Ena Murray Keur 12. Ena Murray
alledaags is vir ’n verhoognaam, het sy dit na Duval verander. Sy is ’n uitmuntende aktrise. Sy kom uit ’n goeie huis, maar is al twee keer geskei. ’n Vrou met agtergrond en opvoeding . . . totdat sy verlief raak. Dís wat sy belangstelling in Zelda Duval lank gaande gehou het: die altyd korrekte, verfynde vrou wat skielik in ’n hoogoond ontaard as Festus haar in sy arms neem wanneer hulle privaat is. Ontaard is die regte woord. En op ’n dag het dit hom begin afstoot, het hy besef dat sy verhouding met die begaafde aktrise niks verder as ’n minnaar-minnares-verhouding sal gaan nie. Maar soos haar opponent, het sy geweier om haar te laat ignoreer. Net – sy is meer subtiel, en miskien juis daarom gevaarliker. En sy het nie ’n man nie.
Sy het hom vanoggend onverwags op kantoor besoek, soos altyd pragtig geklee: ’n suksesvolle aktrise van haar blinkgoue haarkroon tot by haar handgemaakte Italiaanse skoene. Die hele tyd wat sy daar was, het sy geglimlag, en vir die eerste keer het hy die vasberadenheid in die blou oë gesien.
Die getrommel van sy vingerpunte op die lessenaarblad hou tyd met die onrustige bonsing van sy hart. Festus Dumas erken op hierdie oomblik aan homself dat hy bang is – so bang soos wat hy nog nooit in sy lewe was nie. Daar is niks wat hom meer afskrik as ’n vasberade vrou wat hom in ’n hoek wil vaskeer en die huwelikstrop om sy nek wil sit nie, of ’n ander soort strop, soos wat Shirley Rossouw beoog. Tot dusver was hy ’n man wat baie lig oor die lewe se oppervlak geskaats het, oor talle meisies se harte geskaats het. Maar hy is skielik op dun ys . . . en dit dreig om onder hom te breek.
Die huishulp wat al jare lank na sy huishouding omsien, verskyn in die deur. Bes is baie erg oor haar meneer. In haar oë doen hy net reg.
“Die hospitaal het gebel, meneer. Die een hier naby ons. Hulle het gesê meneer moet terugbel en vra vir suster Wiid. Daar is ’n boodskap.” Festus frons. Hy wonder waaroor dit kan gaan. “Kan ek vir meneer tee bring?”
“Dankie, Bes.”
Toe Bes weer binnekom met die tee, sit hy net die telefoon neer. “Onthou jy nog vir meneer Herklaas wat vroeër by my ouers gewerk het? Hy het na die tuin en alles omgesien.”
“Maar natuurlik. Hoe sal ek vir meneer Herklaas vergeet? Foei tog, sy vrou is mos dood en toe is hy weg met die kleintjie. Glo êrens ’n plasie gaan koop.”
“Ja, Pa het hom nog gehelp. Op die platteland. Hy het mos van daardie wêreld gekom. Toe tant Miem dood is, wou hy nie hier bly nie. Hy het altyd gesê hy wil nie sy kind in die stad grootmaak nie.”
“Juis, meneer. Ek onthou. Die kind het mos maar laat in hul lewe gekom. Hulle was eintlik al albei bejaard toe die dogtertjie gebore is.”
Festus knik. “Nou ja, die oproep van die hospitaal staan in verband met oom Herklaas. Hy is baie siek en lê hier in die hospitaal. Die suster het gesê ek kan maar enige tyd kom. Dit gaan glo glad nie goed nie. Ek dink ek ry maar gou sodra ek my tee gedrink het. O ja, Bes, as iemand na my soek, sê net jy weet nie waar ek is nie.”
Sy knik begrypend. Daardie opdrag kry sy dikwels. As iemand bel, weet sy niks nie. Sy klik haar tong op pad kombuis toe. Ai, dié meneer van haar gee haar grys hare. Hy is al ’n groot man, maar wil niks weet van trou nie. En die vroumense! Bes is gek na Festus, maar hy stel haar diep teleur omdat hy so flankeer met die meisies. Maar dis omdat hy nog nie die regte een ontmoet het nie. Daarom dat hy so die een vroumens ná die ander het. Nie een van dié wat hy al ooit hierheen gebring het, is die regte een nie. Dit weet sy. Maar eendag is eendag, dan sal hy haar ontmoet en sal hy gevestig raak . . . en Bes se kommer sal op ’n end wees. Maar hy sal moet opskud. Sy word nie jonger nie.
Dan gaan haar gedagtes na die arme meneer Herklaas. Sy oorlede vrou het haar vertel hoe hulle uitgeboer het en toe in die stad ’n heenkome kom soek het. Meneer Herklaas het in die myne gaan werk, maar toe gee sy longe in en hy moes daar ook padgee. Ten einde raad, ná dae se vrugtelose gesoek na werk, het hy sommer op ’n dag by meneer Dumas se hek ingestap en werk gevra.
Dáár was nou ’n man met ’n hart van goud, daardie meneer Dumas, haar meneer Festus se oorlede pa. Meneer het ’n ou buitegebou laat regmaak en meneer Herklaas en sy vrou en kind het daar ingetrek. Dit was nou wel ’n bietjie beknop, maar dit was ’n heenkome en ’n dak oor die kop.
Bes onthou nog goed die dag toe hulle ingetrek het. Festus was toe nog op universiteit. Goeie, egte boeremense. En toe sterf mevrou Miem skaars twee jaar later skielik aan ’n bloedklont. Dis toe dat meneer Herklaas gesê het hy sal ’n plan moet maak. ’n Man kan nie ’n dogter alleen in die bose stad grootmaak nie. Hy wou maar terug platteland toe.
Sy onthou haar meneer het meneer Herklaas gehelp om êrens ’n klein plasie te bekom. Toe is hulle hier weg, maar ai, sy het verlang na hulle, veral na daardie kaalvoet Katryntjie van hulle. So ’n liewe kind. Meneer en mevrou was net so gek na haar.
En nou lê meneer Herklaas ernstig siek hier in die hospitaal . . . Ai, foei tog, klik Bes met die tong . . .
Festus se gedagtes is min of meer dieselfde as Bes s’n op pad hospitaal toe. Hy het die Klems nie eintlik geken nie, want hy was destyds op universiteit. Die vakansies wat hy wel by die huis was, het hy selde met hulle in aanraking gekom, want hy was selde tuis. Hy is ’n man wat van jongs af sy lewe ten volle geniet het. Hy het ’n bietjie met die ou oom te doen gekry, maar hy kan nie onthou dat hy sy vrou of die kind ooit gesien het nie. Hy onthou egter dat sy ouers met groot lof van hulle gepraat het en dat hulle opreg spyt was toe die tannie dood is en oom Herklaas met die dogtertjie platteland toe getrek het.
In al die tyd – dis seker nou al omtrent agt jaar – het hy nooit weer aan hulle gedink nie. Sy ouers is intussen ook dood en Bes het haar intrek by hom geneem en hom versorg soos geen huweliksmaat dit sou kon doen nie. Sy ma het Bes as jong meisie in diens geneem en haar so goed geleer dat haar hande vandag vir niks verkeerd staan nie. Dis nog ’n rede hoekom hy geen nodigheid het om te trou nie – Bes is ’n huishoudster duisend.
Hy hou voor die hospitaal stil en ’n rukkie later ontmoet hy die suster in haar kantoor. Sy skud haar kop in antwoord op sy vraag.
“Nie goed nie. Sy longe is gedaan. Hy kry byna pal suurstof. Hoe lank dit nog sal duur, weet ons natuurlik nie. Hy het gevra dat ons u moet bel. Ek sal u nou na hom toe neem.”
Toe hy oor die bed buig, kan hy kwalik die gelaatstrekke herken. Oom Herklaas het die afgelope jare ’n ou man geword, afgetakel deur siekte en swaarkry. Maar hy sien herkenning in die flou blou oë wat na hom opkyk en ’n bewende, maer hand word omhoog gebring.
“Môre, oom Herklaas. Ek is jammer om oom hier in die bed te sien.”
Die ou man knik swak. “Ek is bly om jou weer te sien, Festus. Jy het ’n groot man geword.”
Festus glimlag. “Wat kan ek vir u doen? Ek sal graag wil help as ek kan, oom.” Hy weet sy ouers sou dit van hom verwag het. “Pa en Ma is albei al oorlede . . .”
“Ek weet. Ek het die doodsberigte in die koerant gelees. Ek was so jammer . . .” Hy sluk swaar. “Festus, ek wil nie pla nie, maar daar is niemand tot wie ek my kan wend nie . . .”
Die smeking en verskoning in die ou oë is pateties, en Festus herhaal opreg: “Ek het mos gesê ek sal graag wil help, oom. Sê net.” Dit lyk of die ou man nie die moed kan bymekaarskraap nie, en hy vervolg: “Is dit u dogter? Wil u hê ek moet haar hierheen bring?”
“Nee! Nee, ek wil nie hê sy moet hierheen kom en my só sien nie . . . Sy sal haar net ontstel. Dis onnodig.”
“Waar is sy?”
“Op die plaas. Sy kyk maar na die goedjies daar terwyl ek hier lê. Nee, dis iets anders . . .”
“Vra maar, oom.”
“Festus . . . ou seun . . . as ek moet . . . gaan . . . Katryntjie is nog so jonk. Sy is so . . . Ek is so bekommerd oor wat van haar gaan word as ek . . . Sal jy . . . asseblief, sal jy nie na my ou dogtertjie omsien nie? Sy is nog so ’n kind om alleen . . . Ek weet ek vra baie van jou, maar daar is niemand anders nie.”
“Natuurlik sal ek, oom. Moenie bekommerd wees nie.”
Die