Kus vir die Kluisenaars. Esta Steyn
vir al die herinneringe. En tog, noudat ek gesien het waar jy woon en werk, is ek bang dat jy nie bereid sal wees om alles prys te gee vir ’n plek soos Dorkasbaai nie. Nee, Melissa, ek sal nie weer kom nie. Ek sal my belofte gestand doen en die keuse aan jou oorlaat. Ek het vanoggend lank gestaan en afkyk in die grys dieptes van die klipgroef. Daar is wit mote teen die granietwande waar die boorpunt sy merke gelos het. En ek het gedink dat my siel ook so lyk: wit gekerf, diep gemoot van verlange na jou.
Wanneer jy weer kom – as jy weer kom, moet jy die klipgroef skilder.
Elias
Fransie sit lank met die brief op haar skoot. Hierdie man het Melissa liefgehad. Hoekom het sy so ’n sotlike ding gedoen om ’n rewolwer teen haar kop te druk? Wat het haar tot by so ’n punt gedryf? Wat? Die speurders het dae lank na ’n leidraad gesoek, ’n briefie, ’n teken. Daar was niks.
Sy skakel die ketel aan, maar voordat die water klaar gekook het, is sy weer terug by die blou briewe.
RUSTHALT
23.10.80
Melissa,
Ek onthou jou soos jy gelyk het op die laaste aand by die Kluisenaarskus. Jy is ’n pragtige mens.
Alle sterkte met jou uitstalling. Sterkte met Kluisenaarskus. Dit sal die grootste geskenk wees wat ek nog ooit ontvang het. Ek weet waar ek dit sal ophang bokant die kaggel in die eetkamer waar ek elke dag daarna kan kyk.
Melissa, jy weet my hart brand om self die skildery te kom haal. Maar ek sal nie kom nie. Ek sal niks weer doen voordat jy nie self tot ’n finale besluit gekom het nie.
Liza kom nie weer terug Dorkasbaai toe nie. Haar suster, Louisa, het my laat weet dat sy tevrede is om daar te bly en sy het self gesê dat die plaas en ek en ons almal hier te veel herinneringe vir haar inhou. Maar ter wille van haar gesondheid sal ek eers wag met die egskeidingsaak. Dis nogtans vir my makliker dat sy self van plan is om die bande te verbreek. Op ’n manier sou ek skuldig voel om ’n geknakte riet soos sy verder te breek.
Ek sal vir Joac stuur om die skildery te kom haal. Hy wil ook sommer ’n draai by Simon in die hospitaal gaan maak. Simon se eerste operasie op die knie was toe suksesvol. Die tweede operasie word in Desember gedoen. Hy weet nog nie van sy ma se besluit om nie terug te kom nie. Hy was altyd baie geheg aan haar en ek wonder hoe hy dit sal opneem. Ek groet nou met liefde en liefde. Elias Ns. Dankie vir jou briefie. Dit het vanoggend tussen Dorkasbaai Vervoer en Steengroewe se pos en rekeninge gelê en ek was so bly om van jou te hoor. Ek het al die pad gestap tot by Kluisenaarskus en daar jou briefie gaan lees.
Liefde
Eli
Fransie vou die blou brief op. “Dorkasbaai Vervoer en Steengroewe …” sê sy hardop. Iewers het sy dié naam gelees. Dit was ’n toevallige verbyflits van die oë, sonder om doelbewustelik aandag daaraan te gee. Sy gaan lê moeg op die rusbank met klere en al. Sy weet vanaand nie of sy nog langer in die stad wil wees nie. Moet sy teruggaan Kruisendal toe? Sy sien nie kans daarvoor nie. Vir die eerste maal voel sy kwaad vir Melissa. Hoe durf Melissa vir haar so in die steek te gelaat het? En vir Eli … die man van Dorkasbaai.
Sy raak onrustig aan die slaap. Wanneer sy wakker word, spring sy vervaard op. Die ligte brand en die radio speel. Dis halfdrie in die oggend en sy is koud en verkreukeld. Dorkasbaai! Sy het die naam in die koerant gelees, weet sy skielik. Dit was die koerant waarin Melissa se doodsberiggies verskyn het. Dit was die aand toe sy toevallig na die “Vakante Betrekkings” gekyk het. Sy gaan haal ’n pak koerante en kry die een wat sy soek. Sy vlek dit met haastige hande oop en soek deur die advertensies.
KANTOORKLERK. DORKASBAAI VERVOER EN STEENGROEWE BEPERK. ONS VERLANG ’N BOEKHOUER MET AANLEG VIR SYFERWERK EN ’N GOEIE VERANTWOORDELIKHEIDSIN OM BEHULPSAAM TE WEES MET DIE DAAGLIKSE REKORDHOUDING EN INSKRYWINGS TOT IN PROEF-BALANSSTADIUM, SOWEL AS DIE HANTERING VAN KONTANT. BETREKKING NEEM AANVANG OP 7 JANUARIE 1981. GRATIS LOSIES BESKIKBAAR. AANSOEKE MOET GERIG WORD AAN MNR. E. VAN EGEREN, DORKASBAAI, POSBUS 10, RUSTHALT.
Sy bly doodstil sit. Dat dit sowaar dieselfde koerant is as waarin Melissa se beriggies was. Melissa sou gesê het dis ’n “teken”. Melissa het so dikwels gepraat van al die tekens op ’n mens se pad.
Die volgende oggend op kantoor tik sy ’n aansoekbrief en teken dit F.J. van Zyl. Sy pos die brief met ’n gevoel van opwinding. Tien dae gaan verby. Sy begin wonder of sy nie te impulsief opgetree het nie. Op die elfde dag kry sy ’n brief. Dorkasbaai Vervoer en Steengroewe stel mnr. F. J. van Zyl aan vir ’n proeftydperk van drie maande. Hulle sal sorg vir gratis losies, maar maan dat die lewe op Dorkasbaai baie afgesonderd en stil is en daar is nie moderne geriewe nie. Tog vergoed die ruim salaris en byvoordele daarvoor en is daar ’n toekoms vir ’n man wat bereid is om hard te werk.
Fransie skryf terug en verseker hulle dat die afsondering van Dorkasbaai nie ’n probleem is nie. F.J. van Zyl sal op 6 Januarie 1981 aanmeld vir diens.
Meneer Wentzel, geskok oor haar bedanking, praat lank en vaderlik met haar, bied haar ’n verhoging aan, maar aanvaar uiteindelik dat sy weggaan as gevolg van Henry se verlowing. Maar dis hoegenaamd nie Henry aan wie sy dink terwyl sy begin voorberei om weg te gaan nie. Sê nou Dorkasbaai Vervoer en Steengroewe wil nie ’n meisie in hulle diens hê nie, wat dan? Moet sy nie maar liewer weer skryf en vir hulle sê nie? Nee, besluit sy. Dit kan haar enigste kans om Elias van Egeren te ontmoet, beduiwel. Sy besluit om nie die woonstel op te gee nie. ’n Kollega by die werk is dankbaar om dit tydelik met meubels en al oor te neem.
Die dag voor haar vertrek ry sy Tamboerskloof toe om ou Jakes te gaan groet en dis ook net aan hom dat sy haar nuwe adres toevertrou. Sy gaan hou vir oulaas voor Melissa se woonstelblok stil en kyk op na die balkon. Hoe dikwels het sy nie Saterdae hier stilgehou nie. Dan het hulle Tuine toe gestap om die duiwe te gaan voer. Of hulle is museum toe of Kirstenbosch toe. Hoekom het Melissa nooit van Elias van Egeren gepraat nie? Daar is baie dinge van Melissa wat sy nooit geweet het nie.
Daardie aand kyk sy die blou briewe weer deur en sluit dit dan toe in ’n kas. Sy besluit dat die Van Egerens van Dorkasbaai nie van haar verbintenis met Melissa hoef te weet nie.
Sy pak haar rooi Mini met al haar persoonlike besittings en vertrek op die Dinsdagoggend van 6 Januarie. Ek is by omdraai verby, dink sy toe Tafelberg in die verre bloutes agter haar lê.
Dis driehonderd kilometer Rusthalt toe. Voor haar strek die Weskuspad uit in oneindige grysheid. Twee ure later moet sy van die breë teerpad afdraai in ’n grondpad. Haar moed sak in haar skoene en sy stop nie eers om die padkos te eet wat sy ingepak het nie. Sy ry voort en voel hoedat haar gedagtes stiller en stiller word kilometer na kilometer. Dis warm. En vaal.
Rusthalt se naam is baie beskrywend, besef sy toe sy tweeuur die middag daar indraai. Die klein plekkie is niks meer of minder as ’n halte nie. Sy ry die enigste stofstraat binne en bekyk die wêreld om haar met ’n gevoel wat aan paniek grens. Is dit Rusthalt? Die paar geboutjies is oud en wit en staan en bak in die son. Alles lyk doodstil en verlate. Daar is ’n poskantoor en regoor ’n kafee. Die stasie en die rangeerwerf is klaarblyklik die belangrikste plek op die dorp. Die bank se agentskap staan moedig in ’n klein geboutjie, sonder venster, met ’n bot toe houtdeur. Die enkele huise lê verspreid en stil langs die stofstraat en hoër op teen die koppie.
Fransie deurkruis die hele dorp binne twee minute en ry weer terug na die kafee met die hoenderhok langsaan. ’n Rooi haan lê bo-op ’n ou motorband en lyk verlep. ’n Paar wit hoenders drom agter ’n draad saam en pik-pik in die stowwerigheid. Die haan spring nuuskierig van die motorband af en flap-flap sy vlerke vir koel lug.
Die Halt Kafee het ’n hoë stoepie wat nerfaf gesit is en die deur is blou geverf. Bo-op die deur is ’n handgeverfde uithangbord: Proprietor C. J. Schoombee. Van Dorkasbaai Vervoer en Steengroewe was sover nog niks te sien nie. Van ’n baai nog minder. Die treintrokke stamp met ’n oorverdowende slag teen mekaar en ’n gefluit klink droewig deur die wit lug. Fransie se bene voel stram ná die lang rit en haar kop voel dronk. Sy vryf met haar vingers deur haar kort blonde krulle en haal haar sonbril af. Toe sluit sy haar motor en stap die treetjies na die kafee toe op. Dankbaar sien sy die paar tafeltjies en gaan neem plaas in die hoek.