Kristel Loots-omnibus 1. Kristel Loots
vergiftig? Nooit gesien nie.” Hy neem ’n beker van die skinkbord. “Dit ruik heerlik, en ek wil dit graag drink voordat dit heeltemal koud is.”
Sy neem self groot slukke sodat die gehamer van haar hart tot bedaring kan kom. Kafeïen kan haar beslis nie meer kwaad doen as hierdie ontsteltenis nie. Sy gaan sit so ver as moontlik van hom af weg, maar dan sien sy die liggie op haar antwoordmasjien flikker.
“Verskoon my,” sê sy. “Ek wil net gou hoor waaroor dit gaan.”
Soos sy verwag het, is dit haar pa se temerige stem wat deur die masjien opgeneem is.
“Jenna? Waar’s jy? Wat help dit jy’t ’n foon en jy’s nooit daar om die ding te antwoord nie? Ek sit nou hier met my pille in die hand. Hande vol pille, dis mos al wat my aan die lewe hou. As ’n mens dit ’n lewe kan noem.” Sy kan hoor hoe haar pa deur sy pille krap. “Ek kan nie onthou of ek al die klomp wat ek vanaand moes drink in my keelgat afgegooi het nie. Drink ek te veel, vrek ek, en drink ek dit glad nie, vrek ek ook. Nou hoe de hel moet ek nou weet wat om te doen?”
Sy sug toe sy omdraai. “Ek is jammer,” sê sy toe sy besef dat Luca hierdie gekerm moes aanhoor. “My pa weier om op die selfoon te bel.” Sy trek haar skouers op.
“Van die bietjie wat ek van hom weet, klink jou pa na ’n ideale kandidaat vir die Hart-akademie. Jy moet sê as julle belangstel daarin dat hy opgeneem word. Ek dien in die bestuur en kan iets reël.”
Jy weet nie waarvan jy praat nie, Luca de Wet, wil sy sê. Jy ken nie my pa nie.
“Ek het al gehoor van die Hart-akademie. ’n Artikel daaroor in die koerant gelees ook,” sê sy neutraal. Sy gaan sit weer op haar stoel en teug aan haar cappuccino, wat nou sy smaak vir haar verloor het.
“Die hele idee daaragter is om ’n ware studie te maak van hartprobleme. Tot dusver is dit ’n klinkklare sukses. Ons het sowat ’n honderd inwoners, almal met een of ander hartsiekte onder lede. Hulle word op alle vlakke behandel, insluitend sielkundig ...”
“... wat my pa nodig het,” voltooi sy.
Sy plaas haar beker terug op die skinkbord en leun vorentoe. Dis skielik vir haar belangrik dat hy moet verstaan wat met haar pa gebeur het.
“Ek wens jy kon my pa geken het soos hy eers was,” sê sy. “Adam sou vir die waarheid van my woorde kon instaan as hy nog hier was. My pa was ’n allemansvriend, het selfs met Adam gebond. Toe hy al op hoërskool met sy eienaardighede begin het en almal wye draaie om hom geloop het, het my pa hom nader getrek. Hy’t nooit juis vir Adam verstaan nie, maar hy’t hom aanvaar net soos hy is.” Sy glimlag effens. “Al my maats was mal oor my pa, van skooldae af al. My pa was ’n prettige omie, vol grappe, die ene terglus en so aktief, ons kon skaars byhou met alles wat hy vir ons gereël het. Hy was voorsitter van ’n hele paar verenigings en baie aktief in die gemeenskap. Sportbyeenkomste, feeste, noem maar op – jy sou hom daar kry, gewoonlik in die voorste gestoeltes.” Sy aarsel ’n oomblik. “Ek weet nie of hy hom daardeur ooreis het nie, ek weet net hy het elke oomblik daarvan geniet, want hy het voluit geleef.”
“En jou ma?” vra hy.
“Vandat ek kan onthou, was my ma se gesondheid swak. Sy’t asma-aanvalle gekry en ons het haar op die hande gedra, veral my pa. Sy was die queen bee in die huis, verstaan jy? Pragtig om na te kyk, en ons het haar liefgehad met iets soos verering amper.
“Toe sy dood is, het my pa natuurlik ’n knou gekry. Maar ná ’n ruk het hy tog sy kop gelig. Die moeilikheid het gekom toe hy vir sy jaarlikse ondersoek by ’n hartchirurg gaan aanklop het. My pa was natuurlik altyd bewus van die risiko’s. Daar was hartprobleme in sy familie – ’n paar gesinslede wat voortydig dood is aan hartaanvalle, sy ma ook. Hy’t van die kwale oorgeërf: hoë bloeddruk, cholesterol, ’n mate van oorgewig – die gewone bangmaakfeite.”
“Wat was die kardioloog se bevinding toe?” Hy kyk belangstellend na haar.
“Hy het blykbaar ook soos jy geredeneer: ’n angiogram kan nie kwaad doen nie. En buitendien, wie kla nou as jy ’n ekstra paar duisend rand in die sak kan steek vir ’n halfuur se werk?”
“Nou’s jy onregverdig, Jenna. Hartprobleme is vreeslik onvoorspelbaar en selfs met al die kennis wat die afgelope paar dekades versamel is, kan ons as medici steeds nie vir ons pasiënte ’n helder prentjie in ’n kristalbal voorhou nie. ’n Hartvatsiekte kan op een van ’n paar maniere manifesteer. Die pasiënt kan natuurlik ook sonder enige simptome wees. ’n Inspannings-EKG kan wys dat ’n kroonaar of twee verstop of vernou is. Dis selfs moontlik dat die pasiënt op daardie stadium reeds hartaanvalle gehad het sonder dat hy daarvan weet, maar wat skade aan sy hartspier veroorsaak het.”
Luca is nou behoorlik op dreef. Sy arms swaai en sy hande praat saam terwyl hy verder verdedig en motiveer waarom hy en sy kollegas ’n pasiënt so graag vir verdere toetse stuur.
“Derduisende mense kry byvoorbeeld van tyd tot tyd angina-aanvalle. Hulle skrik vir die borskaspyn wat skielik toeslaan, veral terwyl hulle aktief is. Dan sit hulle ’n pilletjie onder die tong en die pyn bedaar en hulle steur hulle nie verder daaraan nie. Dit raak deel van hul lewens, en dis ook goed so. ’n Mens moenie toelaat dat die vrees vir ’n hartaanval jou lewe oorneem nie. Maar as aanvalle soos daardie te dikwels voorkom of vir te lank aanhou, verhoog die risiko vir ’n hartaanval. En natuurlik, soms slaan ’n hartaanval toe waar en wanneer ’n mens dit die minste verwag.”
“Soos ’n dief in die nag,” merk sy op.
Hy knik. “Baie hartlyers sterf onmiddellik. En dié wat dit oorleef, het hartspierskade, afhangend wat watter deel van die hartspier nie meer bloed gekry het nie en hoe groot die deel van die hartspier is wat daarsonder moes klaarkom. Dís wat ons ten alle koste probeer vermy, en ’n angiogram kan in sommige gevalle lig op die saak werp. Maar natuurlik is dit ook nie die finale antwoord nie.” Sy skouers sak effens. “Ons ken maar ten dele ...”
Dis waar, dink sy skaam. Die slimste mens op aarde het nie al die antwoorde nie – ook nie die wyse witjas-filosowe wat om ’n tafel sit met jou toetsuitslae voor hulle om jou lot vir jou te bepaal nie.
“Jy veralgemeen sonder dat jy die ware feite ken,” verwyt Luca nog.
“Die feite wat ek wel ken, is dit wat ek saam met my pa deurleef het. Die bloedverdunningsmiddel wat hy ná die tyd moes neem, het nie met hom geakkordeer nie en sy niere het skade gekry. Maar meer nog as dit: sy gees het ’n knou gekry. Skielik was hy nie meer die sterk man wat sy gesin teen alle aanslae van buite kon beskerm nie. Hy’t oornag in ’n ou man verander. En dit het net erger geraak ...”
Sy is skielik moeg. Moeg vir die storie, moeg vir die gevoel van verlies elke keer as sy onthou hoe daardie enkele doktersbesoek haar pa se lewe beïnvloed het. “Pa glo vas hy moes nooit dokter toe gegaan het nie,” sug sy.
“Kom sit hier by my,” sê Luca en klop op die leë sitplek op die rusbank langs hom.
Sy wil nie. Maar as sy weier, gaan hy weet hoe hy haar met sy teenwoordigheid ontstem. Sy staan op en gaan sit versigtig langs hom.
“Dis juis vir mense soos jou pa dat ons die Hart-akademie gestig het – hoofsaaklik middeljarige mense wat aan die nagevolge van ’n hartsiekte ly en wat geneig is om vir die dood te gaan sit en wag omdat hulle nie oor genoeg kennis beskik nie.”
“Hoe betrokke is jy?”
“Soveel as moontlik soos my praktyk my toelaat. Daar ís personeel wat op die perseel inwoon, verpleegsters en selfs ’n kardioloog. En natuurlik ons voorslag-biokinetikus.”
“Amanda?” Jenna hou asem op.
“Dis reg. Sy het sak en pak by die akademie ingetrek. Sy verkies om op die perseel te woon sodat sy maklik beskikbaar is wanneer die inwoners haar nodig het.”
Ag, as-se-blief, dink Jenna. Die selfopofferende soort!
“Die personeel woon in een vleuel van die gebou, en die inwoners kan so privaat wees as wat hulle wil. Elke wooneenheid het ’n badkamer en ’n eie kombuisie waar daar