Piekfyn Afrikaans Leerderboek Graad 7 Huistaal. Rina Lamprecht
Wanneer jy die gedig ”Slaap” van D.F. Malherbe lees, moet jy probeer om vir jou die volgende prentjie te visualiseer:
’n Pappa sit met sy dogtertjie op sy skoot, terwyl sy stadig en baie rustig aan die slaap raak.
Terwyl die pappa na haar kyk, vergelyk hy haar rustige aan-die-slaap-raak met sy eie dood en wens dat hy eendag so rustig kan sterf.
Lees die gedig een maal hardop deur.
Groepbespreking
Watter woorde sê vir jou dat albei – die pa en die dogtertjie – rustig is?
Luister mooi na die klanke in die eerste strofe:
Het die woorde lang of kort klanke? Gee voorbeelde.
Watter atmosfeer/stemming word deur die klanke geskep, m.a.w. hoe voel jy terwyl jy na hierdie gedig luister?
“Genaak” beteken nader kom. Wie dink jy kom nader as die dogtertjie sê: “Nag, Pappie”?
Lees nou die gedig saam met jou onderwyser en beantwoord die vrae wat daarna gestel is.
Slaap
D.F. Malherbe
1 Wat is die slaap ’n wondersoete ding!
2 Sag op haar bloue oë daal die vaak
3 soos maneskyn diep waterkuile raak
4 om daar te droom in silwer skemering.
5 Vir laas beef oor haar lippe ’n fluistering:
6 “Nag, Pappie.” Ek merk hoe langsaam hy genaak,
7 wat drome soet tot werklikhede maak:
8 in vaderarms rus my lieweling.
9 Sluit so my oë, God, wanneer vir my
10 u Engel wenk ter laaste, lange rus
11 en ek van wilde woeling hier moet skei;
12 dat my dan stille drome huis toe sus
13 en sterke Hand deur duisternisse lei.
14 Sluit so my oë, God, as ek gaan rus.
(Uit: Groot Verseboek. Tafelberg. 2000)
Woordverklarings
duisternis: donkerheid
genaak: nader kom
lieweling: liefling
sus: om iemand aan die slaap te wieg
ter laaste lange rus: vir die laaste lang rus (dood)
wenk: wink, nader roep
Beantwoord die vrae.
1. Wie is die twee karakters in die gedig?
2. Wie is aan die woord in die gedig (is die spreker in die gedig)?
3. In versreël 1 klink dit asof die spreker opgewonde is.
a. Watter leesteken gebruik die digter om hierdie opgewondenheid te beklemtoon?
b. Waaroor is die spreker opgewonde?
c. Watter woord in versreël 1 beklemtoon die opgewondenheid?
4. In versreël 2 tot 4 word ’n vergelyking gebruik.
a. Skryf die vergelyking neer.
b. Watter twee sake word met mekaar vergelyk?
c. Hoe help hierdie vergelyking om die stemming (atmosfeer) van die gedig uit te beeld?
5. Uit watter woorde kan ons aflei dat die dogtertjie nou op haar pappa se skoot aan die slaap raak?
6. Vanaf versreël 9 praat die spreker met God. Wat vra die spreker van God?
7. Die woorde “wilde woeling” (r. 11) vorm ’n kontras met twee ander woorde wat in die laaste vier versreëls staan. Skryf hulle neer.
8. Wat, dink jy, is die boodskap (tema) van hierdie gedig?
9. Dit is duidelik dat die twee gedigte van mekaar verskil. Vergelyk die twee gedigte met mekaar en voltooi die volgende tabel.
| Aspekte | “Slaap” | “Die gewigopteller” |
| Aantal reëls in die gedig | ||
| Aantal strofes in gedig | ||
| Rympatroon in gedig | ||
| Naam van die rympatroon | ||
| Voorbeelde van alliterasie | ||
| Klanke (lang en kort klanke) | ||
| Stemming wat in gedig uitgebeeld word |
Hardoplees
Pitkos
Hardoplees
Wanneer jy voor mense hardoplees, moet jy die volgende onthou. (Blaai ook terug na Module 1 vir wenke oor hardoplees.)
Berei deeglik voor sodat jy die gedig vlot kan lees.
Omdat jy reeds hierdie twee gedigte verstaan, is dit belangrik dat jy die stemming met jou stem en leestempo oordra.
Staan gemaklik en hou die boek op so ’n hoogte dat jou stem en gesig nie deur die boek weggesteek word nie.
Voorbereide hardoplees
Berei die twee gedigte wat bespreek is deeglik by die huis voor sodat jy dit vir formele assessering vertolkend aan die klas kan voorlees.
Jy kan ook ’n ander gedig kies waarvan jy hou en dit voorlees. Dit is baie belangrik dat die stemming wat in die gedig heers met jou voorlesing oorgedra word.
Bring ’n afskrif van die gedig wat jy voorlees saam sodat jou onderwyser kan volg terwyl jy lees.
Formele assessering
Jou onderwyser gaan jou hardoplees formeel assesseer.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
die doel, teikengroep en inhoud van die teks ondersoek
hoofgedagtes identifiseer en verduidelik hoe besonderhede dit ondersteun
hoofwerkwoorde, hulpwerkwoorde, koppelwerkwoorde, voegwoorde en deelwoorde herken en gebruik
oplet na woordorde
tydsvorme gebruik.
In die vorige aktiwiteit het jy van die gespierde gewigopteller gelees. So ’n persoon moet nogal fiks wees. Lees nou die volgende artikel oor fiksheid aandagtig deur en beantwoord die vrae. Slaan die betekenis van die woorde in skuinsdruk na en skryf die woorde in jou persoonlike woordelys.
Fiksheid
Het jy geweet dat