Piekfyn Afrikaans Leerderboek Graad 7 Huistaal. Rina Lamprecht
mooi (b.nw.).
Hierdie deelwoorde met ’n -ende as agtervoegsel word teenwoordige deelwoorde genoem. Die handeling is nog nie afgehandel nie. (Die kraan is besig om te drup en die kinders is besig om te sing.)
Wanneer die handeling voltooi is, word ’n verlede deelwoord soos volg gevorm:
Ek kerf die biltong. Nou het ek gekerfde biltong.
Ek kook die rys. Ons eet gekookte rys.
Let op: ’n Agtervoegsel -te of -de is agteraan die werkwoorde gevoeg.
Wanneer die woord nie ’n letterlike betekenis het nie, word die klinker in die werkwoord verander. Byvoorbeeld:
Wanneer dit voel asof my hart gebreek is, het ek ’n gebroke hart. (My hart is nie regtig gebreek nie; ek is net baie hartseer.)
Beantwoord die taalvrae wat op die leesteks gebaseer is:
1. Skryf die volgende sinne wat in die teks “Fiksheid” voorkom oor in die verlede tyd:
a. Dit help jou om goed oor jouself te voel.
b. Dit verg inspanning om gesond te bly.
c. Hoe bly ’n mens fiks?
d. Oefening versterk ook jou spiere.
e. Jou longe kan ook ’n groter volume suurstof inneem.
2. Stel die vyf sinne by vraag 1 in die toekomende tyd.
3. In sin 1 van paragraaf 1 is ’n hulpwerkwoord gebruik wat die hoofwerkwoord help. Skryf die hulpwerkwoord en die hoofwerkwoord neer.
4. “ ’n Mens moet een ding besef.” Skryf die hoofwerkwoord neer wat saam met die medewerkwoord “moet” gebruik word.
5. Gebruik die volgende sin: “Jou bloedsomloop verbeter.”
a. Voeg ’n hulpwerkwoord in sodat die sin in die verlede tyd is.
b. Voeg ’n hulpwerkwoord in sodat die sin in die toekomende tyd is.
c. Voeg ’n medewerkwoord in sodat die sin ’n opdrag is.
d. Verander die sin sodat dit ’n versoek is.
e. Verander die sin nou na ’n bevelsin.
6. Gebruik die voegwoord tussen hakies om die volgende sinne te verbind.
a. Jy moet gereeld oefen. Jy kan gesond voel. (sodat)
b. Jou hart en longe kan meer suurstof inneem. Jou bloedsomloop verbeter. (omdat)
c. Jy moet gesond eet. Jy moet ook gereeld eet. (maar)
d. Moenie rook en drink nie. Hou so jou liggaam van binne skoon. (en)
e. Oefening is noodsaaklik. Dit dra by tot vermindering van stres en depressie. (want)
7. In paragraaf 2 en 4 is voegwoorde onderstreep. Skryf in albei gevalle die sinne sonder die voegwoorde in twee losstaande sinne neer. Let op na jou woordorde.
8. Voltooi die volgende sinne deur jou eie sin ná die voegwoord te skryf.
a. Ek sal gebalanseerd eet, omdat . . .
b. Jan oefen gereeld, sodat . . .
c. Gert sê dat . . .
d. Petro eet genoeg vrugte, maar . . .
e. Jou spiere word versterk, want . . .
9. Voltooi die volgende sinne waarin die koppelwerkwoord gebruik word.
a. Hy lyk
b. Sy word . . .
c. Ons is . . .
d. Die atlete lyk . . .
e. Hulle word . . .
In hierdie aktiwiteit gaan jy
partydigheid en stereotipering in ’n spotprent ondersoek
samehangende paragrawe skryf
aandag gee aan paragraafskakeling.
Bestudeer die spotprent noukeurig. Werk dan saam met jou maat en beantwoord die vrae.
In ’n neutedop en die Taalgids gee riglyne oor kritiese taalbewustheid.
Partydigheid
Partydigheid is wanneer jy een party of persoon bo ’n ander verkies. ’n Mens kan dus nie regverdig oordeel nie.
Stereotipe/stereotipering
Dit is wanneer jy ’n vooropgestelde siening oor iets of persone het. As ’n paar taxibestuurders nie ordentlik kan bestuur nie, dink jy later alle taxibestuurders is roekeloos.
Geïmpliseerde betekenis
Dit kom voor wanneer taal iets anders beteken as wat gesê of geskryf is.
Groepbespreking
Beantwoord die volgende vrae in jou werkboek.
1. Watter afleiding kan jy maak as jy na die wielspore van die taxi kyk?
2. Waaruit kan ons verder aflei dat die taxibestuurder roekeloos gery het?
3. Een van die motors lê op sy sy. Wat dink jy het daar gebeur?
4. Kyk na die passasiers se gesigsuitdrukkings.
a. Watter emosies ervaar hulle?
b. Wat het die illustreerder gedoen om hierdie emosies te beklemtoon?
5. Wat impliseer die spreker se woorde: “. . . dié keer het ek jou . . .”?
6. Wat noem ’n mens die persoon wat verkeerskaartjies uitskryf?
7. Die taxibestuurder word beboet.
a. Waarvoor word die taxibestuurder gestraf?
b. Dink jy dit is ’n ernstige oortreding? Waarom sê jy so?
c. As jy die persoon was wat die kaartjie moes uitskryf, vir watter oortreding(s) sou jy die kaartjie gegee het?
8. Hoekom kan ons sê hier is sprake van stereotipering in die spotprent?
Hou ’n paneelbespreking
Dit is uit die spotprent duidelik dat mense nie altyd veiligheidsbewus is nie. Hou ’n paneelbespreking oor hierdie onderwerp en kyk of julle dalk ’n groter bewustheid onder julle maats of in julle omgewing kan kweek.
Stel nou julle paneel saam en hou ’n paneelbespreking oor die volgende onderwerp:
Die algemene publiek en veral die jonger motorbestuurders en taxibestuurders moet meer veiligheidsbewus gemaak word.
Lees eers Pitkos aandagtig deur sodat julle weet hoe ’n paneelbespreking werk
Pitkos
’n Paneelbespreking is wanneer ’n groep sprekers saam ’n saak bespreek waaroor navorsing gedoen is. Daar is ’n voorsitter of leier wat die ander lede voorstel en die bespreking lei.
Die paneel bestaan uit een verteenwoordiger van elke klasgroep.