Schalkie van Wyk Keur 12. Schalkie van Wyk
oor sy diepste gedagtes kan praat sonder dat dit hom ontstel. Moontlik omdat haar belangstelling eg is en nie aan vulgêre nuuskierigheid grens nie, mymer hy. “Tannie het reg besluit, maar ek glo nie Ilse sal in hierdie stadium in my belangstel nie, nie solank sy deur Bruce se blink geld verblind word nie.” Hy lag gedwonge en haal sy skouers op. “Wie weet, dalk word ons meisie eendag groot.”
“Moet net nie te lank wag nie, Henk,” waarsku Nicky, kyk ’n oomblik ernstig in sy oë en draai haastig om. “Sê vir Ilse julle twee moet weer kom kuier, Henk, en dra my groete aan haar oor. Tot siens!”
“Ek sal so maak, tannie. Tot siens,” sê Henk en kyk haar glimlaggend agterna.
Agter hom brul ’n kragtige rooi sportmotor die erf binne en kom onder die peperboom langs sy motortjie tot stilstand. Hy sien Ilse uit die motor klim en hoor die deur agter haar toeklap. Sy kom haastig om die motor geloop.
“Moenie uitklim nie, Bruce. Ek sal nou dadelik weer moet gaan studeer,” hoor hy Ilse sê.
“Dis nou my meisie,” kom Bruce se stem uit die donker. Hy draai na die jong man wat agter Ilse gesit het en nou vorentoe in haar leë sitplek klim. “Wat het ek vir jou gesê, Karel? Ek kan maar die hele kerkraad saambring as ek haar uitneem, want sy behandel my soos ’n stiefbroer of ’n sieklike ou oom. Nag, mooi ding!”
“Dankie vir die koffie, Bruce. Lekker slaap!” roep Ilse en stap na haar kamer voordat Bruce ry.
In sy kamerdeur glimlag Henk tevrede. Hy draai om en sit Ilse se pakkie op sy skryftafel neer. Dan sak hy op ’n leunstoel neer, soek sy sakkie tabak op die koffietafeltjie voor hom en begin sy pyp tydsaam stop.
Dan het Sonja tog die waarheid gepraat, peins hy, besef dat hy nog glimlag en vee half ergerlik oor sy gesig. Maar hy was nie die enigste een wat bekommerd was nie. Tannie Nicky en oom Leon voel nes hy oor Ilse en Bruce se verhouding. Maar na daardie toneeltjie onder die peperboom weet hy vir seker dat sy nog nooit op Bruce verlief was nie, al oorweeg sy dit ook om ter wille van sy pa se geld met hom te trou.
Hy steek sy pyp op en suig daaraan totdat dit goed brand. Dan leun hy behaaglik terug teen die stoelleuning, terwyl sy oë op die oop deur rus. ’n Mooi meisie, sy Ilse, mymer hy. Hy frons ongeduldig toe sy blik op die foto van ’n middeljarige man en vrou op sy skryftafel val. As hy en sy pa nie vyf jaar gelede rusie gehad het nie – en as hulle siening van boerdery nie so hemelsbreed verskil het nie …
Rykdom. Hy glimlag wrang en kyk met iets soos bitterheid na die man op die foto. O, hy ken rykdom – hy, die enigste seun van ou ryk Hendrik Retief. Maar vyf jaar gelede het sy pa hom reeds onterf, hom as ’t ware weggejaag, en al sy ma se gepleit en trane kon nie weer ’n versoening bewerkstellig nie.
Hy maak ’n ongeduldige handgebaar, asof hy die probleme van gister soos spinnerakke voor sy gesig wil wegvee, en staan op. Rusteloos kom hy orent en stap buite op die stoep uit. Hy leun teen ’n pilaar en kyk na die twee meisies by die groot tafel in die kamer aan die onderpunt van die stoep.
Hy kon sy eie plaas gehad het, een van sy pa se talle plase wat tog eindelik syne sou gewees het. Dan sou hy vir Ilse kon gesorg het. Vir haar en haar mense … beter as wat Bruce Reyneke ooit sou kon doen.
Hy byt op sy onderlip en ’n frons keep diep tussen sy donker wenkbroue. Stadig skud hy sy kop. Nee, dis nie wat hy wil hê nie. Die dag as hy met Ilse – of met enige ander meisie – trou, sal dit wees omdat sy hom liefhet, en hy vir haar. Maar as hy geld gehad het, as hy sekerheid oor sy toekoms gehad het, as hy Ilse se vrees vir armoede vir altyd kon wegneem, haar sekuriteit kon gee … Waarom moet geld dan so ’n allesoorheersende faktor wees? Hy is tog jonk en bekwaam en hy sal vir haar kan sorg, al moet hy dan ook ’n plaasbestuurder wees. Waarom juis glinsterende rykdom? Nee, hy het lank genoeg getalm en aan haar gevoelens gedink. Hy sal sorg dat sy hom liefkry! Maar dis hierdie … armoede wat hom soos ’n wurm laat voel! En tog, daar is ander meisies wat bereid sal wees om met hom te trou ondanks sy armoede. Dis hoe Ilse hom moet liefhê – vir hom, sonder geld of besittings. En dis hoe sy hom gáán liefhê, buig of bars!
Hy sal die pakkie vir haar neem en dalk ’n oomblikkie kry om alleen met haar te gesels – sommer nou! Driftig begin hy na sy kamerdeur stap, maar steek vas toe hy ’n vinnige beweging uit die hoek van sy regteroog gewaar. Hy draai na die deur van die middelste kamer en sien Tanya in ’n sagte, deurskynende kamerjas uit haar kamer stap. Sy hou ’n handboek in haar hand.
“Henk! O, daar is jy!” fluister sy. Haar stem is hees en sy kom vinnig nader. Sy plaas haar hand op sy skouer en leun teen hom aan. Hy voel die warm rondings van haar liggaam, besef dat sy niks onder die kamerjas aanhet nie en tree met ’n gedempte verwensing agteruit.
“Genugtig, vroumens, soek jy moeilikheid?” vra hy skor.
Sy lag uitlokkend op in sy oë. “As dit die regte man is, ja,” antwoord sy gedemp.
Sy oë soek oor haar donker kop na die fyn meisietjie wat oor haar boeke buk.
“Dis die verkeerde man hierdie, Tanya. Verskoon my, ek het werk om te doen,” praat hy kortaf en draai om.
“Maar ek wou jou gevra het om hierdie teorie aan my te verduidelik, Henk. Ek is só dom met –” stribbel sy stroperig teë en klou besitlik aan sy arm.
“Raak dan slim, en bly weg van mans as jy nie behoorlik geklee is nie! Of dalk, meisietjie, kry jy regtig eendag waarna jy soek!” sê hy bytend, skud haar hand van sy arm af en stap na sy kamerdeur.
In die groot hoekkamer hoor die meisies Henk se stem. Sonja spring dadelik op en stap na die oop deur.
“Haai, Tanya, is dit al weer jy in jou bruidsgewaad?” spot die rooikop en leun lui teen die deurkosyn met haar arms op haar bors gekruis. “Foei tog, Tanyatjie, jy probeer al twee jaar – en nou is daar skaars twee maande oor. Dalk moet jy vir jou ’n nuwe uitrusting koop.”
“Jy’s net jaloers omdat jy so prikkelend soos ’n koekie gesigseep is!” sis Tanya haar vernedering en frustrasie uit.
“En jy’s ’n glibberige stukkie blouseep!” lag Sonja honend. “Ilse, kom ons spuit haar met die tuinslang nat. Ek dink die dingetjie is ’n bietjie warm.”
“Los haar, Sonja,” sê Ilse rustig. “Tanya is maar net … Tanya. Ek dink darem Henk weet hoe om haar te hanteer.”
“Julle maak verniet asof Henk so heilig is. Ek het al gehoor hy knyp die kat lekker in die donker. Petro het my vertel dat –” tier Tanya uit haar kamerdeur.
“Ons stel nie belang nie, Tanyatjie,” val Sonja haar vies in die rede. “Solank jy nie die kat speel wat hy in die donker moet knyp nie. Toe, gaan leer nou, anders is jy volgende jaar derde jaar histories en eerste jaar akademies!”
“O, jou …!” krys Tanya en slaan haar kamerdeur dawerend agter haar toe.
Sonja lag veragtend en draai onthuts na Ilse wat ongestoord by die tafel bly sit het. “Daardie klein flerrie! Ek voel soms lus om haar ore warm te klap. Eerlikwaar, Ilse, wat dink Tanya as sy haarself so goedkoop maak? As ek sy was, sou ek nooit môre vir Henk in die oë kan kyk nie!”
“Ek ook nie,” erken Ilse laggend, “maar ek dink ek weet hoe Tanya oor Henk voel. Toe ek ’n eerstejaartjie was, was ek hopeloos verlief op een van die ou manne. Ek weet nie eens wat sy naam was nie, maar ek het skoon hoendervleis geraak elke keer as ek hom op die kampus gesien het. En twee weke later sien ek weer ’n ander ou, en ek raak van voor af verlief!”
Sonja glimlag begrypend. “Ek weet wat jy bedoel, want dit het met my ook gebeur. Ek was tot oor my ore verlief op die voorsitter van die Studenteraad, totdat ek hom saam met sy meisie gesien het – so ’n lieflike swartkop met ’n lyfie soos ’n filmster. Dit was die einde van my groot liefde.”
“Maar dan verstaan jy seker tog hoe Tanya oor Henk voel, Sonja? Sy het seker al ’n duisend keer vir my gesê sy dink hy is die bakste man op universiteit, en sy sal enigiets doen om sy liefde te wen. Goed, ek dink ook nie sy is die regte aster vir Henk nie, maar sy kan tog nie help as sy hom liefhet nie.”
“Snert!”