Ena Murray Omnibus 38. Ena Murray
Soos Emile de Jongh nou lyk, gaan hy vanaand hier sit totdat hy gehoor het wat aan haar krap. En sy voel skielik so moeg. Sy het haar al weer in ’n ding ingepraat wat ver buite die bestek van haar werkpligte as verskaffer van primêre gesondheidsorg lê.
Sy kies haar woorde versigtig: “Dis nie dat jy jou mense te na kom of hulle veronreg nie.”
“Maar ek bly in gebreke,” daag hy haar uit.
“Dis … ek wonder maar net hoe goed kén jy die mense met wie jy elke dag saamwerk.”
“Verduidelik, asseblief.”
“Ek bedoel … jy ken hul name, weet dalk hoeveel kinders hulle het. Maar dis al.” Daar kom weer ’n flikkering in haar oë. Hy hoef haar nie te sit en aankyk asof sy twak verkoop nie! “Maar kén jy hulle werklik? Ken jy hulle vrese, hulle bekommernisse, hulle ambisies, hulle drome?” Hy sit haar net en aankyk en sy vervolg heftiger: “Hulle ken jóú drome en hulle weet van jóú ambisies. Trouens, hulle werk saam met jou om jou drome en ambisies te verwesenlik. Hulle weet jy wil daar dit en daar dat plant en jy verwag so en so ’n oes. Maar wat weet jy van húlle af, Emile? Hulle het ook drome.”
“Drome, sê jy?”
“Ja. Of is hulle nie veronderstel om te droom nie?”
“Moenie sarkasties wees nie.”
“Net so min as wat ek teenoor Ruda Visser beledigend en aanmatigend was, net so min was ek nou sarkasties. Soos in haar geval, het ek ook net ’n feit gestel.”
“Watter feit? Jy het van drome gepraat … en drome is nie feite nie!”
“Dan sal ek dit eenvoudiger stel: Jy, Emile de Jongh, ken nie een van die mense op jou plaas nie, selfs nie eens dié wat daar gebore is nie.”
“En hoe staaf jy hierdie feit?”
“Eenvoudig. Ek weet van een groot droom wat een van hulle al jare lank koester, ’n droom waaraan sy vandag nog vasklou ten spyte van die feit dat dit skynbaar ’n onmoontlike droom is. Weet jy daarvan?”
“Nee. Wie se droom is dit?”
“Maria s’n.”
“Maria?”
“Ja. Sy bly al vanaf sy ’n dogtertjie is op La Rhône. Martha Benjamin se Maria.”
“En waaroor droom sy?”
“Om ’n mediese dokter te word.”
“’n … Maar dis tog belaglik! Ek bedoel, dis totaal onmoontlik!”
Haar mond trek wrang. “Ja. Dis seker belaglik en dis seker ook onmoontlik. Maar dis ’n droom in ’n jong hart. Dis maar een droom op jou plaas. Daar sal ander ook wees waarvan jy nie weet nie.”
Sy stem is baie streng. “Miempie, ek hoop nie jy moedig haar aan nie. Om te droom is een ding, maar …”
“Nee. Ek moedig haar net aan om haar bes te doen op skool, al kry sy nie by die huis tyd om te leer nie … en intussen bid ek vir ’n wonderwerk.”
“Soos wat? Dat daar ’n fortuin uit die hemel sal neerreën? Jy weet wat dit kos om medies te studeer. Alle universiteitskursusse kos vandag ’n plaas se geld. En daar is die keuring ook nog.”
Haar meewarige glimlaggie is meer teen haarself gemik. “Ek is maar net so simpel soos Maria. Ek droom ook onmoontlike drome, selfs dat ’n fortuin op ’n dag uit die hemel sal neerreën … of dat ek haar pa sal opspoor. Miskien sal hý iets aan hierdie droom kan doen.”
“Haar pa?” Hy lyk totaal verward.
“Ja. Haar wit pa,” antwoord sy kalm.
Dit neem ’n tydjie voordat haar woorde insink. Dan: “Miempie! Waar kom jy aan …?”
“Ek weet dit net. Afgelei uit Martha se houding. En natuurlik Maria se steil hare.”
Hy is op sy voete en dit lyk asof hy lus voel om haar aan die skouers te gryp en te skud. “Jy is besete, vroumens!”
“My instink sê vir my dit is so. Ek weet net Maria het ’n wit pa. Ek is oortuig daarvan.”
“In hemelsnaam, Miempie, het jy dit vir Maria gesê?”
“Ek mag besete wees, maar ek is nie mal nie.”
Sy vinger word byna teen haar neus gedruk. “Jy moet hierdie ding uitlos. Jy gaan nog in groot moeilikheid beland. Kom tot jou sinne! Maria kan ’n verpleegster word. Dit is binne haar bereik.”
“Verstandelik het sy die potensiaal om ’n dokter te word. Ek was vanmiddag by haar skoolhoof. Sy vaar uitstekend op skool. Sy kan briljant vaar as sy genoeg tyd kry om regtig te leer.”
“Staak dit, Miempie!” bulder hy. “Ek begin wonder of jy werklik ’n opheffingsfanatikus is en of jy nie bloot ’n bemoeisieke vroumens is wat haar neus in ander mense se sake steek nie!”
“Dis my neus en jy het geen seggenskap daaroor nie!” roep sy gefrustreerd uit. “Jy praat nes haar ma. Jy wil haar ook vaskluister aan die strooislewe – net soos Martha.” Sy sien aan sy gespanne kaakspiere sy moet nou vinnig verduidelik. “Ek het met Martha gepraat, oor Maria se skoolganery. En toe sê sy Maria moet die end van die jaar plaas toe kom. Toe ek haar vertel dat haar kind geregtig is op ’n beter lewe, is haar antwoord dat dit beter is as Maria maar liewer net soos hulle bly. Buite die stroois wag daar net hartseer en trane op haar. En jy dink ook so,” beskuldig sy reguit. “Maria moet maar plaas toe kom en haar drome begrawe.”
“Ek het dit nie gesê nie! Ek het gesê sy kan ’n verpleegster word. Sy kan in ’n kantoor gaan werk, in ’n bank, enige plek.”
“Maar in jou hart stem jy saam met Martha. Dis beter vir Maria om liewer haar droom te vergeet.”
“Ja.”
“In daardie geval, Emile de Jongh, het ek en jy niks verder om vir mekaar te sê nie. Ons sal mekaar nooit vind nie. Goeienaand.”
Hy swaai op sy hakke om, kyk by die deur terug. “Jy, Miempie Rust, is self besig met ’n vergeefse droom. My ma het haar darem deeglik met jou misgis.”
“Wat bedoel jy?”
“Dis nie meer van belang nie. Goeienaand, suster. Mag dit met jou en jou drome goed gaan … maar ek twyfel.” En die deur word redelik hard agter hom toegetrek.
4
Laura de Jongh kyk op toe sy haar seun sien. Dan word haar blik ondersoekend toe sy die stormagtige uitdrukking op sy gesig sien. “Jy is gou terug. Het jy dan nie op die dorp gaan kuier nie?”
Hy gee ’n grimmige laggie. “Ja, as ’n mens dit kuier kan noem. Waar is Pa?”
“Hy het al gaan lê.” Sy skakel die televisie af. “Ek gaan maak eers vir ons ’n bietjie tee voordat ek ook maar gaan inkruip.” Toe sy by hom verbykom, vra sy nonchalant: “Uitval met jou jongste meisie gehad?”
Hy stap saam kombuis toe, antwoord: “Daar was ’n uitval, ja, maar nie met my jongste meisie nie.”
“O?” Sy skakel die ketel aan. “Met wie dan? Na jou gesig te oordeel, het jy die onderspit gedelf.”
“Dit sal die dag wees! Maar ’n mens kan nie met ’n vroumens redeneer wat ’n eenrigtingverstand het nie.”
“Dan was dit tog ’n vroumens?” Sy kyk hom geamuseerd aan. Hy het beslis nie die beste daarvan afgekom nie!
Hy moet teen sy sin glimlag. “Toe, Ma! Vra wie dit is. Ek weet jy bars van nuuskierigheid.”
Sy ma lag, begin die tee maak. “Goed. Vir wie het jy vanaand gaan kuier?”
“Vir Ma se Miempie.” Hy hou ’n hand omhoog toe sy ma hom vinnig