Tryna du Toit-omnibus 3. Tryna du Toit
Karin se hart klop skielik in haar keel en sy weet nie wat om te sê nie.
“Dis nie ’n noodgeval nie,” vervolg hy, asof hy dink dat dit die rede is waarom sy aarsel. “Die kind is blykbaar al die hele week siek.”
Dit sal kinderagtig wees om nou beswaar te maak en Karin aanvaar die uitnodiging.
“Dis dan afgespreek,” sê hy. “Ek kry jou vyfuur by die hotel.” Waarskuwend vervolg hy: “As jy nie vyfuur reg is nie, ry ek sonder jou. Ek kan nie wag nie.”
“Ek sal reg wees,” sê sy koel.
Hy draai om om weg te stap, dan draai hy weer terug. “Ek is jammer jy moes die eerste oggend alleen hier regstaan. Ek moes ’n bloedoortapping gee en kon die pasiënt nie dadelik los nie.”
“Met Mien se hulp het dit heel voorspoedig gegaan,” sê sy styf.
“Ek wil ook om verskoning vra vir oom Japie. Ek hoop nie dit het jou ontstel nie.”
“Hoegenaamd nie,” sê sy en haar glimlag is heuningsoet. “Mans se vooroordele is nie ’n vreemde verskynsel vir ’n vrou wat die medisyne as beroep gekies het nie.” Hy kyk na haar, maar hy antwoord nie, en half vererg draai sy van hom af weg en sê: “Hy het vir my koorsig gelyk. Ek het gevoel ek kan hom nie net met ’n bottel medisyne huis toe stuur nie.”
Hy grinnik effens, maar haar rug is half na hom gekeer en sy sien dit nie.
“Hy was ’n bietjie koorsig,” erken hy. “Ek het hom gesê om dadelik bed toe te gaan of ek stuur hom hospitaal toe. Dis al dreigement wat enige uitwerking op hom het. Miskien kan jy dit in die toekoms onthou.”
Sy antwoord nie en hy groet en gaan terug na sy spreekkamer toe.
“Nog ’n rissie ook daarby,” mymer hy en dis allesbehalwe met genoeë dat hy aan die volgende drie maande dink.
In dokter Truter se spreekkamer het Karin haar handsak en voorskrifboekie opgetel en in haar handsak gesit.
“Ek sal hulle wys,” sê sy vir haarself toe sy uitstap. “Ek sal hulle wys.”
Hoofstuk 7
Hugo Slabbert se motor hou presies vyfuur voor die hotel stil. Karin wag reeds op die stoep en klim dadelik langs hom in.
In stilte ry hulle die hoofstraat af tot by die garage waar sy hom die eerste keer gesien het. Daar draai hy in ’n oostelike rigting en ná ’n rukkie ry hulle oor die treinspoor. ’n Paar minute later is hulle buite die dorp en dadelik trap hy die versneller dieper in.
Die herfsgras is goudgetint deur die namiddagson en die veld is vreedsaam. Selfs die stilte tussen hulle het iets van die landskap se vreedsaamheid en hoewel daar baie dinge is wat sy hom wil vra, is Karin onwillig om eerste die stilte te verbreek.
Ná ’n rukkie begin hy gesels. Hy vertel haar eers watter medisyne sy altyd op so ’n plaasrit moet saamry. As jy in die distrik uitgeroep word, moet jy op enigiets voorbereid wees.
“Die nedersetting by die dam is ook deel van ons gebied en daar kry ons selfs nog gevalle van malaria, hoewel die siekte die afgelope jare feitlik die nek ingeslaan is. As die mense net beter wil saamwerk en die eenvoudige voorsorgmaatreëls wil toepas wat ons voorskryf, kan malaria hier heeltemal uitgeroei word.”
Karin luister belangstellend. Dan dink sy meteens weer aan iets wat haar al die hele dag hinder.
“Daar is iets anders wat ek jou nog wou gevra het. Is daar ’n kliniek op Doringlaagte waar swanger vrouens voorgeboortesorg kan kry?”
“Daar is ’n hele paar jaar gelede met so ’n kliniek begin, maar dit het doodgeloop weens gebrek aan geld en ondersteuning deur die publiek.”
Karin is ’n rukkie stil, dan sê sy: “Ek dink aan die geval wat dokter Roux vandag gehad het.” Sy kyk na hom en vervolg effens verleë: “Moenie dink ek probeer fout vind nie. Dis bloot uit belangstelling dat ek vra. Daar is so baie wat ek nie weet nie en wat ek graag wil weet.”
“Watter geval was dit?” vra hy, maar sy stem klink nie baie aanmoedigend nie.
“Die pasiënt was agt maande swanger. Sy het eklampsia gekry en haar kind en byna ook haar eie lewe verloor.” Dokter Slabbert kyk voor hom in die pad en antwoord nie. Haar stem is koel en onpersoonlik toe sy vervolg: “Ek het geleer dat toksemie in swanger vrouens met behoorlike toesig heeltemal uitgeskakel kan word.”
“Dis waar. Maar jy sal ook gou leer dat die werk hier op Doringlaagte nie met jou werk in die stad vergelyk kan word nie. In die stede, in die groot hospitale, werk die dokters dikwels in ideale toestande. Hier is ons areas groot en die mense onder wie ons werk, is dikwels nie net onkundig nie, maar ook onwillig om te leer. Baie swanger vroue woon ver van dokters af en ons sien hulle dikwels vir die eerste maal as die bevalling reeds aan die gang is en komplikasies reeds ingetree het. Baie wat naby woon, sien ook nie die noodsaaklikheid van gereelde besoeke aan die dokter in nie. Dis eers as sake verkeerd loop dat ons hulp ingeroep word.”
“Ek verstaan,” sê Karin. Die eerste stap is natuurlik om so ’n vrou te laat besef dat sy nie net haar kind se lewe nie, maar ook haar eie lewe beveilig as sy met haar dokter saamwerk. Sonder daardie samewerking is die dokter magteloos om haar te help.
Die gedagte broei lankal by haar dat dit ’n werk is wat sy nogal graag sal wil doen: om haar kennis te gebruik om haar eie geslag te help … om hulle in die lang maande van wag by te staan met raad en daad en hulle te help om hulle kinders uiteindelik veilig en gesond in die wêreld te bring.
In stilte ry hulle verder, elkeen besig met sy eie gedagtes. Die pad begin nou tussen lae rantjies deurvleg en opeens verskyn daar ’n pragtige plaashuis aan die linkerkant van die pad. Dit is ’n groot wit gewelhuis, omring deur hoë bome, met ’n netjiese ringmuur wat die huis en vrugteboord omsluit.
“Wat ’n pragtige ou plaas,” sê sy saggies, bewonderend, en terwyl hulle verder tussen die rantjies inry, vertel Hugo haar van die plaas, Elandsdrif, en van die egpaar wat alleen daar woon. Hulle enigste dogter het teen haar ouers se sin getrou en haar pa het haar onterf en haar verbied om ooit weer ’n voet op die plaas te sit. Twee jaar nadat die dogter getroud is, het hulle enigste seun, ’n jong man van twintig, verongeluk, en die man en vrou woon sedertdien alleen op Elandsdrif.
“En waar is die dogter?” vra Karin. Hoewel sy die mense nie ken nie, is sy onmiddellik diep getref deur die verhaal.
“Ek weet nie,” antwoord hy. “Sy het weggegaan en niemand hier het ooit weer iets van haar gehoor nie. Die man en vrou is albei ons pasiënte – eintlik dokter Truter s’n – daarom dat ek jou die verhaal vertel. Ons word dikwels uitgeroep na Elandsdrif om mevrou Jordaan te behandel en dis miskien goed dat jy die geskiedenis ken.”
“Dit help baie,” sê sy. Hy het ’n oomblik effens ontspan toe hy haar van Elandsdrif en sy mense vertel het, maar sy houding teenoor haar bly koel en onpersoonlik. Sy wonder waarom hy die moeite gedoen het om haar vanmiddag saam met hom te bring. Dit moet bloot uit hoflikheid wees, of pligsbesef. Dis seer sekerlik nie ter wille van haar aangename geselskap nie!
Die pad word nouer en meer stamperig, en Hugo is verplig om ’n bietjie stadiger te ry. Karin moet vastrap om nie te veel rondgegooi te word nie en ná ’n rukkie vra sy: “Is dit die soort plaaspad wat ’n mens te wagte moet wees as jy in die distrik uitry?”
“Hierdie pad is glad nie so sleg nie,” antwoord hy. “Jy sal agterkom daar is ander paaie wat nog baie erger is. Jy kan eers begin kla as die swart turfgrond nat word.”
“O,” sê sy. Dis of hy daarop uit is om haar kort-kort op haar plek te sit.
Die pad kronkel nog steeds tussen die rantjies in en sy wonder of sy ooit alleen by die plaas sou uitgekom het. Met soveel verwarrende uitdraaipaadjies sal dit vir ’n vreemdeling feitlik ’n onbegonne taak wees.
“Wel, hier is ons,” sê Hugo toe ’n vaalgepleisterde platdakhuisie skielik in ’n opening tussen