Die windvanger. Breyten Breytenbach
sê die dief vir die vrou en die kind
kom ons stap weer weg uit hierdie stad
van heilige bekeerdes
die mense hierlangs
hou nie van spotvoëls en morbekke en vals note nie
hier kom duisternis
voorwaar voorwaar ek sê verder vir julle
nou gooi hulle ons nog met skille
binnekort sal dit drolle wees
toe sê die dief vir die vrou en die kind
dis beter om blind in die vreemde te gaan
as om twee ontgogelde klippe
vir oë in die kop te kry
hier kom ’n getrommel van gewetens
luister hoe jil en joel die gelowiges
met skemerte is die stemme
tuine en boorde vol onkruid geheuens
en die vadere se gebeentes klik
soos grafte vol woorde
kyk van heinde en ver
trek die swart onweer laer
en onnodige geraas
ons gee pad
ons neem saam
die bewegings van die maan
wat die son se intieme naam is
in die nagte stil van sterre
toe sê die dief vir die vrou en die kind
ek weet julle voete en harte is seer
ek is jammer ek het julle verkeerd voorgesê
maar dit belowe ek weer
op my eer as dief
as ons honger word vir liefde
steel ek ’n hele brood lewe
so groot soos ’n gedig
en so voedsaam soos ’n vis
seën die brood
en aanbid die vrugte
uit die aarde van geboorte
toe sê die dief vir die vrou en die kind
ons sal onthou
die ewige blou vlam van die hemel
en ons neem met ons mee
die see en die berg
en die stof van ons voete
dis klaar stap vir stap die gesig
van die begin van die einde
van ’n derde en laaste ballingskap
5
laat die woordvoël se pad jou dan lok
deur ruigtes van selfverbeelde angste
al langs weë toeka toegegroei
soos die leë geskiedenisse
van nisse en neste
waar soldate se geraamtes
grond geword het
nog voor hulle sin kon spel
die verlede sal nooit ophou verdwyn nie
maar as jy aanhou beweeg
kry jy die betekenis van tot niet gaan –
strek dan jou maak-maar-so-vlerke
en die skrikkerige skaduwee
in die stof is ’n vangs
daar hét jy dit nou
pluk in die veld ’n lat
van die naaste doringboompie af
en slaat jou gat
totdat die babbeling van lof der begrip
borrelend uit die landelike keel kweel
6
oor die grens gekom
altyd weer oor die grens gekom
duskant is die kusmere ’n veryling
’n verkwyling en ’n vertwyfeling
van die mare nostrum
waar flaminke in die vlak water vroetsel
asof ’n fata morgana vertraan het
en in agterplase lê bootjies hoog en droog opgepéns
soos drome van dronk nagtelikse vryheid
onbetaamlik vir die dag se oog
oral langs die kuste stik vissers
hulle bietjie-brief lewens aan die naat
van ewigheid vas
snags is die donker godin se kleed van swart papier
en wit spoel die woorde uit
oor die grens
altyd weer oor die grens
na die land van die voël
die boomsinger die salmander en die wildevark
van vore vertes
en verre nabyhede
waar sipresse donker linte is
om die lewe flakkerend aan die dood te bind
7
in die môre reeds
met wolke vlae
herinnering aan verskote veldslae
sing die voëls van skemer
8
ontsettende vreugde
nie oor gisters met hulle gleuwe
onverwagse landskapoopmaak
nie oor ’n lang lewe van plesier en pyn
nie eens oor die liefde
van menslywe nie
en nie oor die voorlê van die dood
(want dié sê niks)
maar nou:
daardie wolk, die blaar
die hond se kak
die olyfboom se stam
die wit lourierblom
die geluide van ’n aarde wat draai
in die agteroog nog laas nag se maan se bleik
die ewige uitspansel onder en bo
hierdie reuk van jasmyn en grond en reën
9
daar is baie baie mooi
belewenisse in die wêreld
en meeste van hulle het
’n snytjie tussen die bene
soos die proegang
tot ’n geheime vrug
van doodgaan
10
in die laatmiddag
toe dit nie meer so warm was nie
het ons die sipres by die voordeur
afgesaag en weggesleep
na die onderste kamp –
hy