Kus vir die Kluisenaars. Esta Steyn
klaar en loop. Vir wat moet ek so sukkel, sê my vir wat?”
Jokie knip-knip sy ogies van verleentheid en die blos op sy wange verdiep. Toe loer hy na Fransie oor die rand van sy blikbeker en net toe Miss Mavis omdraai, maak Fransie bolkieste vir hom en trek haar oë groot. Sy sien die verbasing op sy gesiggie en toe eers besef hy dat sy met hom speel. Hy glimlag effens, maar loer eers na Miss Mavis. Hy drink sy koffie klaar sonder om verder te mors en hou nie op om na haar te kyk nie. Toe hy sy blikbeker plegtig neersit, sê Miss Mavis ongeduldig: “Maar kom vee nou af jou mond en loop speel tog.”
Eers toe hy uit is, vra Fransie: “Waar is sy mammie dan, Miss Mavis?”
“Maar ek sê mos die vrouens hou dit nie hier uit nie. Sy pa, Joac, is nou Mister Eli se oudste seun, die ene Eli, glo my. Nou ja, toe loop trou hy mos die slag met Alexa en sy kom bly toe hier by Joac. Maar wat, lank het sy dit nie uitgestaan nie. Hulle het haar so verskreeu en verjaag dat sy toe mos aan drinke gegaan het. Nou woon sy hier anderkant op Mareerus. Dis nou al dan nie vyftien maande wat sy weg is nie? En tot skeie kan hulle ook nie kom nie. Dis nou oor die kind. Oor Joachimpie. Stomme bloedjie, en Miss Mavis moet maar uithelp. Sy wat Alexa is, het mos ook ’n ruk met die boeke uitgehelp, maar ag wat, dit was net altyd moeilikheid. Niks was ooit na Mister Eli se sin nie. Ja, ek, soos ek vandag hier staan, het ek Mister Eli se kinders vir hom grootgemaak. En nou tot glad sy kleinkind ook.” Sy sug diep. “As ek dit nie swaar het nie, het ek dit bitter.”
Fransie verluister haar so aan die ou vroutjie, dat sy amper vergeet om haar koffie te drink. “En het Mister … ek meen, meneer Van Egeren ook nie meer ’n vrou nie?” vra sy.
Miss Mavis trek ’n stoel uit en kom sit. “Twee vrouens gehad … ja, twee. Eers was dit Christella wat in die baai hier agter verdrink het. Sy was nou Joac en Benjamin se ma. Hulle was toe maar klein. Joac was maar omtrent elf en Benjamin net oor die twee. Ek het toe maar al die tyd so aangesukkel met die kinders. En later van tyd vat Mister Eli toe weer ’n vroumens. Liza. Ja, Liza. Sy was destyds ’n geskeide vroutjie en hy het haar met kind en al gevat. Klein Simon. Simon was vyftien toe Mister Eli met sy ma getrou het. Maar nou ja, soos ek mos vir jou sê, die vrouens wat hier kom, hou dit nie lank nie. Liza het kompleet ’n wrak geword. Opgedrink van al die pille en haar senuwees was op hol en waar beland sy? In die gestig. Sy was maande in die Kaap, onder die dokters in en uit, want hier het hulle haar vir goed opgeneuk. G’n wonder sy wou ook nie weer haar twee voete hier sit nie. En op die ou end het sy maar by haar suster in Seepunt gaan intrek. Geen mens weet wat van haar sal word nie. Laas toe sy hier was om haar ou goedjies te kom haal, was sy vel en been, uitgeteer en haar kop is glad nog nie reg nie. Simon, haar seun, het nog altyd hier gebly. Maar ek is nie een wat praat nie. Ek snoer my lippe.”
Fransie proe-proe weer aan haar koffie. Sy is jammer dat Miss Mavis ophou praat het.
Met gesnoerde lippe en al vervat Miss Mavis egter darem weer haar storie.
“Nou moet jy weet, ek het die drie seuns grootgemaak. Vir Joac en vir Benjamin en toe nog vir Simon ook. Dis nie maklik nie. Vandag is hulle uitgegroei, maar ek het oud geword. My bene verduur nie altyd alles nie, maar wie het genade vir Miss Mavis? Niemand nie. En wat sal van Joachimpie word as ek nie sorg nie, sê my, wat?” Haar gesig trek op ’n plooi en sy slurp ’n slukkie koffie deur haar tandelose mond. “Ek wil ook nie sien wat Mister Eli gaan maak as hy sien jy is ’n meisiekind nie. Hier was al twee boekhouers ná Alexa, maar lank het hulle dit nie kon uitstaan nie. Die eerste mannetjie is gou hier weg, sommer oornag. Die ander vent was darem ’n bietjie langer hier, maar dit was ’n gevloek en geskel en vandag lê die kantoor in ’n deurmekaarspul. Mister Eli kom nie by die boeke nie. Dis die lorries en die stene en die klippe en als brei uit.”
“Waar is die kantoor, Miss Mavis?”
“Hier aan die huis. Die agtervertrek daar by die systoep. Nog koffie?”
“Nee, dankie, dit was sommer baie lekker.”
“Nou weet ek self nie wat ek moet maak nie, want hulle sal nie voor sesuur by die huis wees nie. Dan moet ek jou seker maar deurvat na die kliphuisie toe, al slaap jy dan maar net vir die nag. Vat sal Mister Eli jou tog nie vat nie. Dan kan jy weer môre ry,” besluit Miss Mavis Viljee en deurgrond vir Fransie met haar swart slangogies.
“Miss Mavis,” sê Fransie kalm, “ek is nie van plan om te ry nie. Meneer Van Egeren het my aangestel vir ’n proeftydperk van drie maande.”
Miss Mavis se ogies trek op nou skrefies en sy maak haar mond daadwerklik toe. Sy is nou van stryk af gebring. Haar poging om vir Fransie van die plek af weg te praat, het misluk en sy bly nors en roerloos sit.
“Dan moet jy maar solank na die kliphuisie toe gaan, want ek het my werke en dinge om mee aan te gaan.”
“Dit sal gaaf wees,” stem Fransie saam, want wat sy nou nodig het, is om alleen te wees. Toe sy orent kom, staan Jokie meteens styf langs haar. Sy sit haar hand op die blonde koppie. Sy goudbruin ogies hou haar dop.
Miss Mavis haak ’n bossie sleutels van ’n hakie af. “Hier is die huisie se sleutels. Dis hier anderkant regs verby die stalle af met die paadjie. Jy sal sommer sien. Voor laas jaar het Mister Eli nog die shower en die lêwwie laat aanbou. Warm water is daar nie, maar daar is ’n gasstofie om water te kook. Ek sal jou laat roep as hulle kom, want om nou te bodder, sal Mister Eli net verder omkrap.”
“Ek sal regkom, baie dankie. Kan ek my motor daar parkeer?”
“As jy net nie in die sandwalle infoeter nie. Joachimpie, jy bly net hier. Die kind maak net ’n oorlas van homself.”
Toe stap Fransie deur die stil, skemer huis. Die mure is dik en stewig. Die balke aan die plafon is soliede swarthout. Daar is niks onnodigs in die vertrekke nie; geen blomme of tierlantyntjies nie, maar daar is enkele skilderye teen die mure. ’n Gevoel van totale somberheid oorheers haar, terwyl sy deur die groot woonvertrek stap. Buite op die stoep is die sonlig verblindend helder.
Op die randjie van die stoep sit Benjamin. Sy bene hang swaai-swaai by die stoep af. Hy sit en grawe in sy bruin sak. Toe sy nader kom, maak hy dit blitsvinnig toe en trek die ritssluiter vas. Hy kyk haar wantrouig aan. Sy hurk egter by hom, terwyl hy sy sak stywer teen sy bors vasdruk.
“My naam is Fransie,” sê sy sag. Hy kyk haar vas in die oë en verslap nie sy greep op die bruin sak nie. “Wat is jou naam?”
Hy kyk weg. Hy kyk na die laagte aan die linkerkant daar onder waar die vragmotors vragte neerstort en werksmense se uitroepe hoorbaar is.
“Mui naam us Bhun,” sê hy in sy dik stem.
“Hallo, Ben.”
Toe sy die stoeptrappies afklim, hoor sy hoedat hy ook opstaan. Sy loop na haar motortjie toe en klim in. Hy kom agterna. Hy druk sy gesig styf teen die motorruit vas, sodat sy neus plat word. Hy loer nuuskierig rond en staan dan terug dat sy kan ry. Sy ry om die buitegeboue na die klein paadjie toe. Wanneer sy in haar truspieëltjie kyk, sien sy dat die figuurtjie nog so bly staan het, sy bruin sak steeds styf onder die arm.
Die kliphuisie is aan die teenoorgestelde kant van die huis as die vervoersaak, weg van die geraas af, sodat die stilte ver oor die velde lê en net die geblêr van ’n enkele skaap hoorbaar is. Die huisie is van dieselfde klipstene gebou as die groot huis en staan verskuil agter ’n klompie bloekoms. Daar is ’n gelyktetjie en ’n paar garingbome en verder agtertoe is die kliprant. As ’n mens op die kliprantjie staan, kan jy seker die see sien, dink sy.
Sy ry versigtig met die Mini in die sandpaadjie en parkeer aan die agterkant van die klein huisie. Toe sy die houtdeur oopsluit, krimp haar hart ineen: Melissa. Hier het Melissa gebly …
Die huisie bestaan uit ’n kleinerige vertrek met ’n bed, ’n hangkas en ’n tafeltjie met ’n waskom en lampetbeker. Voor die venster hang ’n verbleikte gordyn en op die vloer ’n uitgetrapte mat. Bo-op die bed lê ’n lekker snoesige skaapvel. Uit die slaapvertrek loop nog ’n kleinerige vertrek wat nie meubels in het nie, behalwe ’n enkele houttafel met ’n gasstofie daarop. Buite, regs van die deur, is die toilet en die stort aangebou, waarvan Miss Mavis melding gemaak het.
Fransie