer, ’n gevoel wat haar bang en onseker maak. Ná die ure lange bepeinsing van die afgelope naweek is dit of hierdie vreemdeling se skielike verskyning en sy houding teenoor haar nóg ’n vingerwysing is.
So onopsigtelik soos sy haar verskyning gemaak het, verdwyn sy weer, stroop die teaterklere van haar af en stap uit in die gang. Sy stap by haar kantoor in waar sy die nagsuster aantref.
Dié staan dadelik op. “O! Goeienaand, matrone. Is daar iets verkeerd?”
Sy is bewus van die nagsuster se ondersoekende blik en sy pluk die masker van uitdrukkingloosheid vinnig op haar gesig terug. “Nee, suster. Ek het maar net kom inloer toe ek sien die teaterligte brand. Ek verstaan dis mevrou Swanepoel wat in is. Het daar komplikasies ingetree?”
“Nie juis nie, matrone. Maar soos u weet, was mevrou Swanepoel die laaste paar dae verskriklik gespanne. Dokter het toe besluit om liewer nie tot môre te wag nie, maar die operasie sommer vanaand nog te doen.”
“Dokter . . . wie?”
“Dokter Van Drüten.”
Net vlugtig roer daar emosie oor die stil, pragtige gesig. “Dokter Van Drüten!”
“Oudokter se seun, ja. Hy het Vrydagmiddag net nadat u vertrek het hier aangekom. Hy gaan glo sy pa se plek inneem tot tyd en wyl sake gereël kan word. Moet ek die tee maak?”
Anmar knik en sak agter haar lessenaar neer. Oudokter se seun! Daardie man wat haar so onbeskof langs die operasietafel weggejaag het, is Oudokter se seun! En hy gaan sy pa se plek inneem, het dit rééds ingeneem. En sy sal met hom moet saamwerk.
Net toe die nagsuster met die skinkbord instap, hoor Anmar voetstappe met die gang af kom. By die deur klink ’n vreemde stem op: “Dankie, suster Dreyer.”
“Dit was ’n plesier, dokter. U kan my enige tyd weer roep. Dit was wonderlik om weer ’n slag langs die operasietafel te staan.”
Karel Brits se stem klink ook op: “Daar behoort tee in die kantoor te wees. Wil u nie eers ’n koppie drink voordat u gaan nie?”
“Dankie. Dit sal welkom wees. Om die waarheid te sê het ek vanmiddag laas iets oor my lippe gehad.”
“O, maar dan gaan maak ek sommer ook vir u ’n paar toebroodjies,” hoor Anmar Elsa Dreyer gretig sê.
Die vreemde stem klink dankbaar: “As dit nie te veel moeite sal wees nie, sal ek dit baie waardeer, suster. Baie dankie.”
Elsa se ligte voetstappe sterf oorhaastig in die gang weg op pad kombuis toe, en dan verskyn hy in die deur. Anmar was op die punt om op te staan toe iets in haar styf ruk en sy verslae en bleek terugsak in die stoel. Sy kan net bly staar na die man wat haar vanuit die deur met skerp, groen oë staan en aankyk.
Sy hoor Naas Faure se stem toe hy hulle bekend stel, maar sy is nie in staat om te roer nie. Toe sy geen poging aanwend om op te staan of haar hand uit te steek nie, knik die groot vreemdeling net ligweg sy kop.
“Matrone is nie regtig ’n vreemdeling vir my nie, dokter. Ek het al heelwat van haar by my pa gehoor. Baie bekwaam, glo.”
“Uiters bekwaam,” laat val Karel Brits lojaal en kyk verbaas na die matrone se bleek gesig. Wat sou haar makeer? Dit lyk asof sy ’n spook gesien het.
Dis