Helene de Kock Keur 1. Helene de Kock
oor die etenstafel tussen hulle laat rek, ’n broodrolletjie tussen haar vingers verfrommel. Sy het geprobeer om diplomaties te wees deur geen woord te sê nie, maar haar houding het hom direk geopponeer. Hy het vervaard verskoning gemaak en swembad toe gevlug.
Toe hy die volgende middag uitgelate teen die wind op beur, al met die laning op pad huis toe, het hy haar in die voordeur sien staan. Fyn, keurig, ’n soort onderdrukte opgewondenheid in haar klein handjie teen die swaar houtkosyn – so asof sy haarself moet inhou om hom nie tegemoet te hardloop nie.
Hy het vlak by haar oordrewe gerem met ’n gesjor van die los gruis in die motorpad. Sy het gemaak asof sy die fiets glad nie opmerk nie, en het by hom kom inhaak, waar hy op die hoë saal sit. Hy het byna sy balans kwytgeraak en met ’n sprongetjie weer op sy voete gekom. Die neongroen raamwerk van die fiets het soos ’n jong lat gesidder en uit sy greep geglip, knarsend op die gruis geval. Hy het ontsteld teruggerem om dit op te tel, maar sy het klein en smekend aan sy arm bly hang.
“Ag, lós die ou ding, boetie! Kom kyk wat het ek vir jou!”
Hulle het saam om die hoek van die huis gestap, sy jong mond dun van verset. In die skadu van die bloureënprieel het ’n blinkrooi gevaarte gestaan. Die helder middagson het vonke uit die chroom laat spat. Met sy oë op die motorfiets het hy gevoel hoe dit willoos word binne-in hom. Hoe kón sy! Hy het nog altyd ’n fyn sin gehad vir die paslikheid van dinge. En hierdie . . . hierdie ding het nie gepas nie. Nie by Daïrus Deetlefs nie.
Dit kort werklik nog net ’n lugdraad met ’n plastieklemoentjie op! het hy mopperend gedink. Die ding het meer tooisels as ’n Kersboom! Hy het bewus geword van sy ma, wat steeds soos ’n opgewonde skooldogter aan sy arm bly hang. Met haar goedversorgde vingertjies het sy teatraal oor die breë, swart leersitplek gevee.
“Dis mos nou ’n Deetlefs-ding dié!” het sy selfvoldaan gesê.
Vir die eerste maal het Dai ’n woede oor hom voel kom, ’n kwaadword wat ontspring omdat hy meteens geweet het dat sy ma se sporadiese impulsiwiteit nie spontaan is nie, maar planmatig. Toe het sy hom gelos en haar plat hand ferm oor die sitplek geplaas, haar oë skerp van konsentrasie.
“Óns goed het kwaliteit, Dai!”
Sy het haar hand ’n bietjie oorspeel, want hy was haar eie kind, en sterk soos wat hy haar wil kon aanvoel, het sy eie verset na bo gestoot. Hy wou-wou sy mond oopmaak om sy woede te laat ontsnap, en toe gevoel hoe sy pa se subtiele selfbeheersing oor hom spoel en hom versigtig maak. Hy het nogtans breed bly staan, sy lenige jongmansgewig na die ander been verskuif. Maar hy kon die misnoeë nie keer wat in sy stem deurgeslaan het nie:
“Ma moenie kwaliteit met koste verwar nie . . .”
“Wat bedoel jy?” Sy was dadelik kwaad.
“Ag niks, Ma . . .” het hy ontwykend geantwoord. Om op ’n lang verduideliking in te gaan, sou sinloos wees. Hy weet tog lankal dat sy meer op sy stemtoon ag slaan as op die inhoud van sy woorde. Sy houding grief haar, nie sy argumente nie.
Hy het tot by die motorfiets geloop, hom verbeel dat die antagonisme wat hy teenoor die gevaarte voel, in golwe van brullende geweld uit die chroom-en-rooi na hom terugkaats. En hy hét so ’n afsku daarin . . . in enigiets gewelddadigs . . . Hy het hom al baie die goedige spot van sy maats op die hals gehaal deur reg teen die stroom in antimotorfiets te wees.
“Gaan jy nie ’n draai ry nie, boetie . . .?” het sy ma skielik weer gepleit. “Ek het baie . . .”
“Betaal vir hom!” het hy haar lakoniek onderbreek. “Maar goed dan. Ek sal die duiwel uit hom ry!”
“Dai!”
Haar geskokte roepie is gesmoor deur die plotselinge brul van die masjien toe Dai hom aan die gang skop. Hy het weggetrek dat die prieel blou blommetjies gereën het, en toe het hy die laning na die wit hekke toe oopgekloof met sy geraas. Hy het die motorfiets gery asof hy hom wou inbreek, sy tande opmekaar geklem en bloedrooi in die gesig. ’n Paar bekendes in die buurt het met verbasing gesien én gehoor hoe die bedaarde Daïrus Deetlefs op ’n kragtige motorfiets die wêreld aan die brand jaag – kersregop en met sy vlaswit hare wapperend om sy gesig. Hy het heeltemal anachronisties gelyk, byna soos ’n Middeleeuse ridder op ’n branderplank.
’n Uur later, toe hy die gevaarte in die motorhuis langs sy ma se sportmotor parkeer, het hy finaal geweet dat hy ’n baie romantiese siel is. Hy sal ’n fiets trap dat die wiele sing en die wind fluit, maar op ’n motorfiets bly daar ’n stuk van hom agter. Hy sou dié ding nooit weer ry nie. Die volgende oggend het hy sy ma se oë op hom gevoel toe hy ewe met die groen resiesfiets skool toe ry. Sy moes egter die boodskap verstaan het, want sy het nooit weer na die motorfiets verwys nie. Miskien het sy toe vaagweg begin begryp dat ’n mens ’n onwillige perd nie kan laat drink nie. Maar Anne Deetlefs kon ook subtiel wees, as sy wou . . . en vir jare het die motorfiets daar in die motorhuis bly staan – sonder dat daar ooit weer ’n woord daaroor gewissel is. Maar dit het tussen hulle bly hang, soos iets wat ’n mens onder lede het en enige tyd kan uitslaan met groot ongemak tot gevolg. So het die swyende verwyt dan een van Anne se gesofistikeerde wapens geword. Tog het sy trots gemaak asof daar nooit iets gebeur het nie, en terstond haar aandag aan ’n nuwe strategie gewy. Dai wens met sy hele hart dat dit nou weer wil gebeur, dat daar tog iets moet plaasvind wat hom sal noop om te vergeet van ’n moontlike hereniging van hom en Martine . . .
Dis nie dat hy so iets nie sal kan afweer nie – hy is immers geskool daarin om haar teenvoorstelle te deflekteer. Hy het dit al male sonder tal suksesvol gedoen, maar hierdie keer gaan dit moeilik wees. Dit gaan emosioneel soveel van hom eis – en hy voel reeds soos iemand wat hoog bo die grond dans. En dit alles omdat hý die fout begaan het om te dink dat hy Sylvia as teenvoorstel kon gebruik . . .
Hy wonder meteens waarom Sylvia so ontsteld was voor die ontmoeting met Radcliffe, en toe hy weer dááraan dink, kry hy so ’n gevoel van voldoening dat sy mondhoeke in ’n glimlag lig.
Toe stap hy die huis in, reëlreg na die sitkamer. Hierdie besoek, sê hy aan homself ter versterking, is na alles nie onverwags nie, en die verloop daarvan is baie, baie voorspelbaar . . .
Toe sy lang figuur in die deur bly staan, is daar ’n krakende stilte. Drie paar oë is op hom vasgenael, hóú hom asof hulle bang is dat hy dalk soos die een of ander mitiese godheid in rook kan verander en hulle net so verlaat.
Sylvia sit kersregop op die klavierstoeltjie; haar hande klem haar boarms vas en haar bene is oormekaar geslaan. Sy is nog in uniform en haar hare is effens onnet asof sy dringend besig was toe die gaste opdaag. Hy kan haar gespannenheid oor die vertrek aanvoel, haar oë groot in haar bleek gesig. Hy knipoog skaars merkbaar vir haar, en skielik is daar rapport tussen hulle, meer as wat daar nog ooit was. Hy sien hoe sy innerlik ontspan en ’n geamuseerdheid in haar oë kom.
Martine en sy ma sit saam op ’n bankie. Anne Deetlefs sit enigmaties en glimlag, haar rug heeltemal reguit. Sy lyk asof sy ’n onderhoud toestaan. Martine se mond is halfoop, en toe hy na haar kyk, glimlag sy skitterend en haar oë pruil.
“Jou vabond . . .” adem sy. “Om sommerso te trou sonder om ons eers te vra!”
’n Skewe ding om te sê, maar dit maak die pad oop. Dis byna asof Martine ’n lintknipseremonie waargeneem het. Want Dai kom in, loop tot by Sylvia en druk haar kop teen sy heup aan. Onder sy vingers wat hy om haar ken vou, kan hy die ontstelde klop van haar pols voel.
“Wel, neem jy my kwalik . . .?” daag hy, baie bewus van sy ma se sprekende stilswye. “Dit het net ’n weersiens gekos om ons te laat besef wat ons byna verloor het . . .!”
“’n Weersiens?” vra sy ma vinnig, en Dai glimlag innerlik. Hy het mos geweet sy sou nie lank haar nuuskierigheid kon bedwing nie. Maar sy probeer dit dadelik demp met ’n sagte klag: “Jy het my nog nie gegroet nie, boetie!”
“Daarby kom ons!” sê Dai ferm. “Eerste dinge kom eerste! ’n Weersiens, ja, omdat ek en Sylvia mekaar nie van vandag af ken nie . . .”
Anne Deetlefs staan vinnig op en kom na hom toe asof sy die paar tree tussen hulle nie meer kan verduur nie, asof sy