Die helder dae. Danie Botha
want dis nader van Helena-hulle af na tant Hanna toe. Dan hoef sy nie ver in die hitte te loop nie.
Die ongelukkigheid vou om Jako toe.
Miskien kom tant Hanna, noudat hulle aan die gang is, agter dat sy nog ’n seun kan gebruik, maar alles lyk so onmoontlik.
Sy ouma het ook niks oor sy singery gesê nie. Net dat tant Hanna hulle wel uitgenooi het. Die konsert gaan vanjaar op Saterdagaand 4 Desember in die Erasmusse se waenhuis wees.
Maar sy oupa en ouma moes ongelukkig verlede week Kaap toe gaan sodat die spesialis na die knoppie op sy oupa se lip kan kyk. Die houtblindings voor die vensters is vasgegrendel. Die groot sleutel het die swaar, bruin voordeur toegesluit. Niemand sal nou gou op die stoep met die ry varings in die geverfde paraffienblikke kom nie. Daar’s ook niemand in die kamers om ’n mens te hoor nie. Dit is ’n baie lekker plek vir alleen speel.
Jako het nou niks skoolwerk nie. In die lang somermiddae kan hy doen wat hy wil.
Môre is dit 4 Desember. Tant Hanna het hom nie gevra nie.
Toe die koeie stal toe kom, stap hy om na sy ouma-hulle se stoep toe.
Hy is besig met ’n plan. Hy sal maar weer iets van sy kant af moet doen. Wie nie waag nie, sal nie wen nie. Môreaand sal hy voor die tyd vir tant Hanna vra of hy maar kan help met die singery. Sy het tog seker plek vir ’n ekstra stem. Hy hoor hoe sy ja sê.
Hier gaan hy nou op sy eie vir die konsert oefen.
Die sakkende son laat die breë sementtrap lyk asof dit van goud is. Hy is ’n wyse man wat van sy belaaide kameel afklim. In sy hande hou hy ’n bakkie mirre. Stadig loop hy verby die rotstuin en begin dan met die trap opklim. Hy bestyg die Hangende Tuine van Babilon, steek vas, staar ’n keer terug oor die Vlakte van Jisreël. Is daar ’n wolkie soos ’n man se hand daar in die verre verte? Hy klim weer verder, kom al hoe nader aan die stal. Sing “Kom herwaarts, getroues”. Die “kom buig”-gedeelte sing hy eers sag, dan al hoe harder. Met “Die Heiland is gebore” kniel hy voor die krip. Nou: “O die vrolike, o die salige”. Hy draf-dans om die krip.
Toe hy agter die krip vassteek, is hy Josef. Hy hou Maria se hand vas. Nee, hy laat los dit. Hulle doen dit nooit so in die konsert nie.
Hy bly Josef terwyl hy “Stille nag” sing. Een keer. Nog ’n keer. Dit is wonderlik om dit te sing. So is eerbiedigheid. So is heiligheid.
Later, terwyl hy die roomafskeier staan en draai, dink hy hy het nou geoefen om te loop en te staan soos die Bybelse mense, maar dit sal tant Hanna hom so nooit as te nimmer laat doen nie. Daarvoor sou hy saam met die ander moes oefen. Hy sal nie die helder blou of rooi of geel satynklere kan aantrek nie. Maar om net agter die skerm te sing, sal al klaar iets wees. Miskien moet hy tant Hanna vra of hy ’n gedig kan voordra. Hy kan “In die Hoëveld” doen of “Makoemazaan” of die een oor Racheltjie de Beer.
Net toe hy “In die Hoëveld” in sy kop begin opsê, raas sy pa skielik by hom. “Waar’s jou gedagtes nou al weer, mannetjie?” Sy pa sit nog ’n vol emmer neer. “Kyk hoe hak en tak draai jy.”
Daardie nag rol Jako dié kant toe en daardie kant toe. Die opgewondenheid sit in ’n knop op sy maag.
Hy kan alles so sién. Tant Hanna verskyn en verdwyn agter die gordyn. Sy is haastig, moet raak vat. Rye herderskieries steek uit bo die gordyn en wieg rond soos die manne reggeskuif word. Herhaaldelik vra hy sy vraag. Sy glimlag en knik. Of sy stoot hom sonder ’n woord agter die skerm in. Daar sit tant Hester op ’n bankie en wag vir die konsert om te begin. Tant Hester sê vir hom wat hulle alles gaan sing. En net voor Ou Jaar met sy stories begin, sal hy voordra. Hy hoor hom praat, sien al die mense wat in die skemerte luister. Dominee Du Toit staan op en kom praat oor die seun wat so mooi kan voordra en dat hy daarmee moet aanhou. Toe die mense hande klap, is dit weer die begin van die aand. Jako praat met tant Hanna reg onder ’n suisende stormlantern. Maar sy buk af om met Cheryl Campbell in Engels te praat. Sy vat aan Martinette Möller se hare. Sy hoor hom nie.
Hy het darem seker ’n hele rukkie geslaap voordat dit weer ligdag geword en die baie lang Saterdag begin het.
Die middag aan tafel sê sy ma: “Kyk, moenie teleurgesteld wees nie, maar dit is nou so dat ons nie presente vir vanaand én vir Kersfees kon koop nie. Julle weet nou, nè? Julle sal nie sleg voel as Kersvader niks vir julle het nie?”
Werklik, Jako het tot hier toe glad nie aan presente gedink nie. Dis net die konsert wat saak maak. Dis heeltemal in die haak wat hom betref.
Braam knik belangrik. Dis ’n sameswering. Hulle gaan anders wees.
Dria speel met haar kos.
“Verstaan jy, Dria?”
“Jaaaa, Ma. Wat gaan ek vir Kersfees kry, Ma?”
Sy pa het oom Kosie se parmantige bakkie vir die aand gaan leen. Kwart voor sewe hou sy pa voor die deur stil en sewe-uur val hulle in die pad. Dria sit voor by Ma-hulle; Jako en Braam agterop.
Terwyl hulle van hom wegry, lyk Brandwachtberg tevrede in die aandlig, asof hy iets van Kersfees en konserte weet.
Sy pa hou ’n ent van die ander rygoed af stil sodat hulle laatnag maklik sal kan wegkom. Hy en die ander ooms sal omtrent die hele aand buitekant staan en rook en gesels. Net so af en toe sal hulle inloer.
Stadig stap Jako agter sy ma aan na die waenhuisdeur toe. As iemand hom nou iets moet vra, sal hy seker nie ’n geluid kan uitkry nie. Waar sal tant Hanna wees? Wanneer sal hy vir haar kan vra? Hoe gouer hoe beter.
Allerhande soorte sitplekke is weerskante van ’n paadjie reggesit. Die laagste bankies is heel voor by die verhoog, spesiaal vir die kinders. Sy ma skuif langs tant Maraai op een van die stewiger, ruglose banke in. Tant Maraai het voorberei met ’n kussing en kombers gekom. Sy ma wys vir haar drie om voor by die ander kinders te gaan sit. Braam en Dria draf. Jako se skouers is styf en hoog opgetrek en versigtig gaan hy vorentoe.
Hy gaan sit redelik naby die skerm van papierlinte.
Sal hy dit doen? Sal hy vra? Hy het nie saam met hulle geoefen nie. Sê nou sy sê …
Daar is sy. Sy dra ’n ligpienk rok. Iets skitter om haar nek.
Sy buk by een kind na die ander, maak hier ’n grappie, vra daar iets.
Sy kom nader en nader.
Sy is by Braam. Druk hom teen haar vas. “A, hier is die Bothatjies ook. Tannie is bly julle het gekom. Waar’s julle mammie?”
“Daar agter by tant Maraai, Tannie,” beduie Dria.
Haar hand met die ringe raak aan Jako se skouer. Sy ruik soet van die poeier en die laventel. “Ai, Jako, jy word nou ook ’n groot kêrel.”
Hy kan nie opkyk nie, skuif net effens rond.
Sy het omgedraai en gaan wegloop.
Hy spring op. “Tannie.”
Nou kyk hulle mekaar in die oë. Net sy bestaan vir hom.
“Kan ek vir Tannie help met die singery?”
Dadelik antwoord sy: “Ag, nee wat, dankie, my kind, ek het genoeg mense.”
Haar ander woorde hoor hy nie.
“Het jou ma jul presente?” vra sy.
“Ons het nie iets gebring nie, Tannie,” help Dria.
Vinnig kyk tant Hanna na Braam asof sy haar mond verbygepraat het voor iemand wat nog aan Kersvader glo. “Ag, nee, maar ek is seker ou Vader sal ’n plan kan maak.”
Jako sien nie hoe sy eers met sy ma gesels en daarna by die waenhuis uitdraf nie. Hy kyk na die Kersboom langs die verhoog. Tant Hanna het genoeg mense. Dis goed. Hy sluk. Dria en Braam het gehoor hoe hy vra. Sal hulle vir sy ma gaan vertel en met hom spot oor tant Hanna nee dankie gesê het? Dit lyk nie so nie. Hulle sit en hou die manewales van die ander kinders dop.
Eers wil hy styf teen sy ma gaan sit of agterop die bakkie gaan wegkruip van skaamte.